Ο ΣΟΒΑΡΟΣ ΕΡΝΕΣΤΟΣ του Όσκαρ Ουάιλντ. Mετάφραση Πέτρος Μαρτινίδης, σκηνοθεσία Εύης Γαβριηλίδης, σκηνικά-κοστούμια Νίκος Σαριδάκης, μουσική Μιχάλης Χριστοδουλίδης, χορογραφία Τατιάνα Μύρκου, φωτισμοί Στέλιος Τζολόπουλος, βοηθός σκηνοθέτη Αναστασία Κουμίδου, βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου Ανδρέας Παρασκευόπουλος. Διανομή: Αλεξάνδρα Λαδικού, Φούλης Μπουντούρογλου, Κλέλια Ρένεση, Χρίστος Στυλιανού, Ευθύμης Παππάς, Ελεάνα Ταχιάου, Ελένη Μακίσογλου, Θανάσης Κεραμίδας, Γιώργος Σφυρίδης, Αναστασία Κουμίδου. Μουσικοί: Νίκος Ζαφρανάς, Ειρήνη Μαύρου.
(Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, πρεμιέρα: 2/3/2007). Από την ιστοσελίδα του ΚΘΒΕ: Ένα από τα πιο αγαπημένα έργα του παγκόσμιου δραματολογίου, το κείμενο αυτό του Όσκαρ Ουάιλντ αναγνωρίζεται, και όχι άδικα, ως κατεξοχήν δείγμα λαμπρής θεατρικής δομής και γλώσσας. Πρόκειται για μια σαγηνευτική κωμωδία, πνευματώδη και καυστική, που καυτηριάζει με το μοναδικό χιούμορ του Ουάιλντ τους βικτωριανούς τζέντλεμεν και τον φαρισαϊσμό τους ή τις κυρίες της εποχής, ταγμένες να διαφυλάσσουν τους θεσμούς που τις καταπιέζουν. Οι μεγαλοφυείς και καταιγιστικοί αστεϊσμοί, το εκρηκτικό χιούμορ του συγγραφέα, αποδίδονται εδώ εξαιρετικά στη νέα μετάφραση του έργου, που αποδίδει στα ελληνικά μιας «αψόγου καθαρευούσης» το ιδιαίτερο ύφος του Ουάιλντ και την ατμόσφαιρα της εποχής του.Λίγα λόγια για το έργο: Στο Λονδίνο του 1890 δύο νεαροί φίλοι χρησιμοποιούν το ψευδώνυμο “Ερνέστος”, ο καθένας για προσωπικούς του λόγους. Ωστόσο, αυτό το όνομα, το οποίο μέχρι τότε δεν τους δημιουργούσε προβλήματα, αρχίζει ξαφνικά να προκαλεί παρεξηγήσεις μεταξύ τους, αλλά και με τις γυναίκες που αγαπούν.Η σαγήνη της σοβαρότητας:
«Ανθολόγια σημαντικών έργων από όλη την ιστορία του θεάτρου συνηθίζουν να περιλαμβάνουν το συγκεκριμένο έργο του Όσκαρ Ουάιλντ. Όχι άδικα. Πρόκειται για μια έξοχη κωμωδία, άκρως πνευματώδη κι αντιπροσωπευτική του 19ου αιώνα –αιώνα κατά τον οποίο κορυφώθηκαν η αστική φιλοκαλία, η καλλιέπεια, η καλοπέραση και η επαναστατικότητα. Ίσως γι’ αυτό ο δημιουργός της τη χαρακτήρισε ως: «τετριμμένη κωμωδία για σοβαρούς ανθρώπους».
Κάποιοι τη θεωρούν «pièce bien faite», με τη γαλλική έκφραση να σημαίνει (κάπως υποτιμητικά) πλοκή βασισμένη σε σειρά παρεξηγήσεων, που καταλήγουν σε αίσια λύση χάρη σε τυχαία τεκμήρια και χωρίς ν’ αλλάζει στο παραμικρό ο ψυχισμός των ηρώων. Με αυτή την έννοια η κωμωδία του Ουάιλντ είναι τω όντι «τετριμμένη». Ήδη από τον Μένανδρο, εάν όχι από τον Ευριπίδη, ανάλογες πλοκές δοκιμάστηκαν άπειρες φορές, από τα ρωμαϊκά χρόνια έως σήμερα, και, σε μέτριους συγγραφείς, έδωσαν αφόρητα κοινότοπες εφαρμογές. Δεν είναι όμως το ίδιο όταν το 1895, στην κορύφωση των θεατρικών του επιτυχιών, εφαρμόζει ο Ουάιλντ αυτό το σχήμα.
Ναι, παρεξηγήσεις ή άλλες καταστάσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωποι οι ήρωες δεν μεταβάλλουν τις συνειδήσεις ή τις αντιλήψεις τους. Οι επηρμένοι δεν μετατρέπονται σε ταπεινούς ούτε οι ασεβείς σε ευσεβείς, όπως στις τραγωδίες. Εδώ, οι ήρωες αναπροσαρμόζουν μόνο τις επιχειρηματολογίες και τις τακτικές τους, ώστε να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες αποφεύγοντας, ακριβώς, κάθε εσωτερική μεταβολή. Το πετυχαίνουν όμως με ιδιοφυείς παραδοξολογίες κι ένα δηκτικό χιούμορ, το οποίο διατρέχει το έργο καυτηριάζοντας βικτοριανούς τζέντλεμαν, έκθετους εξαιτίας του φαρισαϊσμού τους, ή κυρίες και δεσποινίδες παγιδευμένες στη διαφύλαξη θεσμών που τις καταπιέζουν.
Δυστυχώς, στα ελληνικά, το θεμελιώδες λογοπαίγνιο με το όνομα «Earnest» (= «Ερνέστος», αλλά και «σοβαρός» ή «ειλικρινής») παραμένει αμετάφραστο. Όλα τα άλλα παιχνίδια όμως, των ιδιότυπων όσο και καταιγιστικών αστεϊσμών, έχω την αίσθηση ότι περνούν εξαιρετικά στα ελληνικά μιας «αψόγου καθαρευούσης» που, με παρότρυνση του σκηνοθέτη, επιχείρησε η παρούσα μετάφραση, ώστε να αποδώσει το ύφος του συγγραφέα και την ατμόσφαιρα της εποχής του». Πέτρος Μαρτινίδης (Από το πρόγραμμα της παράστασης).
«Ανθολόγια σημαντικών έργων από όλη την ιστορία του θεάτρου συνηθίζουν να περιλαμβάνουν το συγκεκριμένο έργο του Όσκαρ Ουάιλντ. Όχι άδικα. Πρόκειται για μια έξοχη κωμωδία, άκρως πνευματώδη κι αντιπροσωπευτική του 19ου αιώνα –αιώνα κατά τον οποίο κορυφώθηκαν η αστική φιλοκαλία, η καλλιέπεια, η καλοπέραση και η επαναστατικότητα. Ίσως γι’ αυτό ο δημιουργός της τη χαρακτήρισε ως: «τετριμμένη κωμωδία για σοβαρούς ανθρώπους».
Κάποιοι τη θεωρούν «pièce bien faite», με τη γαλλική έκφραση να σημαίνει (κάπως υποτιμητικά) πλοκή βασισμένη σε σειρά παρεξηγήσεων, που καταλήγουν σε αίσια λύση χάρη σε τυχαία τεκμήρια και χωρίς ν’ αλλάζει στο παραμικρό ο ψυχισμός των ηρώων. Με αυτή την έννοια η κωμωδία του Ουάιλντ είναι τω όντι «τετριμμένη». Ήδη από τον Μένανδρο, εάν όχι από τον Ευριπίδη, ανάλογες πλοκές δοκιμάστηκαν άπειρες φορές, από τα ρωμαϊκά χρόνια έως σήμερα, και, σε μέτριους συγγραφείς, έδωσαν αφόρητα κοινότοπες εφαρμογές. Δεν είναι όμως το ίδιο όταν το 1895, στην κορύφωση των θεατρικών του επιτυχιών, εφαρμόζει ο Ουάιλντ αυτό το σχήμα.
Ναι, παρεξηγήσεις ή άλλες καταστάσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωποι οι ήρωες δεν μεταβάλλουν τις συνειδήσεις ή τις αντιλήψεις τους. Οι επηρμένοι δεν μετατρέπονται σε ταπεινούς ούτε οι ασεβείς σε ευσεβείς, όπως στις τραγωδίες. Εδώ, οι ήρωες αναπροσαρμόζουν μόνο τις επιχειρηματολογίες και τις τακτικές τους, ώστε να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες αποφεύγοντας, ακριβώς, κάθε εσωτερική μεταβολή. Το πετυχαίνουν όμως με ιδιοφυείς παραδοξολογίες κι ένα δηκτικό χιούμορ, το οποίο διατρέχει το έργο καυτηριάζοντας βικτοριανούς τζέντλεμαν, έκθετους εξαιτίας του φαρισαϊσμού τους, ή κυρίες και δεσποινίδες παγιδευμένες στη διαφύλαξη θεσμών που τις καταπιέζουν.
Δυστυχώς, στα ελληνικά, το θεμελιώδες λογοπαίγνιο με το όνομα «Earnest» (= «Ερνέστος», αλλά και «σοβαρός» ή «ειλικρινής») παραμένει αμετάφραστο. Όλα τα άλλα παιχνίδια όμως, των ιδιότυπων όσο και καταιγιστικών αστεϊσμών, έχω την αίσθηση ότι περνούν εξαιρετικά στα ελληνικά μιας «αψόγου καθαρευούσης» που, με παρότρυνση του σκηνοθέτη, επιχείρησε η παρούσα μετάφραση, ώστε να αποδώσει το ύφος του συγγραφέα και την ατμόσφαιρα της εποχής του». Πέτρος Μαρτινίδης (Από το πρόγραμμα της παράστασης).
No comments:
Post a Comment