Εύθυμη χήρα στην ΕΛΣ, αλλά πόσο "εύθυμη";

Λουκάκος Κ., Η ΑΥΓΗ: 01/04/2012

Αγαπημένο έργο του Αδόλφου Χίτλερ, που παρεμπιπτόντως απάλειψε τα ονόματα των (Εβραίων) συγγραφέων της προκειμένου να τη συντηρήσει στο επιτρεπτό για το Γ' Ράιχ ρεπερτόριο, η «Εύθυμη Χήρα» - διόλου τυχαία - υπήρξε από τις πρώτες παραγωγές της θεσμικά νεογέννητης Εθνικής Λυρικής Σκηνής τον δύσκολο κατοχικό Δεκέμβρη του 1942 (το γιατί έπρεπε να θεσπίσει τον εθνικό λυρικό μας φορέα ο Γερμανός κατακτητής είναι άλλης τάξεως ερώτημα που οφείλει να μην ικανοποιηθεί με «πληρωμένες» απαντήσεις). Σε κάθε περίπτωση όμως, μια ματιά στους παράγοντες της πρώτης αυτής παρουσίασης θέτει τον πήχυ των αξιώσεων για κάθε επόμενη αναβίωση: διδασκαλία του Βάλτερ Πφέφφερ, Χάννα της Ναυσικάς Βουτυρά και - κυρίως - Ντάνιλο του μεγάλου Πέτρου Επιτροπάκη, ελάχιστα εντυπωσιακού στην όψη, αλλά με τη φωνητική αισθητική ενός εγχώριου Ρίχαρντ Τάουμπερ (του τενόρου δηλαδή, για τον οποίο ο Λέχαρ συνέθεσε τα μεγάλα έργα του, τη δεκαετία του 1920 και μετά...). Σε αυτό το πλαίσιο, η επίγευση μιας πολυαναμενόμενης επιστροφής παραμένει ανάμεικτη, όπως τουλάχιστον τη βιώσαμε στις παραστάσεις της 23^ης και 28^ηςΦεβρουαρίου που παρακολουθήσαμε. Με δεδομένο ότι η «Εύθυμη Χήρα» του 1905, μαζί με τον «Ιππότη με το Ρόδο» του 1911, συναποτελούν χρονικά ορόσημα ενός παρατεταμένου fin de siècle, η ατμόσφαιρα που αμφότερα οφείλουν να εκπέμπουν στις αναβιώσεις τους είναι η αποχαιρετιστήρια εκείνη σε μια belle époque άκρας κομψότητας, στοιχείο που δεν πέρασε μέσα από τη σκηνοθετική διδασκαλία τουΔημήτρη Λιγνάδη.

Με την ακούσια αρωγή της ελληνικής απόδοσης του κειμένου (επιμένουμε ότι η οπερέτα ενισχύεται από τον δραστικό περιορισμό της πρόζας) κυριάρχησε η χονδροκοπιά και μια ατμόσφαιρα φθηνού επαρχιωτισμού, εντελώς ξένου προς το έργο παρά τις βαλκανικές φολκλορικές αναφορές του (κοινές εξάλλου με του «Ιππότη»). Θα επιμείνουμε εδώ: δεν αναφερόμαστε στα υποστηρικτικά στοιχεία της παραγωγής, τα σκηνικά και τις ενδυμασίες της Εύας Νάθαινα ή τις καλόγουστες χορογραφίες και την κινησιολογία του Φωκά Ευαγγελινού, που συνέβαλαν προσθετικά. Δεν θα είχαμε μάλιστα δυσκολία να εκτιμήσουμε ότι δικό του θα πρέπει να ήταν το ευφυέστατο εύρημα του παγωνιού που, σε μεγάλο βαθμό αν και όχι πλήρως, κάλυψε τις σκηνικές απαιτήσεις του παιχνιδιού των παρεξηγήσεων γύρω από το περίπτερο του κήπου της οικίας Γκλάβαρι στη β' πράξη.

Το έργο δομείται γύρω από τα 2 πρωταγωνιστικά ζευγάρια της πλοκής. Για τον επώνυμο ρόλο, μέρος προορισμένο για σπουδαίες λυρικές ερμηνεύτριες του μεγάλου ρεπερτορίου, επιστρατεύθηκαν με περιορισμένη επιτυχία -για διαφορετικούς λόγους- ηΜαρία Μητσοπούλου και η Τζίνα Πούλου. Η πρώτη αποτελεί ακόμη μια κομψή και καλλιεπή ερμηνεύτρια, αλλά η φωνή καταγράφει καθοριστικές απώλειες σώματος και τονικής λάμψης. Η δεύτερη, χωρίς το σκηνικό élan της Μητσοπούλου, διαθέτει μεν τη διαπεραστική ισχύ της σουμπρέτας απέναντι στην υπερβολικά παρούσα ορχήστρα, αλλά όχι και τον πλούτο της μεσαίας περιοχής που χρειάζονται οι μεγάλες μελωδίες, με πρώτη τη θρυλική Vilja. Υποκριτικά βαρείς και μουσικά χωρίς άρση στο γνώριμό τους επίπεδο -επίσης για διαφορετικούς λόγους- υπήρξαν οι (τενόροι) ερμηνευτές του -νεαρού ακόμη- bon vivant κόμη Ντάνιλο, ο πολυτάλαντος Δημήτρης Πακσόγλου, άξεστα ζωηρός εν προκειμένω, και ο ελάχιστα αδρός αν και ηδύφωνος Ζάχος Τερζάκης (μόνο στο τελικό βαλς αισθανθήκαμε τη μαγεία των δυνατοτήτων του να λειτουργεί). Προτιμούμε πάντως τον Ντάνιλο από ένα δυναμικό νεαρό βαρύτονο! ΟιΓιάννης Χριστόπουλος και Νίκος Στεφάνου στερήθηκαν από την κεντρική εκφορά της μεγάλης άριας του Καμίγ, Βαλενσιέν με απόδοση στις υψηλές πτήσεις υπήρξε ηΒασιλική Καραγιάννη, χωρίς επαρκή ισχύ προβολής στην αίθουσα η Κάτια Πάσχου. Σποραδικές μόνο βινιέτες για τους άλλους ρόλους (έξοχος, ωστόσο, ο πάντοτε υπερπροετοιμασμένος Χάρης Ανδριανός ως Κασκαντά).

Η μουσική διεύθυνση του Νίκλας Βιλλέν υπηρέτησε το πνεύμα του έργου, αλλά αντιμετώπισε δυσχέρειες προσαρμογής στην παράδοξη ακουστική του χώρου μετά τις αυθαίρετες και ανορθόδοξες παρεμβάσεις του -εν άλλοις- αείμνηστου Στέφανου Λαζαρίδη...