• Μεγάλος εχθρός το υπουργείο Πολιτισμού που σιγά σιγά κόβει τη χρηματοδότηση και ψαλιδίζει τα σχήματα

"ΔΗΠΕΘΕνουν" είναι ένας από τους τίτλους που επιστρατεύονται συχνά, τα τελευταία χρόνια, προκειμένου να συνοψίσουν την κατάσταση στην οποία έχουν περιπέσει τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, τριάντα χρόνια μετά την ίδρυσή τους. Η διαμάχη γύρω από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας έφερε στο φως της επικαιρότητας, για άλλη μια φορά, τις δυσλειτουργίες, τα παιχνίδια εξουσίας, αλλά και τις πελατειακές σχέσεις που καλλιεργούν οι δημοτικοί άρχοντες γύρω από τον χώρο του πολιτισμού. Το κυριότερο, όμως, ανέδειξε για άλλη μια φορά το θεσμικό κενό πάνω από το οποίο μετεωρίζονται, μετά την εφαρμογή του "Καλλικράτη" και την απόσυρση του υπουργείου Πολιτισμού κατά τη διάρκεια των χρόνων του Μνημονίου...

Η επαγγελία της διάχυσης του πολιτισμού από το κέντρο προς την περιφέρεια πήρε τη θεσμική της μορφή πριν από 30 χρόνια, με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη, και αρχικά στελεχώθηκαν από σημαντικούς ανθρώπους του πολιτισμού, όπως ο Βασίλης Παπαβασιλείου στις Σέρρες, η Μάγια Λυμπεροπούλου στην Πάτρα, ο Νίκος Χαραλάμπους στην Καλαμάτα, ο Κώστας Τσιάνος στη Λάρισα, δημιουργώντας παραστάσεις που έχουν κατοχυρώσει μια θέση στη θεατρική μας ιστορία.
Σήμερα λειτουργούν κατ' όνομα 15 ΔΗΠΕΘΕ (μετά το αθόρυβο κλείσιμο του ανενεργού θεάτρου της Ρόδου, πριν από μια πενταετία), με εξαιρετικά διαφοροποιημένο έργο και καλλιτεχνικά αποτελέσματα. Άλλα έχουν μεταβληθεί, κατ' ουσίαν, σε δημοτικά θέατρα, που συγκεντρώνουν τοπικούς καλλιτέχνες και ερασιτέχνες, άλλα έχουν κυρίως θερινή δραστηριότητα, μέσω συμπαραγωγών ("ενοικιάζοντας", ουσιαστικά, το όνομά τους και τον όποιον τεχνικό εξοπλισμό), ενώ κάποια άλλα έχουν μεταβληθεί σε στέγη για "αρπαχτές" καλλιτεχνών του κέντρου, αναπαράγοντας, δηλαδή, την κατάσταση στην οποία καλούνταν να αντιπαρατεθούν όταν πρωτοδημιουργήθηκαν.
Η σημερινή παρακμή των περισσότερων ΔΗΠΕΘΕ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο θεσμικό κενό που προκάλεσε ο "Καλλικράτης". Ορθά μεν διαχωρίστηκαν από τις δημοτικές επιχειρήσεις και τις υποχρεώσεις που προέβλεπε ο νόμος, αλλά το γεγονός ότι διατηρήθηκε το προηγούμενο καθεστώς τους (να λειτουργούν δηλαδή είτε ως κοινωφελείς επιχειρήσεις είτε ως ανώνυμες εταιρείες στις περιπτώσεις που συμμετέχουν σε αυτά περισσότεροι του ενός δήμοι) δημιούργησε μια εκκρεμότητα που παρέπεμπε την οριστική διασαφήνιση του καθεστώτος τους σε έναν μελλοντικό "Καλλικράτη 2", "3" κ.λπ.
Όμως τη χαριστική βολή έδωσε, στην πραγματικότητα, το υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο ξεκίνησε διαδοχικές διαβουλεύσεις για το αν τα 15 σχήματα θα γίνουν 12 για να αντιστοιχηθούν με τις Περιφέρειες, αν θα γίνουν 6 κ.λπ., κ.λπ., συζητήσεις οι οποίες δεν κατέληξαν πουθενά αλλού παρά μόνο στο να καταδείξουν την έλλειψη σαφούς προσανατολισμού σχετικά με το θέμα.
Επιπλέον, η κρατική χρηματοδότηση, μέσα στα χρόνια των Μνημονίων, μειώθηκε κατακόρυφα (το 2014 δόθηκαν 46.000 ευρώ σε κάθε οργανισμό!), αλλά, κυρίως, έγινε αβέβαιη, καθώς οι τότε ηγεσίες του ΥΠΠΟ αποφάσισαν να καταβάλλουν χρήματα μόνο όταν τους... περίσσευαν.
Η τακτική αυτή του ΥΠΠΟ αποτελούσε ευθεία παραβίαση των υποχρεώσεων που προβλέπονταν στις προγραμματικές συμβάσεις, κάτι που επέτρεπε και στις Περιφέρειες να σταματήσουν να καταβάλλουν τη δική τους συνεισφορά. Έτσι, η απόσυρση των δύο από τους τρεις συμβαλλόμενους άφησε την ευθύνη για τη λειτουργία, σε μεγάλο βαθμό τη χρηματοδότηση, αλλά και πολύ συχνά τις επιλογές προσώπων και κατευθύνσεων, στους εκάστοτε δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους, που τις περισσότερες φορές δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εφόδια για να πάρουν τέτοιου είδους αποφάσεις, ενώ επίσης δύσκολα αντιστέκονται στον πειρασμό εξυπηρέτησης ποικίλων πελατειακών σχέσεων...

Πάτρα: Δημοτικό ή περιφερειακό;

Τελευταίο θύμα αυτού του θολού θεσμικού τοπίου υπήρξε το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, το οποίο η βουλευτής Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ Μαρία Κανελλοπούλου, σε επίσκεψή της προ μηνών, είχε χαρακτηρίσει "απροστάτευτο, που παρ' όλα αυτά τα καταφέρνει»...
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ, Θοδωρής Αμπαζής, που κατά τη διάρκεια της θητείας του δημιούργησε στην Πάτρα Δραματική Σχολή, Εργαστήρι Λυρικού Θεάτρου, αλλά και μια σειρά δομών που κατέστησαν το θέατρο πραγματικά κοινωνικό, θεωρεί ότι "η αδυναμία συμμετοχής του υπουργείου Πολιτισμού στις προγραμματικές του υποχρεώσεις τα προηγούμενα χρόνια, παράλληλα με την έλλειψη ελέγχου  από την πλευρά του, δημιούργησε τη σημερινή κατάσταση, όπου οι δήμοι φαίνεται να έχουν τον πλήρη έλεγχο του θεσμού, με καταστρεπτικά -στις περισσότερες περιπτώσεις- αποτελέσματα". Και συνεχίζει: "Οι προσπάθειες κάποιων καλλιτεχνικών διευθυντών να υλοποιήσουν τους σκοπούς των ΔΗΠΕΘΕ βρέθηκαν να σκοντάφτουν σε αποφάσεις δημάρχων ή άλλων αξιωματούχων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ανθρώπων με ανεπαρκείς γνώσεις σε θέματα πολιτισμού. Δεδομένης της υπάρχουσας πενιχρής χρηματοδότησης από το ΥΠΠΟ, οι δήμοι αυτοπροσδιορίστηκαν ως νέα 'αφεντικά' των καλλιτεχνών". Έτσι, λέει ο Θ. Αμπαζής, τα ΔΗΠΕΘΕ κατέληξαν να ξαναγίνουν δημοτικά θέατρα.
Σε αυτό συνηγορούν και οι δηλώσεις του ίδιου του δημάρχου Πάτρας, Κώστα Πελετίδη, που δείχνουν ότι αντιμετωπίζει το θέατρο αποκλειστικά ως "δημοτικό" και ουδόλως ως "περιφερειακό". Αφού, μάλλον υποκριτικά, τονίσει ότι η επιλογή του να προκηρύξει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή, αντί να ανανεώσει τη θητεία του Θ. Αμπαζή, όπως μπορούσε να κάνει, "δεν υποβαθμίζει σε καμία περίπτωση την προσπάθεια και το έργο όλων των καλλιτεχνών του θεάτρου μας", τονίζει: "Κατανοούμε τις διαφορετικές εκτιμήσεις για την επιλογή του καλλιτεχνικού διευθυντή. Θα μας επιτρέψετε όμως να έχουμε ως δημοτική αρχή τη δυνατότητα να αναπτύξουμε τους σχεδιασμούς μας και στο ΔΗΠΕΘΕ". Καθώς όμως αυτοί οι σχεδιασμοί μέχρι σήμερα δεν έχει διαφανεί πού διαφέρουν με τις προτάσεις του νυν καλλιτεχνικού διευθυντή, επιτρέπουν στον καθένα να υποθέσει βάσιμα ότι διαφέρουν σε ένα βασικό σημείο: στα πρόσωπα που θα προσληφθούν...
Από τη μεριά του, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, σε συνομιλία που είχαμε μαζί του τονίζει πως το ζήτημα δεν είναι αν θα παραμείνει ο ίδιος ή όχι αλλά "το τι σημαίνει πολιτιστική πολιτική στην περιφέρεια" και αντιμετωπίζει την περιπέτειά του σαν "μια ευκαιρία να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο". Αναρωτήθηκε, μάλιστα, για ποιο λόγο το ΥΠΠΟ να είναι εταίρος στις προγραμματικές συμβάσεις των ΔΗΠΕΘΕ αν δεν παρεμβαίνει ελέγχοντας τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται.

Πάνος Σκουρολιάκος:

Απαιτούνται νέες μορφές

"Το θέατρο στην Περιφέρεια, που στηρίζεται από το Δημόσιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχει καταρρεύσει", μας λέει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Πάνος Σκουρολιάκος, ο οποίος έχει διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης. "Τα ΔΗΠΕΘΕ, που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην πολιτιστική ανάπτυξη της περιφέρειας, δεν λειτουργούν πια. Όμως η δραστηριοποίησή τους είναι απόλυτη ανάγκη, προκειμένου οι συμπολίτες μας να έχουν πρόσβαση σε θέατρο ποιότητας και η περιφέρεια να μην είναι έρμαιο της ποιοτικής ή εμπορικής ιδιωτικής πρωτοβουλίας". Στη συνέχεια της συνομιλίας μας, ο Π. Σκουρολιάκος εκφράζει την πεποίθησή του ότι "τα ΔΗΠΕΘΕ σήμερα, έτσι όπως ορίζονται από τον νόμο της Μελίνας, έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο. Χρειάζεται να επανασχεδιαστούν, με άλλη μορφή, τέτοια που θα εξασφαλίζει στους πολίτες θέατρο από και για την περιφέρεια".