Ο Αυστριακός ποιητής, δραματουργός, και δοκιμιογράφος, Ούγκο φον Χόφμανσταλ [Hugo von Hofmannsthal] ο οποίος έγινε διεθνώς διάσημος για τη συνεργασία του με το γερμανό συνθέτη Richard Strauss, γεννήθηκε στη Βιέννη, σε μια παλαιά ισπανο-εβραϊκή οικογένεια, την 1 Φεβρουαρίου 1874 και πέθανε στις 15 Ιουλίου 1929. Μετά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Hofmannsthal ίδρυσε μαζί με τον Max Reinhardt το Φεστιβάλ του Σάλτζμπουργκ, όπου και ανέβηκαν αρκετά από τα έργα του.
Τα πρώτα ποιήματα και τα δοκίμια τού Hofmannsthal δημοσιεύτηκαν όταν αυτός βρισκόταν στην ηλικία των 16 χρόνων, κάτω από το ψευδώνυμο Loris. Το 1892 ο Hofmannsthal γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης για να σπουδάσει νομικά, αλλά τα εγκατέλειψε για τη φιλολογία, απ’ όπου και έλαβε το διδακτορικό του το 1898. Μετά από αυτό αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στο γράψιμο.
Στην ηλικία δεκαεπτά Hofmannsthal συνάντησε τον γερμανό ποιητή Stefan George, από τον οποίο υιοθέτησε την ιδέα της «της τέχνη για την τέχνη» για μια περίοδο. Ο Hoffmansthal γρήγορα συνειδητοποίησε ότι ενώ η τέχνη μπορεί να είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή ενός δημιουργού, δεν έχει τέτοια έννοια για τους ανθρώπους που είναι ανίκανοι να δημιουργήσουν.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Γαλλία το 1900, ο Hofmannsthal συνάντησε μεταξύ των άλλων τον Auguste Rodin και τον ποιητή Maeterlinck. Την επόμενη χρονιά νυμφεύθηκε την Gertrud Schlesinger, κόρη ενός τραπεζίτη. Το ζεύγος εγκαταστάθηκε σε ένα χωριάτικο σπίτι στο Rodaun, κοντά στη Βιέννη, όπου έζησαν για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Στα 26 του χρόνια ο Hofmannsthal εγκατέλειψε την ποίηση για να αφοσιωθεί στο θέατρο, που θεωρούσε ότι πρόσφερε δυνατότητες για να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις. Η αύξηση του αντισημιτισμού τον ανησύχησε, και αρκετά από τα έργα και τα λιμπρέτα του ήταν για την πολιτική εξουσία – το καθήκον των κυβερνητών είναι να συντηρήσουν τις τέχνες που ελέγχουν τον παραλογισμό! Το 1903 ο Hoffmannsthal ισχυροποίησε τη φιλία του με τον Max Reinhardt και έτσι αναμίχθηκε όλο και περισσότερο στο θέατρο.
Μέσα σε δύο δεκαετίες, ο Hofmannsthal και ο Richard Strauss συνεργάστηκαν σε έξι όπερες, παρά τις αντιπαραβαλλόμενες ιδιοσυγκρασίες και τα διαφορετικά υπόβαθρα, τον αισθητικισμό του Hofmannstahl τους και την προσγειωμένη τοποθέτηση του Strauss.
Το πρώτο λιμπρέτο του Hofmannsthal για τον Strauss βασίστηκε στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή (1906). Είχε αρχίσει το έργο ήδη από το 1901, αλλά η όπερα έκανε πρεμιέρα στις 25 Ιανουαρίου 1909.
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου o Hofmannsthal έγραψε διάφορα πολιτικά δοκίμια. Υπηρέτησε για λίγο διάστημα στον αυστριακό στρατό και έπειτα στο αυστριακό Υπουργείο Πολέμου. Μετά από την κατάρρευση της μοναρχίας, έγινε ένας συνήγορος της συντήρησης και της αποκατάστασης του γερμανικού και αυστριακού πολιτισμού, ελπίζοντας ότι η τέχνη θα μπορούσε να σώσει την Ευρώπη από την πολιτική αναταραχή!
Από τα έργα του, η «Ηλέκτρα» και ο Οιδίπους με την σφίγγα [König Oedipus] συνδέονται με το αρχαίο δράμα, ο «Καθένας» [Jedermann] ξυπνάει τα μυστήρια της γοτθικής εποχής, η «Διασωθείσα Βενετία» [Das Gerettete Venedig] εμπνευσμένη από ένα έργο του Thomas Otway (το Venice Preserv'd) ξαναφέρνει στη ζωή το ελισαβετιανό θέατρο. Οι πρώτες κωμωδίες ζωντανεύουν το Ροκοκό θυμίζοντας με την ατμόσφαιρά τους τον μουσικο-πλαστικό κόσμο των πινάκων του Βατό και τη Βενετία του Γκουάρντι. Ο ποιητής όμως δεν αρκείται στην αναπαράστασή του της σύγχρονης τραγικής ή κωμικής μορφής σ’ αυτές τις επιτυχίες. Χρόνια παιδεύεται για την οριστική σύνθεση μιας κωμωδίας κι ενός δράματος τέτοιας ολκής που να δημιουργεί χαρακτηριστικούς τύπους σύμφωνα με το αίσθημα της ζωής και την πνευματικότητα της εποχής μας. Το δράμα του Καλντερόν «Η ζωή είναι ένα όνειρο» δεν του έδωσε παρά την πρώτη ύλη για το σοβαρό έργο, που με τον τίτλο «Ο Πύργος» [Der Turm] έγινε γνωστό λίγο πριν από το θάνατο του ποιητή: από την πραγματική προσωπική ανάπτυξη ενός ιστορικού χώρου προκύπτει ένα υποδειγματικό δράμα για την ανθρώπινη υπόσταση της εποχής μας. Μια κωμωδία παρόμοιας επικαιρότητας είναι ο «Δύσκολος» [Der Schwierige]. Το περιεχόμενο και η δράση δείχνουν τη μεταπολεμική Αυστρία, αλλά το έργο δεν μένει δεμένο μ’ αυτή την εποχή, γιατί ελεύθερα ενεργεί ο ποιητής με τα εξωτερικά δεδομένα…
Πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 15 Ιουλίου 1929 – δύο ημέρες μετά την αυτοκτονία του μεγαλύτερου γιου του Franz.
No comments:
Post a Comment