«Η Βιολέτα είναι σαν μία τίγρη μέσα σε ένα κλουβί»

• ΤΡΑΒΙΑΤΑ

Η Βιολέτα είναι μια άυλη φύση, ένα θύμα της κοινωνίας και των ταξικών διαφορών, που προσπαθεί να αντεπεξέλθει. Θα την παρομοίαζα με μια τίγρη σε ένα κλουβί! Με γοητεύει ιδιαιτέρως ο χαρακτήρας της που είναι δυνατός, αέρινος».

«Η μουσική του Βέρντι είναι αστείρευτη. Το έργο είναι μεγαλειώδες, η μουσική και δραματουργική γραφή υποδειγματική» σημειώνει η Μυρτώ Παπαθανασίου

Η Μυρτώ Παπαθανασίου μιλάει για τη Βιολέτα, την ηρωίδα που υποδύεται στη δημοφιλέστατη «Τραβιάτα» του Τζουζέπε Βέρντι, στην παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Πασίγνωστες άριες και ντουέτα ντύνουν μία από τις πιο αγαπητές ιστορίες μεγάλου έρωτα, ματαιωμένου από τις κοινωνικές συμβάσεις.
Η όπερα περιγράφει τον έρωτα μιας εταίρας με γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού. Η σχέση προκαλεί την αντίδραση της οικογένειας του νέου, το ζευγάρι χωρίζει και ξανασυναντιέται λίγο πριν από τον θάνατο της κοπέλας.

Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου της όπερας, με το οποίο η Λυρική ολοκληρώνει τη χειμερινή περίοδο στο Θέατρο «Ολύμπια». Η τραγική ιστορία της «κυρίας με τις καμέλιες» θα παρουσιαστεί στην κλασική σκηνοθεσία του Νίκου Σ. Πετρόπουλου, σε μουσική διεύθυνση Ηλία Βουδούρη, στις 15, 16, 17, 20, 22, 23 Μαΐου.

">

«Οι αναφορές στο ανέβασμα της "Τραβιάτα" είναι πολλές, κυρίως τα έργα του Βισκόντι και πρωτίστως "Ο Γατόπαρδος"», λέει ο Νίκος Σ. Πετρόπουλος (πάνω δεξιά)

Με λαμπερή διεθνή διαδρομή στις σημαντικότερες σκηνές όπερας, η Ελληνίδα σοπράνο έκανε το ντεμπούτο της στην «Τραβιάτα», στη Ρώμη, με τον Φράνκο Τζεφιρέλι. Ερμήνευσε τον ρόλο στην όπερα του «Ντάλλας», όπου έλαβε και το Βραβείο Μαρία Κάλλας. Μεταξύ άλλων έχει τραγουδήσει την «Τραβιάτα» στην Κρατική Οπερα της Βιέννης, στην Αγγλία, στη Μαδρίτη, στη Ματσεράτα κ.α. «Είναι ένας ρόλος που τον συναντώ σχεδόν κάθε χρόνο. Η μουσική του Βέρντι είναι αστείρευτη. Το έργο είναι μεγαλειώδες, η μουσική και δραματουργική γραφή υποδειγματική» σημειώνει η Μυρτώ Παπαθανασίου.

• Ψυχογράφημα

Στην «Τραβιάτα» ο Βέρντι επιτυγχάνει ένα λεπτομερές ψυχογράφημα της ηρωίδας του. Ανάλογα με τις μεταπτώσεις στην ψυχολογία της, συνθέτει για τη φωνή με διαφορετικό τρόπο στην κάθε πράξη.
Μιλώντας για τη Βιολέτα, η Μ. Παπαθανασίου τονίζει ότι πρόκειται για μια «προσωπικότητα γεμάτη δύναμη, δύναμη ψυχής και γενναιοδωρία. Η Βιολέτα Βαλερί είναι μια αντικομφορμίστρια που ξέρει να συγχωρεί. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόσωπο, την Παριζιάνα εταίρα Μαρί Ντιπλεσί, η οποία ήταν μορφωμένη, εκλεκτική και με θαυμαστή επιρροή στη γαλλική κοινωνία.

Γνωρίζει το πεπρωμένο της και την αργή πορεία της προς τον θάνατο». Το γεγονός ότι «μπορεί να συγχωρεί ακόμα και στον ελάχιστο χρόνο ζωής που της απομένει, θυσιάζοντας τον μεγάλο της έρωτα Αλφρέντο» είναι κάτι που τη γοητεύει. «Η δύναμη της ψυχής της είναι αστείρευτη έως την τελευταία στιγμή... Ο ρόλος αυτός μου δίδαξε πολλά. Να είμαι δυνατή, να συγχωρώ, να καταλαβαίνω τους ανθρώπους». Ο ανεκπλήρωτος έρωτας, ο εξαγνισμός είναι οι βάσεις του δράματος. «Και ο θάνατος, τα σημάδια του οποίου διαφαίνονται από την αρχή του έργου.

Ο Βέρντι έζησε στο πετσί του τον θάνατο -έχασε τα δύο παιδιά και τη γυναίκα του- και έτσι το στοιχείο του θανάτου είναι δομικό στο έργο του» εξηγεί η διεθνής σοπράνο. «Η Βιολέτα γνωρίζει ότι θα πεθάνει και μέσω της θυσίας επιζητεί την κάθαρση, όμως το πεπρωμένο είναι πιο δυνατό. Δεν υπάρχει σωτηρία από την τραγική της μοίρα. Είναι πραγματικά ένα αρχετυπικό δράμα». Μια ηρωίδα του Ρομαντισμού σαν τη Βιολέτα πόσο μας συγκινεί σήμερα; «Ακριβώς επειδή σήμερα δεν υπάρχει ρομαντισμός, το δράμα της ηρωίδας αυτής μας συγκινεί ακόμα περισσότερο. Τα ζητήματα που διαχειρίζεται το έργο, ο έρωτας, το πάθος ήταν και θα είναι πάντα πηγή έμπνευσης. Ακόμα και σήμερα σε μια ψυχρή εγωιστική εποχή, μια τέτοια ηρωίδα μπορεί να μας συγκινήσει και να μας ταρακουνήσει» απαντά. Η Βιολέτα θυσιάζει τον έρωτά της και θυσιάζεται. Στη σημερινή εποχή... «θέλω να ελπίζω πως μπορεί να υπάρξουν ηρωίδες σαν αυτή, αλλά δεν είμαι απολύτως σίγουρη».
Οι δύο άριες από την «Τραβιάτα» είναι «εκπληκτικές και μουσικά και ερμηνευτικά» υπογραμμίζει η Μ. Παπαθανασίου. «Αλλά εμένα προσωπικά με ελκύει και με συγκινεί το σημείο λίγο πριν από το τέλος όπου η Τραβιάτα μιλάει πριν ξεψυχήσει: «Σταμάτησαν οι σπασμοί του πόνου, μέσα μου ξαναγεννιέται μια περίεργη δύναμη. Α, στη ζωή ξαναγυρνώ! Ω χαρά».

• Συγκλονιστικά λόγια

Ο Βέρντι γνώριζε πώς να δίνει τη δυνατότητα στον ερμηνευτή όχι μόνο να τραγουδήσει ένα ιδιαιτέρως απαιτητικό έργο, αλλά και να ερμηνεύσει αυτά τα συγκλονιστικά λόγια λίγο πριν από το τέλος, με έναν τρομερά επιδέξιο τρόπο. Κάθε φορά που φτάνω σε αυτό το σημείο, ακόμα και στην πρόβα, δύσκολα συγκρατώ τα δάκρυά μου».

Η μουσική διεύθυνση στην «Τραβιάτα» είναι του Ηλία Βουδούρη, η σκηνοθεσία, τα σκηνικά, τα κοστούμια, οι φωτισμοί του Νίκου Σ. Πετρόπουλου, η χορογραφία του Πέτρου Γάλλια και η διεύθυνση χορωδίας του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου. Πρωταγωνιστούν: M. Παπαθανασίου/Φρ. Ντόττο, Αντ. Κορωναίος/Γ. Χριστόπουλος, Αλ. Ματθαιουδάκη/ Αικ. Κρασσά, Δ. Πλατανιάς/Δ. Σούρμπης, Αλ.Τσιλογιάννης/ N. Τσαούσης, Κ. Ντότσικας/Χρ. Αμβράζης, Ν. Καραγκιαούρης/Β. Κωστόπουλος, Δ. Τσαντίνης/Π. Σαμψάκης, Θ. Ευαγγέλου/ Μ. Λορέντζος, Θ. Μωραΐτης/Β. Ασημακόπουλος.

Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΝΙΚΟΣ Σ. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ:
Οι Ελληνες είναι ικανοί για θαύματα

• Κύριε Πετρόπουλε, γιατί θεωρείτε ότι έχει επιτύχει τόσο η «Τραβιάτα» σας, η οποία από το 2001 που πρωτοανέβηκε στο «Ολύμπια» έχει αναβιώσει πολλές φορές με τεράστια αποδοχή από το κοινό;

Νομίζω ότι η απάντηση είναι απλή. Ο πλήρης σεβασμός σε ένα έργο το οποίο είναι μία «φωτογραφική απεικόνιση» των ηθών της εποχής, εκείνης και μόνον. Πιστεύω ότι η μεταφορά του, σε μια άλλη εποχή, χρονολογικά, προδίδει αυτό καθεαυτό το αριστούργημα αυτό. - Σαφώς και δεν συγκαταλέγομαι στους σκηνοθέτες που εναντιώνονται στις χρονικές μεταφορές, το έχω κάνει τόσο με την «Τόσκα» όσο και με τον «Ριγκολέτο», αλλά τα έργα αυτά το επιτρέπουν. Βεβαίως υπήρξαν και αντιρρήσεις από ένα κοινό που θέλει την «αυστηρή ιστορική» παρουσίαση των έργων.

• Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που λειτουργεί ως πυρήνας στη σκηνοθετική ιδέα σας πάνω στην «Τραβιάτα»;

Η βαθιά γνώση του έργου, τόσο μουσικά όσο και ως το λιμπρέττο, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής και η ψυχολογία των ρόλων.

• Υπογράφετε εκτός από τη σκηνοθεσία και τα σκηνικά και τα κοστούμια. Είναι μια ανάγκη σας για την αισθητική ενότητα ή η αγωνία σας ότι ένας άλλος συνεργάτης δεν θα ακολουθήσει τη δική σας ιδέα και σύλληψη;

Πιστεύω ότι η αναβίβαση ενός έργου είναι «έργον ενός ανδρός». Οταν ετοιμάζεις ένα έργο έχεις την ολική εικόνα του αντικειμένου την οποία δύσκολα μοιράζεσαι με άλλους συντελεστές. Πρέπει να υπάρχει απόλυτη ταύτιση σε όλα. Το θεωρώ ακατόρθωτο.

• Ποιες είναι οι αισθητικές σας αναφορές στη δημιουργία της «Τραβιάτα»;

Οι αναφορές πολλές. Κυρίως τα έργα του Λ. Βισκόντι και πρωτίστως «Ο Γατόπαρδος». Είναι μία ολόκληρη σχολή αισθητικής!

• Ποια είναι για εσάς η ιδανική ερμηνεύτρια του ομώνυμου ρόλου; Ποια τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει;

Το να μπορεί φωνητικά να αντεπεξέλθει στον ρόλο, περιττό να τονιστεί. Αυτό εξυπακούεται. Πρέπει να έχει προσλαμβάνουσες παραστάσεις και κυρίως δραματικό ταλέντο.

• Ποια είναι η πιο μεγάλη πρόκληση όταν καταπιάνεστε με ένα τόσο δημοφιλές έργο, για το οποίο έχουμε ήδη μια σχηματισμένη άποψη στο μυαλό μας;

Είναι απλό. Να μπορέσεις να «βάλεις» το κοινό στη σκηνή.

• Πότε θεωρείτε αποτυχημένη μια παράσταση όπερας;

Οταν το θέαμα είναι καλό και το ακρόαμα μέτριο ή όταν το ακρόαμα είναι υψηλού επιπέδου και το θέαμα μέτριο; Είτε το ένα είτε το άλλο είναι καταστροφικό. Η παράσταση είναι η συνισταμένη όλων.

• Στην παράσταση πρωταγωνιστούν κατά κύριο λόγο Ελληνες μονωδοί που έχουν διαγράψει μια σημαντική καριέρα στο εξωτερικό. Γιατί πιστεύετε ότι οι Ελληνες ερμηνευτές γοητεύουν το κοινό παντού στον κόσμο;

Ποια παράδοση είναι αυτή που τους έχει δώσει τα εφόδια, κατά τη γνώμη σας; Πιστεύω, ακράδαντα, ότι εκτός του «θείου δώρου» της φωνής, οι Ελληνες έχουν έναν σύνθετο πλούσιο εσωτερικό κόσμο ο οποίος με την κατάλληλη παίδευση κάνει πραγματικά θαύματα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ, 09/05/2015