Sunday, September 30, 2012

Αυστραλός σκηνοθετεί Τσέχοφ στο Λονδίνο



Ο πολυσυζητημένος Μπένεντικτ Αντριους παρουσιάζει τις «Τρεις αδελφές» στο Young Vic
The Guardian
Ο Μπένεντικτ Αντριους ακόμα θυμάται ένα γράμμα που είχε λάβει πριν από 11 χρόνια, μετά το ανέβασμα μιας ανατρεπτικής παράστασης του έργου του Τσέχοφ «Οι τρεις αδελφ.ές» στο Σίδνεϊ: «Σας εύχομαι καλή τύχη στην καριέρα σας ως σκηνοθέτης βιντεοκλίπ» έγραφε, «έτσι ώστε να αφήσετε εκείνους από εμάς που θυμούνται με αγάπη κάτι που λέγεται θέατρο, να εξακολουθήσουμε να το απολαμβάνουμε».
Ο Αντριους είναι εκείνο το είδος σκηνοθέτη που προκαλεί θόρυβο. Η οκτάωρη παράσταση που σκηνοθέτησε το 2009 με ιστορίες από τον Σαίξπηρ έκανε έναν κριτικό να δηλώσει: «Ο Μπένεντικτ Αντριους είναι ο εφιάλτης μου για το πού μπορεί να φτάσει το “θέατρο του σκηνοθέτη”», ενώ η κριτική στην εφημερίδα Telegraph για τη φουτουριστική παραγωγή της όπερας του Μοντεβέρντι «Η επιστροφή του Οδυσσέα» άρχιζε με μια άμεση δήλωση: «Δεν μου άρεσε η νέα παραγωγή του Αντριους... ούτε στο ελάχιστο». Εκείνη η πρώτη σκηνοθεσία του στις «Τρεις αδελφές» ήταν σαφώς ένα σημάδι για τα επερχόμενα: «Είχα ρίξει πάρα πολλά πράγματα στην παράσταση. Η σκηνή ήταν γεμάτη παιχνίδια από τον “Πόλεμο των άστρων”, ακουγόταν μουσική ντίσκο. Πραγματικά, η παράσταση ήταν ένας κυκεώνας, με την καλή έννοια».


Αυτό έγινε το 2001, όταν ο Αντριους ήταν 29 ετών. Τώρα, στα 40 του και ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της Αυστραλίας, ξαναπιάνει το έργο, αυτήν τη φορά για το θέατρο Young Vic στο Λονδίνο. Οι δύο παραγωγές θα είναι τελείως διαφορετικές, λέει, και ένας από τους λόγους, όχι ο λιγότερο σημαντικός, είναι ότι ο ίδιος έχει ωριμάσει. «Ενδιαφέρομαι πολύ περισσότερο για τους ανθρώπους. Εκείνο που πάνω απ’ όλα θέλω είναι να δω πολύ καλούς ηθοποιούς να παίζουν και να πείθουν». Οι κριτικές, πάντως, που έχουν δημοσιευτεί έως τώρα για το έργο είναι από μετριοπαθώς ευνοϊκές έως ενθουσιώδεις.
  • Εντυπωσιακό σκηνικό
Οι «Τρεις αδελφές» είναι η τρίτη παραγωγή του Αντριους στο Λονδίνο φέτος. Ακολουθεί την ιδιαίτερα επιτυχημένη νέα παρουσίαση του έργου του Μπότο Στράους «Big and Small», όπου η Κέιτ Μπλάνσετ ερμήνευσε μια γυναίκα που αγωνίζεται να σταθεί στα πόδια της μέσα σε μια αδιάφορη, κατακερματισμένη κοινωνία, καθώς και την πιο προκλητική σκηνοθεσία της όπερας «Καλιγούλας», του Ντέτνεβ Γκλάρνετ, στην English National Opera· σε αυτήν την παράσταση, γέμισε τη σκηνή με σπασμένα καθίσματα ποδοσφαιρικού γηπέδου και συνέδεσε τον παράφρονα Ρωμαίο αυτοκράτορα με δικτάτορες όλων των εποχών. Το νέο σκηνικό των «Τριών αδελφών» είναι κι αυτό εντυπωσιακό: η σκηνογραφία του Γιοχάνες Σουτς παρουσιάζει ένα λοφίσκο από λάσπη αντί για το όμορφο δάσος που συνήθως περιβάλλει το εξοχικό σπίτι των τριών αδελφών. Οι ηθοποιοί, ομολογεί ο Αντριους, σοκαρίστηκαν όταν το πρωτοείδαν.

Από την πρώτη μέρα, όπως λέει, περιμένει από τους ηθοποιούς του να είναι «συναισθηματικά ωμοί και να μην κρύβονται» (Η Κέιτ Μπλάνσετ, η οποία έχει συνεργαστεί με τον Αντριους, περιέγραψε τις πρόβες μαζί του ως «μυώδεις, σχεδόν βάναυσες».)

Αντί να παραγγείλει μια καινούργια μετάφραση ή να δουλέψει πάνω σε μια ήδη υπάρχουσα, ο Αντριους έγραψε τη δική του διασκευή του έργου, το οποίο ο Τσέχοφ ολοκλήρωσε το 1900. Ακόμα και στο χαρτί, η μεταφορά του έργου στη σύγχρονη γλώσσα φαίνεται πολιτικά αιχμηρή, δίνοντας έμφαση στην αίσθηση των ηρώων για την επερχόμενη αλλαγή στη διάρκεια μιας περιόδου κυοφορίας του κομμουνισμού. Πολλά από τα λεγόμενα στο έργο απηχούν ιδέες του ριζοσπάστη φιλοσόφου Σλαβόι Ζίζεκ, του οποίου οι δηλώσεις για την κατάρρευση του καπιταλισμού τον έχουν κάνει ιδιαίτερα αγαπητό στους «Αγανακτισμένους» σε όλο τον κόσμο.
  • Στη Σαουμπίνε
Ο Μπένεντικτ Αντριους άρχισε τη σκηνοθετική του καριέρα στην Αδελαΐδα, όπου γεννήθηκε. Κατόπιν, πέρασε μια περίοδο μαθητείας στη Σαουμπίνε του Βερολίνου, έναν θεατρικό οργανισμό φημισμένο για τις πρωτοποριακές σκηνοθεσίες του. Το πρώτο έργο που σκηνοθέτησε εκεί, το «Καθαρός» της Σάρα Κέιν, ήταν πραγματικό «βάπτισμα του πυρός». Δεν ήταν μόνο ότι δεν μιλούσε τη γλώσσα: οι Γερμανοί ηθοποιοί, όπως λέει, «πηδούν αμέσως στη μεταφορική νοηματοδότηση» και περιμένουν από τους σκηνοθέτες τους «να έχουν ιδέες πέρα από την κυριολεξία». Οι Βρετανοί ηθοποιοί (είναι η πρώτη παραγωγή του με Βρετανούς ηθοποιούς μόνο) είναι πιο συγκρατημένοι. «Τους ενθαρρύνω να εκφραστούν με πιο ωμό, πιο ανεπεξέργαστο τρόπο, ενίοτε και κάπως χαοτικά», λέει.

Τα τελευταία χρόνια έχει σκηνοθετήσει στο Ρέικιαβικ, στο Βερολίνο, στη Μελβούρνη, όσο και στη Βρετανία. Αν τον ρωτήσεις πού νιώθει σαν στο σπίτι του, απαντάει: «Δεν υπάρχει ακόμα τέτοιο μέρος». Ελπίζει να εγκατασταθεί στην Ισλανδία, όπου μένει και εργάζεται η σύντροφός του, η χορογράφος Μαργκρέτ Μπιαρναντότιρ. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που έχει απορρίψει προτάσεις να διευθύνει θέατρα στην Αυστραλία.

Ακόμα και αυτό το ζήτημα, ωστόσο, έχει τροφοδοτήσει την προσέγγισή του στο έργο του Τσέχοφ. Ζώντας σε μια «αέναη κατάσταση νοσταλγίας», έχει αποκτήσει μια βαθύτερη κατανόηση για τις τρεις αδελφές, οι οποίες μένουν αιχμαλωτισμένες στο επαρχιακό τους περιβάλλον και το αδιέξοδο της ζωής τους, ενώ συνεχώς λαχταρούν τη Μόσχα. Αποτελεί, όπως λέει, «ένα παράδειγμα μιας κατάστασης που έχει γίνει κλειδί για εμάς και που είναι η αέναη νοσταλγία της πατρίδας στη ζωή μας».
  • Και συγγραφέας
Το αίσθημα αποξένωσης έχει τροφοδοτήσει και τη συγγραφική δουλειά του Αντριους. Τα περασμένα δύο χρόνια έγραψε τέσσερα θεατρικά έργα. Εως τώρα μόνο ένα (με τίτλο «Every Breath» και θέμα μια εύπορη οικογένεια που αντιμετωπίζει μια σκοτεινή απειλή) έχει ανέβει στη σκηνή, σκηνοθετημένο από τον ίδιο. Εγινε δεκτό με αρκετά βιτριολική διάθεση από τους κριτικούς του Σίδνεϊ, ένας από τους οποίους το χαρακτήρισε «διανοητικό αυνανισμό». Ο Αντριους παραδέχτηκε ότι «δεν είναι καλά δομημένο έργο. Συμβαίνουν παράξενα πράγματα, ίσως υπερβολικά παράξενα. Υπάρχει ένα είδος θορύβου, που ίσως να τρομάζει τους ανθρώπους». Πρόθεσή του, όπως είπε, είναι η παράσταση των «Τριών αδελφών» να είναι κι αυτή λίγο τρομακτική, να μιλάει στις αγωνίες μας για τον δρόμο που παίρνει η πολιτική και η κοινωνία. «Για μένα, θα μπορούσε να αφορά εξίσου έναν Ισλανδό τραπεζίτη ή κάποιον που έχει μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ ή έναν νεόπλουτο στη Ρωσία.
Σήμερα, όπως και στον καιρό του Τσέχοφ, οι άνθρωποι έχουν μια αίσθηση τέλους εποχής, την αίσθηση πως όλα είναι έτοιμα να καταρρεύσουν».
  • Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 30/9/2012

No comments: