Στο Σπίτι της Μπερνάντρα Αλμπα

• ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΛΟΡΚΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΣΚΗΝΕΣ * ΣΤΟ «ELIART» ΜΟΝΟ ΜΕ ΑΝΤΡΕΣ 

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011 

Σύμπτωση συγκυριακή; Ή κάτι βαθύτερο; Επιτακτικότερο; Πριν από εννέα χρόνια, όλοι μιλάγαν για τους τέσσερις «Γλάρους» του Τσέχοφ, που ανέβαιναν ταυτόχρονα σε τέσσερις σκηνές. Σήμερα τρεις θίασοι παρουσιάζουν ταυτόχρονα στην Αθήνα το αριστούργημα του Λόρκα «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα». 

 

Σαν «άρρωστα από την έλλειψη άνδρα» γυναικεία σώματα, εμφανίζονται οι ηρωίδες-κόρες της Μπερνάρντα (στο «TAF») 

Ο πρώτος στο «Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας», σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, με «ορθόδοξο» τρόπο και θίασο πρωταγωνιστριών. Ο δεύτερος, στο «Eliart», με κοστουμαρισμένους άνδρες που, «για να δικαιώσουν τις γυναίκες», όπως λέει η σκηνοθέτιδα Εφη Ξανθοπούλου, υποδύονται όλους τους καταπιεσμένους γυναικείους χαρακτήρες, αλλά και την αυταρχική Μπερνάρντα. Και ο τρίτος στο «Taf», που ενώ μας μεταφέρει σε ένα γυναικείο μπουντουάρ, συγχρόνως απαντά στο βασανιστικό ερώτημα της άστεγης για έξι μήνες σκηνοθέτιδάς του Εφης Γούση, «μήπως το σπίτι τελικά είναι εγκλεισμός;»

Γιατί, αλήθεια, συγκίνησε τρεις διαφορετικές ομάδες ένα έργο για τον καταπιεσμένο ερωτισμό που «σιγοβράζει» και τελικά εκρήγνυται, ένα έργο όπου ο άνδρας, αν και απών, είναι διαρκώς παρών, ένα κείμενο για τις καταστροφικές συνέπειες της άτεγκτης επιβολής του ηθικού κανόνα; Η τυραννική Μπερνάρντα, μετά το θάνατο του συζύγου της, επιβάλλει πένθος οκτώ ετών, μαζί με κατ' οίκον εγκλεισμό, στις πέντε θυγατέρες της.

«Το έργο του Λόρκα είναι επίκαιρο, γιατί και σήμερα υπάρχει δυσαρμονία ανάμεσα στους νέους και στους γέρους. Μπερνάρντα Αλμπα δεν ξέρω αν υπάρχει σήμερα. Το σπίτι της, πάντως, υπάρχει. Δεν είναι τυχαίο που ο Λόρκα ονόμασε έτσι το έργο του», μας έχει πει ο Λιβαθινός.

Η έννοια της εστίας, με αρνητική χροιά, είναι κυρίαρχη και στην παράσταση «Chez Alba» της Εφης Γούση, της ηθοποιού που υποδύεται και την Αννα Φρανκ στην ομώνυμη παράσταση («Ανεσις»). Εγκαταλείποντας την ασφάλεια του πατρικού της στη Θεσσαλονίκη για την Αθήνα «έξι μήνες δεν είχα σπίτι», αποκαλύπτει. «Εμενα σε φίλους. Πολύ συχνά όμως δεν είχα στέγη». Την προσωπική περιπέτεια και την ανάγκη της για «ένα σπίτι» θέλησε να επεξεργαστεί και στη σκηνή. Συνειρμικά οδηγήθηκε στο «Κουκλόσπιτο» του Ιψεν και στο «Σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα».

«Ο Λόρκα μού γέννησε πολύ πιο έντονες εικόνες», λέει. Τις μοιράστηκε με την Αλεξάνδρα Κ., που έχει την ευθύνη του τελικού κειμένου της παράστασης. Ναι μεν ακολουθεί την πλοκή του Λόρκα, «οι χαρακτήρες όμως είναι "πειραγμένοι", πιο εξελιγμένοι», εξηγεί η Εφη Γούση. «Είναι πέντε άρρωστα από την έλλειψη του άνδρα γυναικεία σώματα, κλεισμένα στο μπουντουάρ της μαμάς τους». Και η νεαρή ηθοποιός, όπως ο Λιβαθινός, ρίχνει φως στην καταπιεσμένη σεξουαλικότητα και στον «ευνουχιστή» ηθικό κανόνα, που η επιβολή του ανοίγει «ρήγμα» ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι, αλλά και στις γενιές.

Εφτά άνδρες, με επίσημα κοστούμια πένθους, ερμηνεύουν εφτά γυναικείους ρόλους. Θα μπορούσε να είναι ακόμη μια ιστορία σκηνικής παρενδυσίας και πρόκλησης για την πρόκληση. Ή, απλώς, η προσπάθεια αναπαραγωγής της επιτυχημένης συνταγής του Νίκου Καραθάνου στο «Οκτώ Γυναίκες» κατηγορούνται, που «έσκισε» με άνδρες στους γυναικείους χαρακτήρες.

Η Ζωή Ξανθοπούλου αρνείται και τις δύο «εκδοχές». «Δεν θεωρώ καν πρωτότυπη την ιδέα να παίζουν άνδρες τις γυναίκες», ξεκαθαρίζει. «Δεν θα δείτε στο "Σπίτι της Bernarda Alba" αγόρια που μιμούνται γυναίκες. Είχα ανάγκη να βάλω άνδρες να δικαιώσουν το λόγο των καταπιεσμένων γυναικών του Λόρκα», εξηγεί. «Ο άνδρας που απουσιάζει από το έργο, είναι παρών ως φυσική παρουσία για να διασώσει την ανάγκη μας για ελευθερία και έρωτα. Η "Μπερνάρντα" παραμένει επίκαιρη, γιατί και σήμερα συνθλίβουμε τον έρωτα κι επιβάλλουμε ένα καθωπρεσπισμό ενάντια στην ελευθερία και τα αληθινά "θέλω"». *

info: «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα» παρουσιάζεται:

**Θέατρο οδού Κεφαλληνίας (Κεφαλληνίας 16, τηλ. 210-8838727).

* TAF (Νορμανού 5, τηλ. 210-3238757). Με τις Θεανώ Βασιλείου, Τσαμπίκα Φεσάκη, Βάσια Πασπάλη, Λίζα Νεοχωρίτη, Βίκυ Καλπάκα, Εφη Γούση.

* Eliart (Κωνσταντινουπόλεως 127, τηλ: 211-8505650). Παίζουν: Μπ. Γαλιατσάτος, Γ. Διαμαντής, Δ. Ζουμπούλης, Λ. Ζαμπετάκης, Π. Ροκίδης, Μαρ. Σαρρής, Απ. Ψαρρός.