Ο Βασίλιεφ διδάσκει στη Λυρική

Στις πρόβες του Δον Κιχώτη, με τον «θεό του χορού» και θρύλο των Μπολσόι

• Της Σαντρας Βουλγαρη, Η Καθημερινή, Kυριακή, 13 Mαρτίου 2011

«Χαρασό, σπασίμπα, μπράβα, μπράβα...», αναφωνεί στα ρωσικά ο Βλαντιμίρ Βασίλιεφ, ο οποίος, ύστερα από αρκετή ώρα και πολλές υποδείξεις, μοιάζει κάπως πιο ευχαριστημένος με τις κοπέλες που χορεύουν στην εναρκτήρια σκηνή του μπαλέτου «Δον Κιχώτης». Οι κινήσεις τους ήταν πολύ νωχελικές για τα γούστα του... Εν μέσω των αναταραχών και της έντασης που πλήττει το Θέατρο, ένα σημαντικό γεγονός, η παρουσία του μεγάλου Ρώσου χορευτή Βλαντιμίρ Βασίλιεφ, ο οποίος προσκλήθηκε από την καλλιτεχνική διευθύντρια του Μπαλέτου Χριστιάνα Στεφάνου να διδάξει τη δική του εκδοχή του Δον Κιχώτη, έδωσε την ευκαιρία στους χορευτές και στις χορεύτριες της Λυρικής να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους.

Η πρώτη παράσταση, προχθές (11/3) στο κατάμεστο «Ολύμπια» (θα ακολουθήσουν τέσσερις ακόμη), χειροκροτήθηκε θερμά και ο Βασίλιεφ δήλωνε ευχαριστημένος από τη συνεργασία του με τους Ελληνες χορευτές, επαινώντας κυρίως την υποκριτική τους ικανότητα και τη θεατρικότητα της ερμηνείας τους. «Βέβαια, όλοι κάνουν μεγάλες εκπτώσεις όταν έρχονται εδώ», μου εκμυστηρεύεται μια χορεύτρια, κατά τη διάρκεια της πρόβας που παρακολούθησα, απεικονίζοντάς μου και την άλλη πλευρά. Η ατμόσφαιρα των παρασκηνίων λίγο πριν από την πρεμιέρα...

Στην άδεια πλατεία, η πρώτη αίσθηση που είχα ήταν αυτή της πλάτης του. Ημουν σίγουρη πως ήταν αυτός. Μια φιγούρα ακίνητη, σιωπηλή, ντυμένη στα μαύρα. Κοντά ξανθά μαλλιά, χέρια ενωμένα. Ο Βλαντιμίρ Βασίλιεφ στα εβδομήντα δύο του χρόνια, ένας από τους τελευταίους ζωντανούς θρύλους του κλασικού μπαλέτου. Καθισμένος στην τέταρτη σειρά, παρατηρούσε τον βοηθό του Αντρέι Μέλανιν, ο οποίος έτρεχε πάνω-κάτω στη σκηνή φουριόζος, με το μακρύ κολιέ του να κουνιέται πέρα-δώθε, δίνοντας οδηγίες στα ρωσικά στους χορευτές, τις οποίες μετέφραζε η repetiteur του Μπαλέτου Ιρίνα. Ο Βασίλιεφ απλώς έβλεπε, παρεμβαίνοντας πότε πότε με κάποιες δικές του υποδείξεις, κι αυτός στα ρωσικά.

Αναρωτιόμουν πώς πέρασαν τα χρόνια, πότε ήταν που ως σταρ της χρυσής εποχής των Μπολσόι πριν από πολλά χρόνια ξεσήκωνε με τον Σπάρτακό του το Ηρώδειο, έχοντας στο πλευρό του τη σύντροφό του και στη ζωή, Kατερίνα Μαξίμοβα. Εμοιαζε θεόρατος στη σκηνή. Tώρα, βλέποντάς τον από κοντά, συνειδητοποιώ ότι δεν είναι στ’ αλήθεια ψηλός (ήταν το σκηνικό του χάρισμα...), ενώ μέσα στα χρόνια έχει αποκτήσει και αρκετά παραπανίσια κιλά. Παρ’ όλα αυτά, οι κινήσεις του είναι γεμάτες νεύρο και πάθος, αυτή τη μοναδική δύναμη που τον έχρισε «θεό του χορού», ήρωα του σοβιετικού μπαλέτου την περίοδο μεταξύ του 1959 και του 1980, ισότιμο με τον Νουρέγιεφ και τον Μπαρίσνικοφ, οι οποίοι έγιναν πιο διάσημοι επειδή έκαναν καριέρα στο εξωτερικό.

Οι χορευτές της Λυρικής αντεπεξέρχονται στις οδηγίες του δίνοντας τον καλύτερό τους εαυτό, κάτι που φαντάζομαι δεν είναι και το ευκολότερο υπό αυτές τις συνθήκες. Μαθαίνω για περικοπές και καθυστερήσεις στις πληρωμές. Και ύστερα υπάρχουν όλες αυτές οι γραφειοκρατίες... Τι είναι νόμιμο, τι είναι παράνομο, μπορείς να ζητήσεις από ένα χορευτή να φορέσει το κοστούμι του εάν δεν είναι γενική πρόβα; Οι πρώτες νότες στο πιάνο σηματοδοτούν την επίσημη έναρξη της πρόβας και στο βάθος αποκαλύπτεται το σκηνικό που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο Βασίλιεφ, ο οποίος επιμελήθηκε και τους φωτισμούς.

Καθώς ο Δον Κιχώτης, ο Σάντσο Πάντσα, ο Μπαζίλ, η Κίτρι και η Μερσέντες παρελαύνουν, επιβραβεύω αυτή τη γενναία προσπάθεια και επιτυχία της Λυρικής. Δεν είναι η πρώτη φορά που το Μπαλέτο της συνεργάζεται με ένα μεγάλο χορογράφο και τα βγάζουν πέρα τόσο καλά, παρουσιάζοντας στο κοινό ένα από τα πιο δημοφιλή μπαλέτα, σε μια «οικογενειακή» παράσταση με ωραία μουσική και κοστούμια. Θα θέλαμε, όμως, να δούμε κι άλλα πιο περιπετειώδη, πιο καινούργια. 

Πριν από κάποια χρόνια, όταν η διάσημη Βρετανίδα μπαλαρίνα Λιν Σίμουρ ανελάμβανε καλλιτεχνική διευθύντρια (δυστυχώς, για πολύ λίγο) είχε εκφράσει την ανάγκη για νέες δημιουργίες. Τότε ήταν που είχαμε δει την πρωτοποριακή για τα δεδομένα της Λυρικής δουλειά του Αντώνη Φωνιαδάκη, με τους καλλιτέχνες να χορεύουν με λυτά μαλλιά σ’ ένα άλλο διαφορετικό και πολλά υποσχόμενο σύγχρονο σκηνικό. Ας είναι, λοιπόν, ο πολυαγαπημένος «Δον Κιχώτης» α λα Βασίλιεφ μια γερή βάση και αφορμή για νέα και πιο φρέσκα εγχειρήματα.

Οι επόμενες παραστάσεις του «Δον Κιχώτη» θα δοθούν στις 16, 18, 19 και 20 του μήνα (ώρα έναρξης 8 μ. μ.). Την Ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ο Χόμπαρτ Ερλ, ενώ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους του μπαλέτου θα δούμε τη Νατάσσα Σιούτα με τον Αλεξάντερ Νέσκωβ και τη Σταυρούλα Καμπουράκη με τον Ντανίλο Ζέκα. Τα κοστούμια είναι της Τότας Πρίτσα. Θέατρο «Ολύμπια», Ακαδημίας 59-61, τηλ. 210-36.62.100

• Δύσκολα χωρίς εκείνη

Πεντακόσια χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μόσχας, στην περιοχή της Κοστρόμα, υπάρχει ένα πολύ μικρό χωριό μόλις τριών σπιτιών που λέγεται Ryzhevka. Βρίσκεται πάνω στις όχθες του Βόλγα, σε μια γραφική τοποθεσία ανάμεσα σε πράσινα δάση και λιβάδια. Κάθε χρόνο, ο Βλαντιμίρ Βασίλιεφ περνάει ένα ή δύο μήνες στο σπίτι του στη Ριζέβκα. Και θεωρεί ότι «αυτό το μέρος είναι το πιο όμορφο σε όλο το κόσμο για μια αληθινή ξεκούραση και για να απολαύσεις τη Φύση».

Αποκάλυψη να μαθαίνω ότι ο «θεός του χορού» δεν ασχολείται μόνο με τη χορογραφία και τη διδασκαλία (ας σημειωθεί ότι από το 1995 έως το 2000, ο Βασίλιεφ υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής των Μπολσόι, θέση από την οποία αποσπάστηκε χωρίς καν να του το ανακοινώσουν προσωπικά...), αλλά παράλληλα είναι ένας βραβευμένος ζωγράφος και ποιητής (το 2000 εξέδωσε μια συλλογή με τίτλο «A chain of days» / «Μια σειρά ημερών»). «Συνήθως τα ποιήματα γεννιούνται όταν κάτι πάει στραβά στη ζωή σου και τα αισθήματα ξεσπούν...», αναφέρει.

Το σπίτι του στη Ριζέβκα, όπου καταφεύγει για να ζωγραφίσει, είναι γεμάτο με πίνακές του, ζωγραφιές με λάδι και νερομπογιές που απεικονίζουν κυρίως τοπία, πορτρέτα και νεκρή φύση. Σ’ αυτόν τον χώρο έχει γράψει και αρκετά από τα ποιήματά του.

Η πνευματικότητα και το αληθινό πάθος χαρακτήριζαν πάντα την προσωπικότητα του Βασίλιεφ. Τις ίδιες ικανότητες αναζητεί σήμερα ως χορογράφος και δάσκαλος. «Υπάρχουν τόσα ταλαντούχα αγόρια και κορίτσια με γερή τεχνική. Καμιά φορά, οι παραστάσεις τους μοιάζουν με διαγωνισμό. Ποιος θα πηδήξει πιο ψηλά, ποιος θα κάνει περισσότερες πιρουέτες. Μου αρέσει να βλέπω τέτοια κατορθώματα μόνο μία φορά, την επόμενη θα βαρεθώ. Αυτό που εκτιμώ είναι όταν η ερμηνεία ενός χορευτή αγγίζει απευθείας την καρδιά».

Εδώ και περίπου τρία χρόνια από τότε που έχασε την αγαπημένη του σύντροφο, τη μεγάλη Ρωσίδα μπαλαρίνα Κατερίνα Μαξίμοβα, η δική του καρδιά πονάει βαθιά. Οπως λέει: «Από τότε που έφυγε η Κάτια, δεν δίνω ούτε λεπτό ξεκούρασης στον εαυτό μου για να μη με συνεπάρουν οι αναμνήσεις. Ολα είναι δύσκολα χωρίς εκείνη. Δεν μπορώ να μοιραστώ τη χαρά μου μαζί της πια. Και χαρά που δεν μοιράζεται δεν είναι αληθινή χαρά».