Tuesday, March 31, 2015

Ιστορίες κοινωνικού περιθωρίου

ΑΝΝΥ ΚΟΛΤΣΙΔΟΠΟΥΛΟΥ, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29.03.2015
Σκηνή από την παράσταση «Λίλιομ» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου.

  • ΦΕΡΕΝΤΣ ΜΟΛΝΑΡ
    Λίλιομ
    σκηνοθ.: Θωμάς Μοσχόπουλος
    θέατρο: Πόρτα
  • ΒΙΒΙΕΝ ΦΡΑΝΤΣΜΑΝ
    Παράσιτα
    σκηνοθ.: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
    θέατρο: Του Νέου Κόσμου
Οπως ο Λίλιομ, ο ήρωας του ομώνυμου έργου που χάρισε στον Μόλναρ αναγνώριση εντός κι εκτός Ουγγαρίας (1909), έτσι και ο ίδιος «δεν ήταν πλασμένος για γάμο και δεσμεύσεις» στο καρουζέλ της άστατης μα ενοχικής συναισθηματικά ζωής του. Αρκετά από τα θεατρικά του γράφτηκαν για να παιχτούν από ερωμένες ή για να κατευνάσουν συζύγους. Αφθονούν τα αυτοβιογραφικά στοιχεία στη «ζωή και τον θάνατο ενός αχρείου», όπως είναι ο πλήρης τίτλος του έργου. Το δίσημο ψευδώνυμο Λίλιομ του Αντρέας Ζαβότσκι -που σημαίνει κρινάκι αλλά και μούτρο- πιθανόν παραπέμπει στο Μόλναρ, ψευδώνυμο του σπουδαγμένου στη Γενεύη νομικού Φέρεντς Νόιμαν. Ο υπότιτλος «προαστιακός θρύλος σε επτά εικόνες» και το περιθωριακό περιβάλλον του έργου δεν έχουν ομοιότητες με την κοσμοπολίτικη ζωή τού κατά καιρούς εκατομμυριούχου Μόλναρ.


Κράχτης σε προαστιακό λούνα παρκ, ο λαϊκός γόης Λίλιομ τσακώνεται με τη ζηλόφθονη εργοδότριά του για την υπηρετριούλα Τζούλι. Στη συνέχεια ζουν απένταροι σε μιας θείας της που δεν καταλαβαίνει πώς η ανιψιά της υπομένει την ακαματοσύνη και τη χειροδικία του Λίλιομ. Η εγκυμοσύνη της Τζούλι τον οδηγεί στην απόπειρα ληστείας ενός ταμία. Ο απατεώνας φίλος του διαφεύγει, ενώ εκείνος, πριν συλληφθεί, αυτοκτονεί.

Οδηγημένος ενώπιον ουράνιου δικαστηρίου, ως άλλος αμετανόητος Δον Ζουάν, καταδικάζεται σε δεκαέξι χρόνια στην Κόλαση. Μετά, τον στέλνουν για μία ημέρα ως ζητιάνο στη Γη ώστε να κάνει μια καλή πράξη για την κόρη του Λουίζα. Ανίκανος για οτιδήποτε άλλο, της χαρίζει ένα κλεμμένο αστέρι και της δίνει ένα χαστούκι. Που, όμως, επιβεβαιώνει παράδοξα την ανάμνηση και πίστη της μητέρας της πως «μπορεί κάποιος να χτυπά... χωρίς να πονά τον άλλον».

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος έστησε με τη βοήθεια της Ελλης Παπαγεωργακοπούλου (σκηνικά-κοστούμια), του Κορνήλιου Σελαμσή (μουσική), της Σοφίας Αλεξιάδου (φωτισμοί) και της Χαράς Κότσαλη (κίνηση) μια εύστροφη κι ευαίσθητη παράσταση ανάμεσα σε όνειρο, πραγματικότητα, συγκίνηση, κυνισμό, χιούμορ, ερωτισμό και σαρκασμό. Στοιχεία όπως τα κυρτά και κοίλα κάτοπτρα στο παραμορφωτικό καρουζέλ, τα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια -σε ένα από αυτά παίζεται η έξοχη σκηνή με τον ετοιμοθάνατο Λίλιομ στην αγκαλιά της Τζούλι-, οι υπέροχες κεφαλές μονόκερων που φορούν οι ηθοποιοί, αλογάκια ενός ονειρικού λούνα παρκ που απέδρασαν από τον μυθολογικό και λογικό χαλινό τους, χαρίζουν στην παράσταση μαγεία και στοχασμό. Προσθέτοντας την υποκριτική πληρότητα του καθαρόαιμου πια πρωταγωνιστή Γιώργου Χρυσοστόμου (Λίλιομ), της Αννας Καλαϊτζίδου (Τζούλι), της Εμιλυς Κολιανδρή (Μαρί), της Φιλαρέτης Κομνηνού (Μαντάμ Μουσκάτ), της Κίττυς Παϊτατζόγλου (Θεία Χολάντερ/Λουίζα), του Σωκράτη Πατσίκα (Φισκούρ/ ανακριτής), του Γιάννη Κλίνη (Βολφ), των Λευτέρη Βασιλάκη, Ηλία Μουλά (αστυνομικοί), έχει κανείς το άθροισμα όσων μπορούν να κάνουν ένα παράδοξο έργο (μελοδράματος, παραβολής κι εξπρεσιονισμού... γωνία) αξιομνημόνευτο θεατρικό γεγονός.

Εργο-παραγγελιά της γυναικείας θεατρικής εταιρείας «Clean Break» στη συγγραφέα και εκπαιδευτικό Βίβιεν Φράντσμαν, τα «Παράσιτα» (2014) μας φέρνουν αντιμέτωπους με δύο αδελφές στο κοινωνικό περιθώριο, μεγαλωμένες σε ίδρυμα η μία (Πινκ) και σε ανάδοχη οικογένεια η άλλη (Ρόλι), εξαρτημένες από ναρκωτικά, καταδικασμένες σε βία, πορνεία, μικροκλοπές και εγκλεισμούς. Τις βρίσκουμε να συγκατοικούν περιστασιακά στο σπίτι-αχούρι της Πινκ. Η Ρόλι, μόλις αποφυλακισμένη, είναι έγκυος και αποφασισμένη να ξεκόψει από τον βούρκο βρίσκοντας δουλειά. Την προσπάθειά της δυναμιτίζει κρυφά η Πινκ, εξοντωμένη και έντρομη. Η Πρόνοια αρπάζει το βρέφος της Ρόλι και η ίδια παραδίνεται ξανά στην εξαθλίωση.

Εργο και παράσταση-γροθιά στο γεμάτο στομάχι των «εν τάξει», με κοφτερούς διαλόγους (μετάφραση Αγγελικής Κοκκώνη), δυνατές εικόνες, ευτύχησαν στα χέρια του Θεοδωρόπουλου, μετρ πλέον του δύσκολου (βρετανικού κυρίως) θεατρικού είδους. Σπάζοντας το ρεαλιστικό περίβλημα, μας έκανε συγκάτοικους της ασύλληπτης δυστοπίας σαν υπό την επήρεια εφιάλτη ή ουσιών. Τα ογκώδη αλλά πανάλαφρα αφρολέξ «έπιπλα» (Μαγδαληνή Αυγερινού) λειτουργούν και ως σύμβολα εξαθλίωσης και ψυχικού άχθους, που δεν παράγουν ήχο στη σκηνή όπως και στην κοινωνία.
Κόρα Καρβούνη (γυμνωμένο νεύρο σε ικεσία) και Ιωάννα Κολλιοπούλου (συνταρακτική ακύρωση παιδικότητας, μητρότητας, ζωής) επιβεβαίωσαν ξανά την υποκριτική τους κλάση σε 90 λεπτά δίχως κάθαρση.

No comments: