Ο Ροΐδης δεν είναι Παπαδιαμάντης ούτε Βιζυηνός. Είναι αμφίβολο το κατά πόσο η αρραγής γλώσσα του -που διέγειρε το αστικό κοινό της εποχής του- μπορεί να γίνει σήμερα αντιληπτή από τον μέσο αναγνώστη. Μαζί με τη γλώσσα, είναι βέβαια αμφίβολο αν μπορεί να γίνει αντιληπτή η ρητορική του: το κάμωμα, το σκέρτσο και η ειρωνεία του. Η καθαρεύουσα μπορεί να είχε χίλια ελαττώματα, διέθετε όμως μια πλήρως αναπτυγμένη ικανότητα σαρκασμού, που ίσως δεν έφτασε ποτέ η δημοτική με όλα της τα χαρίσματα.Ομοίως, η Πάπισσα Ιωάννα δεν είναι Φόνισσα. Ενώ τα πρόσωπα των μυστών της ελληνικότητας λειτουργούν σαν καθρέφτες αυτογνωσίας στην περισυλλογή της φυλής μας, το πρόσωπο του Ροΐδη έρχεται από αλλού και για αλλού οδεύει. Εκπροσωπεί έναν ελληνισμό με οικουμενική συνείδηση, μια δεξαμενή αυτοπεποίθησης που έκανε κάποτε Ρωμιούς λόγιους να συνδιαλέγονται με αλλότριες παραδόσεις.Είναι ασφαλώς τόλμημα να μεταφέρει κανείς τον Ροΐδη στο θέατρο, τέχνη που στηρίζεται στην αμεσότητα και την αναγνώριση. Δεν είναι μόνο η γλώσσα - μαρτυρικό το έργο που επωμίστηκε ο Σωτήρης Χατζάκης, να ανακαλύψει διαλόγους στο έργο και να τους επεξεργαστεί ώστε να διατηρούν το ύφος του πρωτότυπου χωρίς να βερναρδακίζουν. Κύριο μέλημα του διασκευαστή ήταν να μετατρέψει μια λογοτεχνική ειρωνεία λόγου και στίξης σε επί σκηνής ειρωνεία δράσης και σώματος.Οπως ήταν αναμενόμενο, ο σκηνοθέτης διέπραξε μια πολύ πιστή απιστία, συνθέτοντας μια Ιωάννα που μιλά μεν ως Ροΐδης, αποκαλύπτεται δε σαν Χατζάκης. Κάποια στοιχεία της προδοσίας του είναι εμφανή: στη διασκευή η κάλυψη του θέματος και το ροϊδικό ύφος αναγκαστικά στενεύουν, η ειρωνική διόγκωση και η σάτιρα χάνουν ένα σημαντικό μέρος από τη δυναμική τους... [Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, Ελευθεροτυπία, 17/5/2008]
No comments:
Post a Comment