Η παράσταση του Λόιντ Νιούσον «Μπορούμε να μιλήσουμε γι' αυτό;», με θέμα την ανεξιθρησκία και την ανεκτικότητα, στην Αθήνα «Can we talk about this?» («Μπορούμε να μιλήσουμε γι' αυτό;»). Το ερώτημα μόνο ρητορικό δεν είναι για τον Αυστραλό σταρ χορογράφο και καλλιτεχνικό διευθυντή του DV8 Physical Theatre, Λόιντ Νιούσον στην ομώνυμη παράστασή του που, μετά την πρεμιέρα στην Οπερα του Σίδνεϊ (τον Αύγουστο), μεταφέρθηκε στο παρισινό Theatre de la Ville δημιουργώντας μάλλον κοινωνικό παρά καλλιτεχνικό «γεγονός». Και τώρα καταφτάνει και στην Αθήνα, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (8-11 Δεκεμβρίου), για να προκαλέσει αναλόγως έντονη συζήτηση για τα όρια της ανοχής και την ανεξιθρησκία.
Την έντονη σωματικότητα συμπληρώνουν οι προβολές, το γράψιμο στους τοίχους και η παράθεση φωτοτυπιών με θύματα φανατικών ισλαμιστών
Αυτολογοκρινόμαστε στη Δύση όποτε μιλάμε για το Ισλάμ; Μπορεί το Ισλάμ να συνδυαστεί με την πολυπολιτισμικότητα και την ελευθερία; Υποστηρίζουμε στη Δύση τους προοδευτικούς μουσουλμάνους; Γιατί μια χώρα - υπόδειγμα πολυπολιτισμικότητας, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, επιτρέπει στους κόλπους της το φονταμενταλισμό, με τη λειτουργία συμβουλίων που εφαρμόζουν με αυστηρότητα τη μουσουλμανική σαρία; Παραδέχονται οι μουσουλμάνοι gay της Ευρώπης ανοικτά τη σεξουαλική ταυτότητά τους;
Στην παράσταση - ντοκιμαντέρ «Can we talk about this?» ο Λόιντ Νιούσον εκκινεί από «πιασάρικα», ευρέως γνωστά γεγονότα: το κάψιμο των αντιτύπων του βιβλίου του Σαλμάν Ρουσντί «Οι σατανικοί στίχοι» το 1989, τη δολοφονία του Ολλανδού σκηνοθέτη Τέο Βαν Γκογκ για το φιλμ που γύρισε και αποκάλυπτε τη δεινή θέση της γυναίκας στο Ισλάμ το 2004 και το σάλο που προκάλεσε η δημοσίευση των σατιρικών σκίτσων του Μωάμεθ στη Δανία το 2005. Αλλά προχωράει ακόμη... βαθύτερα.
Προτού στήσει την conceptual αφηγηματική σκηνική παρτιτούρα του, με τους χορευτές να μιλούν ακατάπαυστα, κινούμενοι ανάμεσα σε οθόνες σαν σπαστικά, ο Βέμπερ πραγματοποίησε μια εμβριθή έρευνα για το Ισλάμ στην Ευρώπη, παίρνοντας συνεντεύξεις από 50 συγγραφείς, ακτιβιστές, πολιτικούς, επικεφαλής μουσουλμανικών κοινοτήτων και θύματα επιθέσεων μουσουλμάνων φονταμενταλιστών. Και τη συνδύασε με έγκυρα ευρωπαϊκά γκάλοπ για το Ισλάμ και προβολές πλούσιου αρχειακού υλικού, από το Channel 4 έως το Al Jazeera, με debate για το Ισλάμ, ιμάμηδες που ρητορεύουν, ανατριχιστιαστικές εικόνες φανατικών μουσουλμάνων σε παράκρουση στο Hyde Park του Λονδίνου καθώς καίνε το ομοίωμα του Ρουσντί και στιγμιότυπα από τη δολοφονία του Τέο Βαν Γκογκ...
Στην άκρως πολιτική παράσταση, που διαρρηγνύει τα όρια μεταξύ των τεχνών φλερτάροντας με το μανιφέστο, ένα ασθμαίνον σκηνικό μοντάζ βίντεο, κίνησης, θεάτρου και έρευνας, παρακολουθούμε πράγματα που γνωρίζαμε (παρατίθεται πλήρης ο κατάλογος των θυμάτων από φονταμενταλιστές), ενώ βομβαρδιζόμαστε και από «παράπλευρες» νέες πληροφορίες. Για τα έργα και τις ημέρες των βρετανικών μουσουλμανικών συμβουλίων για τη σαρία, για τους βίαιους γάμους των μουσουλμάνων γυναικών αλλά και για την on camera, σε ανύποπτο χρόνο, παραδοχή του Ντέιβιντ Κάμερον «Αποτύχαμε. Αποτύχαμε στα ζητήματα της πολυπολιτισμικότητας».
Μια σοβαρή σκηνική συζήτηση, με προδικασμένο συμπέρασμα, όπου το αίτημα της «ελεύθερης συζήτησης μεταξύ ελεύθερων ανθρώπων σε μια ελεύθερη χώρα» επιστρέφεται προκλητικά στη δημοκρατική και φιλελεύθερη Δύση. Στην παράσταση που παρακολουθήσαμε στο κατάμεστο Theatre de la Ville, το προβοκατόρικο ερώτημα που έθεσε ένας χορευτής στην πλατεία «Νιώθετε ηθικά ανώτεροι απ' τους Ταλιμπάν;» έμεινε φυσικά αναπάντητο.
Ο 57χρονος απόλυτος άρχων του πολυβραβευμένου διεθνώς αυστραλιανού σχήματος, Λόιντ Νιούσον, που έχει δηλώσει αλαζονικά «εγώ είμαι το DV8», απάντησε στα ερωτήματα της «Ε» ανέκφραστος, με παγωμένο διαπεραστικό βλέμμα, απολαμβάνοντας το τσάι του στο καφέ δίπλα από το Theatre de la Ville, με θέα τον Σηκουάνα. Ο πρώτος όρος που έθεσε είναι να μην έχουμε δει προηγουμένως την παράστασή του. Υπήρχε και δεύτερος. Τον αγνοούσαμε. Δεν τον ηχογραφήσαμε μόνο εμείς, αλλά κι αυτός εμάς. «Επειδή τα ζητήματα για τα οποία θα μιλήσουμε είναι πολύ ευαίσθητα, θέλω να είμαι ασφαλής», ήταν η ψυχρή εξήγησή του.
- Δεχτήκατε κι εσείς απειλές από φανατικούς ισλαμιστές, ενόψει της παράστασής σας;
«Οχι. Κάποιοι φίλοι ανησυχούσαν πολύ όταν συζήτησα μαζί τους τα ζητήματα που θέτει η παράσταση. Αισθάνονταν άβολα, θέλανε να αλλάξουν θέμα, δεν ήθελαν να εμπλακούν. Οταν για την προηγούμενη παράσταση, "Το Be Straight With You", που αφορούσε την ομοφυλοφιλία και τη θρησκεία, έκανα έρευνα μεταξύ 500 μουσουλμάνων, απ' την οποία προέκυπτε ότι 0% εξ αυτών αποδέχεται την ομοφυλοφιλία -σκεφτείτε, μουσουλμάνοι 16 έως 24 ετών, όχι στη Σ. Αραβία αλλά στην Αγγλία, θεωρούν την ομοφυλοφιλία ποινικά κολάσιμη-, υπήρξαν φίλοι που φοβήθηκαν μήπως κατηγορηθώ ως ισλαμοφοβικός. Ομως γιατί να κατηγορηθώ; Αυτό που ζητώ είναι να προκαλέσουμε τις φονταμενταλιστικές θέσεις σε οποιαδήποτε θρησκεία κι αν ανήκουν. Ωστόσο, γιατί παραμένουμε σιωπηλοί όταν ερωτώμαστε ειδικά για το Ισλάμ; Φοβόμαστε για τη ζωή μας; Για το ότι θα κατηγορηθούμε ως ρατσιστές ή ισλαμοφοβικοί;»
- Η απάντηση ποια είναι;
«Εξαρτάται από τον άνθρωπο. Το ενδιαφέρον είναι πόσοι προοδευτικοί μουσουλμάνοι θέλουν να ανοίξουν τη μεγάλη αυτή συζήτηση; Γιατί δεν τους προβάλλουμε αυτούς; Γιατί ηγέτες του Εργατικού Κόμματος στην Αγγλία δεν ακούνε αυτές τις φωνές μειοψηφίας, όπως στη Ρωσία ακούγαμε τον Σολζενίτσιν; Πρέπει να μιλάμε χωρίς φόβο γι' αυτά τα θέματα».
- Αυτό υπονοεί ο πολύ ωραίος τίτλος «Can we talk about this?»;
«Δυστυχώς, οι καταβολές του δεν είναι εξίσου ωραίες. Ο Ολλανδός Τέο Βαν Γκογκ, που σε συνεργασία με τη Σομαλή Αϊάν Χιρσί Αλί γύρισε το φιλμ "Submission", για τη θέση της γυναίκας στο Ισλάμ, δολοφονήθηκε από τον Μοχάμεντ Μπουγιέρι, έναν Ολλανδομαροκινό μουσουλμάνο. Τον πυροβόλησε οκτώ φορές, προσπάθησε να τον αποκεφαλίσει και τον μαχαίρωσε αφήνοντας καρφωμένα στο σώμα του απειλητικά σημειώματα για τη Δύση, τους Εβραίους και τη Χιρσί Αλί. Η συζήτηση για το Ισλάμ μέχρι ποίου σημείου είναι επομένως αποδεκτή; Ενας συνάδελφός μου, όταν ο Πάπας επισκέφτηκε την Αγγλία, πήγε και διαμαρτυρήθηκε για τη θέση που έχει το Βατικανό για τη γυναίκα, τους ομοφυλόφιλους και τα σκάνδαλα που αποκαλύφθηκαν για τη σεξουαλική κακοποίηση. Κανείς δεν τον είπε ιταλοφοβικό ή χριστιανοφοβικό. Και κανείς δεν απείλησε τη ζωή του. Γιατί, επομένως, όποτε συζητάμε για το Ισλάμ, πρέπει να προσέχουμε; Αυτό υποδηλώνει το ερώτημα της παράστασης, η οποία, πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε, δεν καταφέρεται εναντίον των μουσουλμάνων».
- Μιλώντας με τέτοιο πάθος για γκάλοπ, συνεντεύξεις και ζητήματα ανεξιθρησκίας και λογοκρισίας, θα θεωρούσε κανείς ότι δεν είστε χορογράφος αλλά κοινωνικός αναλυτής. Αυτό σχετίζεται με τις σπουδές κοινωνιολογίας που κάνατε προτού ασχοληθείτε με το χορό;
«Πιστεύω ότι το συγκεκριμένο ζήτημα γύρω από το Ισλάμ είναι εξαιρετικά ευαίσθητο και όταν κάποιος θέλει να αποφύγει τις γενικεύσεις πρέπει να κάνει έρευνα και να δουλεύει με στατιστικές. Εφτασα να παρακολουθώ εκτός από τις στατιστικές και τις αραβικές ανταποκρίσεις που έχουν γίνει από Αραβες για Αραβες. Εχουμε αρχειακά βίντεο και νέες λήψεις. Είναι σημαντικό να τεκμηριώνεται το υλικό σου».
- Η παράσταση είναι ένα μανιφέστο εναντίον φανατισμού και φονταμενταλισμού, που εγκαλεί για τις ευθύνες της και τη Δύση;
«Οταν το κράτος, όπως στην Αγγλία, επιτρέπει να λειτουργούν 85 συμβούλια για τη σαρία, όπου οι γυναίκες δεν έχουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες, όταν επιτρέπουμε ένα παράλληλο σύστημα μέσα στο σύστημά μας, που αποκλείει τις μουσουλμάνες από δικαιώματα των Βρετανίδων, τότε μιλάμε για ρατσισμό. Ποια είναι επομένως η ευθύνη του δυτικού κόσμου; Πρέπει να σεβόμαστε τις κουλτούρες των άλλων και να μην επεμβαίνουμε; Κάποιοι θα επιχειρηματολογούσαν ότι αποτέλεσμα της σαρία είναι να έχουμε λιγότερα εγκλήματα. Είναι ένα πολύ ύπουλο επιχείρημα».
- Είναι πάντως προβοκατόρικο το ερώτημα που θέτετε στο κοινό σας «Νιώθετε ηθικά ανώτεροι απ' τους Ταλιμπάν;».
«Είναι ενδιαφέρον το πόσοι άνθρωποι δεν σηκώνουν τα χέρια όταν τους τίθεται. Στην παράσταση ακούμε τις φωνές των μουσουλμάνων από όλες τις οπτικές, ακόμη και εναντίον της σαρία. Εμείς γιατί φοβόμαστε να πούμε ξεκάθαρα πράγματα; Γιατί χάσαμε την αίσθηση των αξιών; Δεν φοβόμαστε να μιλήσουμε για την εφηβική εγκυμοσύνη, τη χρήση ναρκωτικών... Δεν φοβάμαι να μιλήσω ως γκέι για το ανασφαλές σεξ μεταξύ ομοφυλόφιλων. Το ότι κάνω κριτική δεν σημαίνει ότι απορρίπτω την ομοφυλοφιλία».
- Την αλήθεια και τη... δικαιοσύνη αναζητάτε στις παραστάσεις σας;
«Η αλήθεια είναι πολύ μεγάλη και υποκειμενική λέξη. Ομως, ναι, αναζητώ την αλήθεια και θέλω να αγγίξω κάτι ειλικρινές εξωθώντας και τους χορευτές μου να είναι ειλικρινείς πάνω στη σκηνή. Είναι μια καθημερινή μάχη. Δεν λέω "το καταφέραμε- φεύγω". Είναι καθημερινός ο αγώνας να είμαστε φρέσκοι και αληθινοί μεταδίδοντας το κείμενό μας».
- Είναι εύκολο να κάνετε ντοκιμαντέρ στη σκηνή;
«Είναι δύσκολο, κατ' αρχάς γιατί ο κόσμος είναι πολύ συνηθισμένος στα τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ με υπότιτλους. Πώς γίνεται με χορό; Είναι σύνθετο. Το ενδιαφέρον είναι ότι χρησιμοποιούμε κίνηση για να μιλήσουμε για το ζήτημα. Το κινούμενο σώμα είναι ένα ενδιαφέρον σώμα. Μιλάει για πράγματα με μια πολύ αρχέγονη αίσθηση. Σε κάνει να ακούς τις πληροφορίες καλύτερα!».
- Είστε εχθρός του αφηρημένου φορμαλισμού των σύγχρονων παραστάσεων χορού;
«Είμαι πολύ μεγάλος πια για να κάνω διακοσμητικές παραστάσεις. Είναι δύσκολος ο τρόπος που χρησιμοποιείς μια όμορφη αισθητική μορφή για πράγματα που δεν είναι όμορφα, αλλά είναι αντιφατικά, ειρωνικά, σαρκαστικά και βίαια!».
- Τι συνιστά την ταυτότητα της ομάδας;
«Ποικίλλει από παράσταση σε παράσταση. Νιώθω αυτό που πιέζει κοινωνικοπολιτικά κάθε εποχή. Για παράδειγμα, η επόμενη παράστασή μου θα αφορά την ευθανασία».
- Είστε υπέρ της;
«Ναι. Ολοι πρέπει να ελέγχουμε τη ζωή μας σε όλες τις παραμέτρους της. Μας λέει το κράτος "φρόντισε την υγεία σου, την ασφάλειά σου, την εργασία σου". Γιατί δεν λέει το ίδιο και για το θάνατό μας; Ωστε να είναι αξιοπρεπής;». *
* Η παράσταση έχει ελληνικούς υπέρτιτλους και είναι κατάλληλη για άτομα άνω των 16 ετών.
No comments:
Post a Comment