Πάτρα: Στα άρματα ολοταχώς...

Αρματα «ετοιμοπόλεμα», πολύχρωμοι μαχητές, χαμογελαστός άμαχος πληθυσμός, «σειρήνες» που προειδοποιούν όχι για προστασία στα καταφύγια αλλά για αμόλημα στους δρόμους: ένας ιδιότυπος πόλεμος έχει ξεσπάσει και φέτος στην Πάτρα. 

Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους: 160 τα πληρώματα που θα παρελάσουν, 35.000 τουλάχιστον οι συμμετέχοντες καρναβαλιστές, 8.000 παιδιά για το Παιδικό Καρναβάλι, περισσότερες από 200.000 οι θεατές και οι επισκέπτες. Το διάσημο καρναβάλι της Ελλάδας μπορεί να μην έχει τις ρίζες του σε γνωστά παγανιστικά έθιμα, να μην εκπροσωπεί την ελληνική λαογραφία, να μη μεταφέρει συμβολισμούς από τα βάθη των αιώνων, όπως το κατηγορούν οι πολέμιοί του, αντιπροσωπεύει όμως την αίγλη, τον κοσμοπολιτισμό, το αντάμωμα ανθρώπων και πολιτισμών που καθόρισε την Πάτρα τον 19ο αιώνα.

Στο καρναβαλικό εργαστήρι στην περιοχή Πετρωτό οι προετοιμασίες ξεκινούν πολλούς μήνες πριν από την έναρξη του καρναβαλιού.

Κι αν οι παλιοί καρναβαλιστές κατηγορούν τη σύγχρονη μορφή του ως εμπορευματοποιημένη και μαζική και διοργανώνουν μόνοι τους ανεπίσημα πάρτι και εκδηλώσεις, οι χιλιάδες νεαροί μασκαράδες καθόλου δεν πτοούνται.

Eυφάνταστα άρματα θα... κυκλοφορήσουν στους δρόμους της Πάτρας μεταδίδοντας τον αποκριάτικο ρυθμό στους θεατές.

Πιστοί στο ετήσιο ραντεβού τους με τον βασιλιά Καρνάβαλο καταφτάνουν το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς για ένα ξεσάλωμα που όμοιό του δεν υπάρχει στην Ελλάδα και απολαμβάνουν εξίσου τα αυτοσχέδια πάρτι που στήνονται σε μαγαζιά, δρόμους και σπίτια και τις επίσημες εκδηλώσεις και παρελάσεις. Ο Τελάλης έδωσε το σύνθημα της έναρξης του Καρναβαλιού στις 17 Ιανουαρίου και οι συμμετέχοντες που προετοιμάζονται μήνες για τη μεγάλη γιορτή έχουν ήδη ξεχυθεί στους δρόμους.

Μεταξύ των πάντα επίκαιρων σατιρικών αρμάτων περιλαμβάνεται το «Τσίρκο η Τρόικα» όπου ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, τα στελέχη της Τρόικας κ.ά. μεταμφιέζονται σε ισορροπιστές, ζογκλέρ, φακίρηδες και κλόουν, αντίστοιχα. Ανάλογης έμπνευσης είναι και άλλα άρματα καθώς και οι στολές των συμμετεχόντων, με θέματα όπως «Φάτε παντεσπάνι!», «Αφεντικά και δούλοι "ΤΣΙΡΚΟ" γίναμε ούλοι» και «Οικονομική... Κροίσοι».

Το Καρναβάλι περιλαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων μεταξύ των οποίων θεατρικές, χορευτικές και μουσικές παραστάσεις, παιχνίδια και διαγωνισμούς, εκθέσεις, κινηματογραφικές προβολές, χοροεσπερίδες, «μπουρμπούλια», παρελάσεις, παραστάσεις θεάτρου δρόμου και πολλή μουσική από την μπάντα του δήμου και τη χορωδία Ορφέα.
Κορυφαίο μέρος του Καρναβαλιού θεωρείται το Καρναβάλι των Παιδιών που καταπιάνεται πάντα με ένα κοινωνικό θέμα (φέτος είναι η κυκλοφοριακή αγωγή). Με παιχνίδια και κατασκευές που αφορούν το Καρναβάλι και ξεκινούν από τον Οκτώβρη, τα παιδιά διασκεδάζουν, βιώνουν την προετοιμασία του Καρναβαλιού και συνάμα διδάσκονται.

Αναπόσπαστο κομμάτι του Καρναβαλιού είναι και το «Κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού» που έκανε την εμφάνισή του το 1966 και λατρεύτηκε από τους συμμετέχοντες. Πρόκειται για ένα παιχνίδι κατά τη διάρκεια του οποίου τα πληρώματα αναζητούν στην πόλη τον κρυμμένο θησαυρό μέσα από ερωτήσεις γνώσεων, ασκήσεις πλοήγησης και διάφορους διαγωνισμούς (τα τελευταία χρόνια το παιχνίδι πραγματοποιείται και διαδικτυακά).

• Τα πάρτι

• Το καρναβαλικό κομιτάτο διοργανώνει κάθε χρόνο τα ωραιότερα πάρτι, τα οποία φέτος έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. Το στέκι τους είναι το «Συσσίτιο», πρώην «Καραβίτη», στα Ψηλαλώνια, όπου έχετε πιθανότητες να πετύχετε κάποιο μη προγραμμα?τισμένο πάρτι.
• Ο «Λευκός» και ο «Κόκκινος» χορός, την Πέμπτη 3/3, στο «Fabric» και την Παρασκευή 4/3 στο κλειστό γήπεδο Απόλλωνα, αντίστοιχα.
• Την τελευταία Κυριακή στο «Fabric» το μεγάλο πάρτι όλων των πληρωμάτων.
• Τη Δευτέρα 28/2, θα έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε την καθιερωμένη πλέον παρωδία του διαγωνισμού ταλέντων από την παρέα του θρυλικού πληρώματος 135 (στις 23.00 στην Ακτή Δυμαίων).

• Η ανωνυμία του ντόμινο

Η απαρχή του πατρινού καρναβαλιού δεν είναι εξακριβωμένη, ωστόσο, όπως φαίνεται από τα κείμενα του πατρινού ιστορικού και δημοσιογράφου Νίκου Πολίτη, θεμέλιο λίθο πρέπει να αποτέλεσε ο πρώτος χορός μεταμφιεσμένων που διοργάνωσε ο έμπορος Μωρέτης το 1829.

Η Πάτρα στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν ήδη μια πολυεθνική πόλη, πρωταγωνιστούσε στην εμπορική ζωή της Ελλάδας καθώς το λιμάνι της αποτελούσε το κύριο εξαγωγικό κέντρο της χώρας (κυρίως λόγω της περίφημης σταφίδας) και στρεφόταν προς τη βιομηχανία (στην Πάτρα λειτούργησε η πρώτη βιομηχανία της Ελλάδας).  Το εμπόριο κατέστησε την Πάτρα σταυροδρόμι ανθρώπων και κατ' επέκταση πολιτισμών, γεγονός που καθόρισε εν γένει την ιστορία της πόλης, την αρχιτεκτονική, ακόμη και την ιδιοσυγκρασία των Πατρινών.

Εμελλε ωστόσο να θέσει τις βάσεις και για την κορυφαία εκδήλωσή της: το Καρναβάλι της, το απόσταγμα της πολυεθνικής κοινότητάς της. Οι πρόξενοι, οι έμποροι, η αγγλική, γερμανική και ιταλική παροικία έφεραν στην Πάτρα την κουλτούρα, τη θρησκεία, τη μουσική, τον τρόπο ζωής τους. Οι άνθρωποι αντάλλασσαν εκτός από προϊόντα, ιδέες και τάσεις και οι κάτοικοι των Πατρών ήταν πάντα οι πρώτοι που υποδέχονταν τους ευρωπαϊκούς νεωτερισμούς.

Οι αποκριάτικοι χοροί στα σπίτια των εμπόρων φαίνεται πως καθιερώθηκαν στην Πάτρα του 19ου αιώνα αλλά το πραγματικό ξεφάντωμα ξεκίνησε όταν στα 1865 τα Ιόνια ενώθηκαν με την Ελλάδα και Ζακυνθινοί και Κεφαλλονίτες εγκαταστάθηκαν στην πόλη. Η αποκριάτικη κουλτούρα και τα καρναβαλικά τους, δυτικότροπα, έθιμα όπως η παρέλαση, σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα των Ευρωπαίων εμπόρων και τα ταπεινά ελληνικά έθιμα των χαμηλότερων τάξεων δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα εκδηλώσεων.

Στα 1872 κτίστηκε το Θέατρο Απόλλων στην πλατεία Γεωργίου Α' και πέρα από τα μελοδράματα και τις οπερέτες, στέγασε την κορυφαία εκδήλωση του πατρινού καρναβαλιού, τα Μπουρμπούλια. Αντρες και γυναίκες, νέοι και ηλικιωμένοι, πλούσιοι και φτωχοί συμμετείχαν στη γιορτή, εκδηλώνοντας τις πιο μύχιες επιθυμίες τους, αδιαφορώντας για τον καθωσπρεπισμό που επέβαλλε η εποχή, ξεχνώντας ακόμη και την ταυτότητά τους η οποία έμενε προστατευμένη πίσω από τις μαύρες στολές του ντόμινο.

Τα επόμενα χρόνια το πατρινό Καρναβάλι διαμορφώνεται αργά αλλά σταθερά και στο κατώφλι του 20ού αιώνα είναι ήδη υπόθεση όλων των κατοίκων της πόλης, ανεξαρτήτως φύλου και κοινωνικής τάξης. Στα 1904 αρχίζει να αποκτά οργανωμένη μορφή οπότε οι εορτασμοί παύουν να επαφίενται στις αυθόρμητες εκδηλώσεις των κατοίκων της.

Η ουσιαστική οργάνωση του Καρναβαλιού όμως και η παρέλαση καθιερώνονται μεταπολεμικά, καθώς για δέκα χρόνια οι εκδηλώσεις «παγώνουν» (1941-1951). Ο εορτασμός επανήλθε πανηγυρικά στα 1951 με την υποστήριξη πλέον του δήμου και όσο η εκκλησιαστική κοινότητα κατήγγειλε τα Μπουρμπούλια τόσο εκείνα καθιερώνονταν στη συνείδηση των Πατρινών και εξάπλωναν τη φήμη τους σε όλη την Ελλάδα, οδηγώντας το Καρναβάλι στο απόγειό του.

Από τότε και μέχρι σήμερα το Καρναβάλι διοργανώνεται από τον Δήμο, μέσω της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτιστικής Ανάπτυξης Πάτρας (ΔΕΠΑΠ), που από φέτος μετονομάστηκε σε Κοινωφελή Δημοτική Επιχείρηση Πατρινό Καρναβάλι (Κ.Δ.Ε.ΠΑ.Κ) η οποία ασχολείται όλο τον χρόνο αποκλειστικά με το Καρναβάλι.

• Διαμονή

Στο «Primalolia Art Hotel» (Όθωνος Αμαλίας 33, 2610 624900, www.arthotel.gr), το «Patras Palace Hotel» (Όθωνος Αμαλίας 15, 2610 623131, www.patraspalace.gr), το «Βυζαντινό» (Ρήγα Φεραίου 106 και Ασκληπιού, 2610 243000, www.byzantino-hotel.gr) και το «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος» (Γεροκωστοπούλου 20, 2610 243003, www.byzantino-hotel.gr). Επίσης στα ανακαινισμένα «Galaxy City Center» ( Αγίου Νικολάου 9, 2610 275981-3) και «Olympic» (Αγίου Νικολάου 46, 2610 224103).

• Φαγητό

Για καλό φαγητό στην Πάτρα όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο «Συσσίτιο» (2610 315456, Πλατεία Υψηλών Αλωνίων), το παλιό στέκι «Καραβίτη» όπου οι αδελφοί Γκανασούλη συνεχίζουν να μεγαλουργούν (από την 25η Μαρτίου θα λειτουργεί και το βράδυ), στην «Κουζίνα της Κορνηλίας» (2610 272987, Πλ. Καποδιστρίου 4 - Μαρκάτο) για εκπληκτικές γεύσεις από την κ. Κορνηλία και τη Βιβή και στο θρυλικό υπόγειο του «Κονταξή» (2610 423277) για θαλασσινά μεζεδάκια. Πολύ καλός και ο «Λαβύρινθος» (2610 226436, Πουκεβίλ 44) και οι κλασικές αξίες για τους ντόπιους: «Μουριές» στην πύλη της «Αχάια Κλάους» και «Μαραβέλας» (2610 275901). Για θαλασσινά στα ουζερί της ιχθυόσκαλας και στη «Μεσόγειο» (2610 994601) στον Καστελλόκαμπο.

• Οι τελευταίες εκδηλώσεις

• Σήμερα, Κυριακή 27 Φεβρουαρίου, η μέρα ξεκινά με τη Μεγάλη Παρέλαση των Παιδιών. Το ραντεβού με τους μικρούς καρναβαλιστές έχει δοθεί στις 11 στην πλατεία Ομονοίας. Στις 15.00, στις 18.00 και στις 19.00 στα πλαίσια του 46ου παιχνιδιού του Κρυμμένου Θησαυρού θα πραγματοποιηθούν οι τελευταίες φάσεις του παιχνιδιού με την εύρεση του Θησαυρού, την «παράδοση της σακούλας» («Δώστη και πάρτι» ονομάζεται φέτος) και την «Ξεκούραση των κυνηγών», δηλαδή το μεγάλο πάρτι. Στις 18.00 επίσης, θα παιχτεί στο θέατρο Απόλλων η παράσταση «Ο κλέφτης των Αστεριών» από την ομάδα «Ανήσυχοι εν πλω».
• Τη Δευτέρα, 28/02, η μπάντα του Δήμου Πατρέων θα σεργιανίζει στην πόλη παίζοντας μουσική όπως γίνεται σχεδόν κάθε μέρα καθόλη τη διάρκεια του Καρναβαλιού και στις 20.30 στο θέατρο Απόλλων θα δοθεί παράσταση από την χορωδία του Ορφέα Πατρών με καντάδες και παλιές οπερέτες. Το ίδιο θα συμβεί και την Τετάρτη, 02/03.
• Την Τρίτη, 01/03, θα γίνει παρέλαση των αρμάτων στο κέντρο της πόλης.
• Την Πέμπτη (03/03), την Παρασκευή (04/03) και το Σάββατο (05/03) οι επισκέπτες θα παρακολουθήσουν θέατρα δρόμου (στο κέντρο από τις 18.00 έως τις 20.00 και το Σάββατο από τις 12.00 έως τις 14.00). Παράλληλα, την Παρασκευή θα γίνει παρέλαση των αρμάτων στις 20.30, το Σάββατο στις 12.30 θα ξεχυθούν στους δρόμους της πόλης οι «Σοκολατορίχτες» και στις 18.30 θα γίνει η «Βραδινή ποδαράτη» παρέλαση.
• Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την Κυριακή, 06/03, με τη μεγάλη παρέλαση στις 14.00 και την τελετή λήξης του Καρναβαλιού στις 21.00 με το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου στον μόλο του Αγίου Νικολάου.
• Η τελετή απονομής βραβείων προς τις καρναβαλικές ομάδες θα γίνει την Καθαρά Δευτέρα (07/03), στις 19.00.
• Τα διάσημα Μπουρμπούλια θα γίνουν φέτος στο ξενοδοχείο «Αστήρ», σήμερα και από την Τετάρτη 2/3 έως και την Κυριακή 6/3. Μετά τις 21.00.
• Εως τις 6 Μαρτίου θα φιλοξενείται στα Δημοτικά λουτρά η καρναβαλική έκθεση «Σου άρεσε;» του Κομιτάτου, με αφιέρωμα στην πρόσφατα χαμένη δημιουργό και καρναβαλίστρια, Πόλα Γιαννακοπούλου.
• Για περισσότερες πληροφορίες: 2610 390900, www.carnivalpatras.gr
• Από φέτος το πατρινό Καρναβάλι έχει το κανάλι του. Πρόκειται για το διαδικτυακό κανάλι www.carnivalpatras.tv

Ολγα Χαραμή, ΕΘΝΟΣ, 1/3/2011