Η όπερα και τα µυστικά της γίνονται παιχνίδι

• Της Εφης Φαλίδα, ΤΑ ΝΕΑ: Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

• Η δύναµη και η οµορφιά του κόσµου του λυρικού θεάτρου µαγεύουν τα παιδιά σε ένα ξεχωριστό µάθηµα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Πρωί Παρασκευής στην Αίθουσα «Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Οπου άρχισε το εκπαιδευτικό πρόγραµµα για µαθητές δηµοτικού και γυµνασίου «Τα µυστικά της Οπερας» µε τη συνεργασία της Σκάλας του Μιλάνου. Καληµέρα! Σε υψηλούς τόνους. Οπερατικούς. Για την ακρίβεια στην ψηλή κολορατούρα της Βασίλισσας της Νύχτας του «Μαγικού Αυλού» του Μότσαρτ. Και τα παιδιά καθηλωµένα στις θέσεις τους από τα «αρπέτζι» της σοπράνο Μάιρας Μηλολιδάκη.

Ο κόσµος του λυρικού θεάτρου, οι πρωταγωνιστές του, οι δηµιουργοί, το επιτελείο των τεχνικών, οι κώδικες της δηµιουργίας της όπερας ήταν το περιεχόµενο αυτής της διαφορετικής ξενάγησης που παρακολούθησαν οι 953 µαθητές των δεκαπέντε πρώτων σχολείων, δηµοτικών και ιδιωτικών που συµµετείχαν στο πρόγραµµα. Στις πρώτες σειρές, «τα µικρά» των πρώτων τάξεων του δηµοτικού, γιατί σε αυτήν την ηλικία οι αισθήσεις απορροφάνε σαν σφουγγάρι τα ερεθίσµατα από το περιβάλλον και τα πιτσιρίκια είχαν πολλά να δουν και να ακούσουν. Οπως για τις χορδές που πάλλονται µέσα στον λάρυγγα, για το «ηχείο» που σχηµατίζουν ο φάρυγγας, ο λαιµός, η περιοχή της µύτης, προκειµένου να βγει η φωνή.

Στις πίσω σειρές και στα θεωρεία του εξώστη «οι µεγάλοι και δύσκολοι» των γυµνασιακών ανησυχιών. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές ήταν σκορπισµένοι ανάµεσά τους για να ελέγχουν την ενέργεια του νεανικού κοινού. Το οποίο αντιδρούσε ανάλογα µε τις διακυµάνσεις της ξενάγησης στον κόσµο της όπερας.

Οι τεχνικές επεξηγήσεις των µουσικών παιδαγωγών Αλεξάνδρας Στρατηγοπούλου και Λήδας Μασούρα για τους µουσικούς της ορχήστρας που φοράνε µαύρα για να χάνονται στο σκοτάδι, για τα κοστούµια που πρέπει να είναι εντυπωσιακά αλλά και άνετα για να µην ταλαιπωρούν το σώµα των καλλιτεχνών, για τους φωτιστές που γεµίζουν τη σκηνή µε µπλε, µοβ, πράσινα φώτα για να αποδώσουν τη νύχτα, την αυγή ή ένα δάσος κρατούσε το κοινό προσηλωµένο, σχεδόν ασάλευτο. Με προσοχή άκουσαν τις µελωδίες από τον «Ορφέα και Ευρυδίκη» του Βίλιµπαλντ Γκλουκ που ερµήνευσε στο πιάνο ο Τίτος Γουβέλης ή την εισαγωγή της «Μαρίας Στουάρντα» από την ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου που παρακολούθησαν σε βίντεο.

Αν δεν υπάρχουν ντίβες δεν υπάρχει και όπερα.Τα παιδιά το κατάλαβαν µε τα ηχητικά αποσπάσµατα από άριες της Μαρίας Κάλλας και διαπίστωσαν πως υπάρχουν φωνές σπάνιες και καλλιτέχνιδες µε υποκριτικές ικανότητες. Μεταξύ παιχνιδιού και τεχνικής επεξήγησης, µε προβολές βίντεο, µε διαφάνειες, σκίτσα και νότες στο πιάνο τα µυστικά της όπερας ξετυλίγονταν στα µάτια και τα αυτιά των µικρών και νέων θεατών: τον πρώτο λόγο έχει ο συνθέτης που διαλέγει µια ιστορία, ένα µυθιστόρηµα, ένα παραµύθι, ένα ιστορικό γεγονός και συνθέτει τη µουσική για να την αφηγηθεί. Ο λιµπρετίστας που προσαρµόζει την ιστορία σε λέξεις και σε στίχους που µπορούν να τραγουδηθούν, διαµορφώνοντας τους χαρακτήρες και την πλοκή της ιστορίας. Και στη συνέχεια οι φωνές. Σοπράνο, µέτζο σοπράνο, κοντράλτο για την έκταση των γυναικείων φωνών. Τενόρος, βαρύτονος, µπάσος (βαθύφωνος) το εύρος των ανδρικών φωνών.

Υπήρχαν όµως και «δύσκολα» µονοπάτια σε αυτότο µάθηµα. Οπως τα σύγχρονα ακούσµατα για σόλο φωνή «Sequenza III» του Λουτσιάνο Μπέριο. Και το«Ριγκολέτο: παράφραση κοντσέρτου για πιάνο» του Φραντς Λιστ. Σε αυτό το σηµείο η αίθουσα άρχισε να αυτονοµείται από τα δρώµενα της σκηνής. Τα πιτσιρίκια στις πρώτες σειρές θυµήθηκαν ότι θέλουν να πάνε τουαλέτα.

Το κλίµα όµως άλλαξε γρήγορα. Οταν η Λήδα Μασούρα έδωσε το σύνθηµα να ανέβουν µερικά από τα παιδιά πάνω στη σκηνή, διαµορφωµένη µε το σκηνικό της όπερας «Μαρία Στουάρντα». Είναι η στιγµή της γιορτής στην όπερα «Λουτσία Ντι Λαµερµόρ» του Γκαετάνο Ντονιτσέτι, τότε που οι καλεσµένοι ξαφνιάζονται από την εµφάνιση της σαλεµένης Λουτσία που σκότωσε τον άνδρα που µόλις είχε παντρευτεί. Ετσι τα παιδιά συµµετέχοντας στην άρια «Il dolce suono» που ερµήνευσε η Μάιρα Μηλολιδάκη έµαθαν στην πράξη το µπελκάντο, «τις µεγάλες µελωδικές φράσεις» του ιταλικού ρεπερτορίου.

INFO

«Τα µυστικά της όπερας», προγράµµα για µαθητές, σήµερα, αύριο και µεθαύριο στις 11.00, αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, τηλ. 210-7282.000

• Ενθουσιασµός και αποθεωτικά σφυρίγµατα

Κάθε φορά που τελείωνε µια ενότητα από αυτό το ξεχωριστό µάθηµα, τα παιδιά χειροκροτούσαν. Με ενθουσιασµό και µε σφυρίγµατα γηπεδικού µένους. «Είσαι θεά!», φώναζε µε πάθος ένας συγκεκριµένος γυµνασιόπαις στην αριστερή πτέρυγα της αίθουσας. Τον οποίο µάλιστα ο καθηγητής του µάταια είχε προσπαθήσει να αποδυναµώσει, αποµακρύνοντάς τον από τους κολλητούς και τις κολλητές του. Εκείνος, απτόητος, συνέχιζε να απολαµβάνει την πρώτη του εµπειρία µε την όπερα διά των αποθεωτικών σφυριγµάτων.

Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να µας ξενίζει. Και στην εποχή του «ελαφρού» Βέρντι, ακόµα και του «σοβαρού» Βάγκνερ, το κοινό αντιδρούσε µε σφυρίγµατα και ηχηρές αποδοκιµασίες όταν κάτι του φαινόταν απόµακρο ή καινούργιο στα αυτιά του. Και τα παιδιά του πρώτου µαθήµατος για την όπερα εκτέθηκαν σε µια νέα εµπειρία.