Με δεδομένο τον πληθωρισμό παραστάσεων στην Αθήνα, είναι απ’ όλες τις απόψεις θεμιτή (ενδεχομένως και σκόπιμη) η συνένωση σχημάτων και καλλιτεχνών. Γι’ αυτό προτείνεται η διεύρυνση των κατηγοριών που δικαιούνται να υποβάλουν αίτηση επιχορήγησης αλλά και των τύπων των προτάσεων που μπορούν να υποβληθούν, ώστε να ενισχυθούν οι καλλιτεχνικές συμπράξεις και τα δίκτυα σχημάτων αλλά και ο, παράλληλος με τη θεατρική παραγωγή, χώρος της έρευνας, της υποδοχής και διαμόρφωσης νέων τάσεων, της διάδρασης με το εξωτερικό. Προτείνεται ακόμη ένα σύστημα αξιολόγησης πολλαπλών κριτηρίων, καθένα εκ των οποίων θα παίρνει συγκεκριμένη ποσόστωση, η οποία θα αυξομειώνεται κατ’ έτος ανάλογα με τους στόχους της πολιτικής του ΥΠ.ΠΟ.Τ. για το θέατρο. Μ’ αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίζεται μεγαλύτερη «αντικειμενικότητα» κατά τη φάση της αξιολόγησης των κατατεθειμένων προτάσεων.
Το δίλημμα «πολλά σε λίγους ή λίγα σε πολλούς» που επανερχόταν στις συσκέψεις των επιτροπών για τις επιχορηγήσεις τουλάχιστον κατά την τελευταία δεκαπενταετία, έχει ξεπεραστεί από την ίδια τη θεατρική πραγματικότητα (είναι εντυπωσιακή η ταχύτητα με την οποία αναδύονται συνεχώς νέα σχήματα). Το σημερινό στοίχημα είναι η εξεύρεση του σημείου ισορροπίας ανάμεσα στην ανάγκη για υποστήριξη των εδραιωμένων σχημάτων αλλά και για δημιουργία υποδομών για την ανάδειξη και κυκλοφορία των πιο δυναμικών και υποσχόμενων νέων καλλιτεχνών, ομάδων, συμπράξεων (ανεξαρτήτως ηλικίας και γενιάς).
10 Σχόλια στο Δικτυακό Τόπο Διαβουλεύσεων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού
- Χαίρομαι που το δίλημμα «πολλά σε λίγους ή λίγα σε πολλούς»ξεπεράστηκε και θα πρότεινα να ξανατεθεί, ως συνειδητή απόφαση πια, με την ακόλουθη ώριμη μορφή «ΟΛΑ ΣΤΟΥΣ ΙΚΑΝΟΥΣ και ΤΙΠΟΤΕ ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΣ ΑΝΑΞΙΟΥΣ, που με θράσος και αφέλεια προσπαθούν να μας πείσουν ότι υπηρετούν την τέχνη». Προφανώς, το δύσκολο αλλά απολύτως απαραίτητο είναι η δημιουργία όλων εκείνων των ασφαλιστικών δικλείδων, που θα διασφαλίζουν την αξιοκρατική «διαλογή» και επιλογή των ικανότερων να παράγουν καλλιτεχνικό έργο με στόχο την οικονομική τους ενίσχυση, προκειμένου να διευκολυνθούν στην υλοποίηση της ιδέας ή του οράματός τους. Αυτονόητη, για το σκοπό αυτό, θεωρώ την πλήρη ανατροπή της καθεστηκυίας αντίληψης περί της τέχνης και όσων την υπηρετούν,πράγμα δύσκολο αλλά όχι ανέφικτο. Βρίσκω σημαντική κι ενδιαφέρουσα τη διαδικασία της «δημόσιας διαβούλευσης» παρά τις προσωπικές μου επιφυλάξεις για την πλήρη αξιοποίησή της.
-
Όσον αφορά τη δημιουργία δικτύων θεάτρων, αντίστοιχες πρωτοβουλίες λειτουργούν στο εξωτερικό με θετικά αποτελέσματα, τόσο για το κοινό, όσο και για τα ίδια τα θέατρο. Επί παραδείγματι, η περιφέρεια Μιλάνου για 32η χρονιά ενισχύει το πρόγραμμα Invito a Teatro (http://www.provincia.milano.it/cultura/progetti/invito_teatro_10_11/index.html) όπου συμμετέχουν 17 θέατρα με 81 παραστάσεις, μέσω προγράμματος που δίνει δικαίωμα στους συνδρομητές να παρακολουθήσουν 8 παραστάσεις κατά τη διάρκεια του έτους 2010/11 σε συνολική τιμή 68 ευρώ (8.5 ευρώ/παράσταση). Φυσικά γίνεται επιλογή των θεάτρων και αυτή είναι μια άλλη ιστορία, εφόσον σε κάθε είδους επιλογή μπορεί να υπάρξουν παρατράγουδα, γενικά όμως η ποιότητα είναι σταθερά σε καλό επίπεδο.
-
Δεδομένου ότι αυτή είναι η καρδιά του νέου πλαισίου, θα είμαι αναγκαστικά αναλυτικός και πολύ συγκεκριμένος.
- Η μία δουλειά του υπουργείου είναι να βάλει στο παιχνίδι των αποφάσεων την ίδια την κοινωνία. Δηλαδή, να επιβραβεύει ομάδες και παραστάσεις που κατορθώνουν να έχουν απήχηση στο κοινό.
- Μια άλλη δουλειά είναι να ενισχύσει τάσεις και προσπάθειες που στο όνομα της έρευνας κάνουν μια δουλειά που δεν μπορεί να προσελκύσει τους θεατές και, έτσι, δεν είναι βιώσιμες.
- Κατά τρίτον, να διευκολύνει τις νέες ομάδες στην είσοδό τους στη θεατρική αγορά αξιοποιώντας την κεκτημένη εμπειρία των υπαρχουσών ενεργών ομάδων.
Ο πληθωρισμός των ομάδων δεν είναι κατ’ ανάγκην πρόβλημα. Εφ’ όσον υπάρχουν δημιουργοί και καλλιτέχνες που δέχονται να μπουν στον ανταγωνισμό αυτό, δεν έχει κανένα λόγο το υπουργείο να περιορίσει αυτή την ανάγκη τους. Από την άλλη, δεν είναι δουλειά του υπουργείου να στηρίζει τους καλλιτέχνες αυτούς αλλά, να εξασφαλίζει την παροχή θεάτρου στους πολίτες. Επίσης, χρειάζεται μια χρονική οριοθέτηση της δυνατότητας συμμετοχής στο σύστημα των επιχορηγήσεων καθώς αν ένα καλλιτεχνικό σχήμα δεν μπορεί μετά από κάποια χρόνια να ζήσει από τα εισιτήριά του ή να βρει άλλες πηγές χρηματοδότησης, αυτό κάτι σημαίνει για την πραγματική αποδοχή του από την κοινωνία. Αυτό που μπορεί να κάνει άμεσα το υπουργείο είναι να έχει μια πολιτική διάδοσης του θεάτρου των ομάδων μέσα από μια έμμεση χρηματοδότησή τους μέσα από τους πολίτες. Ένα ποσοστό 20% – 30% του συνολικού ποσού των επιχορηγήσεων μπορεί να διατίθεται ως «φτηνό εισιτήριο» το οποίο ο θεατής θα μπορεί να αγοράσει από το υπουργείο (ή από τις ίδιες τις ομάδες) στην τιμή των 5€ και η ομάδα που θα προτιμήσει ο θεατής να το εξαργυρώνει στην τιμή των 10€. Με ένα μικρό κονδύλι 100.000€ (μια ακριβή περσινή επιχορήγηση) το υπουργείο μπορεί να ενισχύσει την ζήτηση του θεάτρου των ομάδων με 20.000 επιπλέον εισιτήρια! Το μέτρο πρέπει αφορά μόνο παραστάσεις που γίνονται από επιχορηγούμενες ομάδες. Το σημαντικό και για την κοινωνία και για τους καλλιτέχνες είναι να διευρυνθεί το κοινό των ομάδων και όχι να γίνουν δια βίου τρόφιμοι του κράτους. Χρειάζεται, λοιπόν, να φτιαχτεί ένα νέο «σύστημα» επιχορηγήσεων που να είναι προσαρμοσμένο τόσο στις νέες τάσεις και ιδιεταιρότητες όσο και στην οικονομική δυσκολία των καιρών. Οι μεγάλες επιχορηγήσεις (άνω των 50.000€ και άνω των 5 ετών) πρέπει να καταργηθούν καθώς συντηρούν σχήματα – δεινόσαυρους που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο ρόλο τους και στην οικονομική κατάσταση της χώρας και δεν έχουν κατορθώσει να πείσουν το κοινό να τις στηρίζει οικονομικά. Προφανώς χρειάζεται μια μεταβατική διετία για να μπορέσουν να προσαρμοστούν οι παλιοί επιχορηγούμενοι. Οι ήδη επιχορηγούμενοι θίασοι θα πρέπει να χρεωθούν ένα έτος στο νέο σύστημα για κάθε τρία έτη προηγούμενης επιχορήγησής τους με το παλαιό.
Οι τύποι επιχορηγήσεων που μπορούν να δίνονται:
Α) Πρώτης παραγωγής (μόνο για νέες ομάδες που ξεκινούν τώρα ή που μπαίνουν τώρα στο σύστημα επιχορηγήσεων και μόνο για την πρώτη παραγωγή τους)
Μικρές επιχορηγήσεις ως 5.000€, που μπορούν να ενισχύσουν μια νέα ομάδα στο ξεκίνημά της. Οι νέες ομάδες θα μπορούσαν, αν οι ίδιες ήθελαν, να έχουν και μια σχέση συμβουλευτικής συνεργασίας με κάποια πιο έμπειρη ομάδα τόσο σε καλλιτεχνικά ζητήματα όσο και σε θέματα παραγωγής.
Β) Θεατρικών παραγωγών (2 – 5 ετών με δέσμευση αριθμού παραγωγών και ποσοτικούς στόχους)
Επιχορηγήσεις 15.000 – 30.000€ ανά έτος. Πρόκειται για τις ήδη υπάρχουσες επιχορηγήσεις μόνο που απαιτούν από τους αιτούντες να τηρούν πιο μεσοπρόθεσμα χρονοδιαγράμματα και συνυπολογίζει ποιοτικές και ποσοτικές παραμέτρους όπως απήχηση στο κοινό, παρακολούθηση χρονοδιαγραμμάτων και ποσοτικών στόχων, συνεργασίες με άλλα σχήματα, υποστήριξη σε νέες ομάδες, παραστάσεις στην επαρχία και στο εξωτερικό, ανάδειξη νέων καλλιτεχνών κτλ.
Γ) Αδελφοποίησης Κέντρων – Περιφέρειας (διάρκειας 1 – 3 ετών με ποσοτικούς στόχους και δεσμεύσεις)
Χρηματοδοτήσεις ως και 40.000€ ανά project. Τουλάχιστο μια ομάδα της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης και μια από την περιφέρεια κάνουν μια συμφωνία συνεργασίας που περιλαμβάνει καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές ανταλλαγές, συμπαραγωγές, ανταλλαγή καλλιτεχνικού δυναμικού. Δίνεται έμφαση στην δημιουργία Projects στην περιφέρεια και στην παρουσίαση κοινών θεατρικών παραστάσεων στις έδρες και στις ευρύτερες περιφέρειες των συνεργαζόμενων. Ίσως μπορεί να γίνει αδελφοποίηση μεταξύ περιφερειακών σχημάτων και μόνο αλλά, για αρχή, η παρουσία ομάδας της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης εγγυάται και το ποιοτικό επίπεδο του συνολικού εγχειρήματος.
Δ) Θεατρικού χώρου (διάρκειας 6 μηνών – 3 ετών με δέσμευση ως προς τη χρήση του χώρου από άλλες ομάδες του συστήματος των επιχορηγήσεων)
Χρηματοδοτήσεις ως 30.000€ ανά έτος αναλόγως του μεγέθους του χώρου, της θέσης του και του ετήσιου προγράμματος δραστηριοτήτων που κατατίθενται στο φάκελο. Μπορούν να ενισχύονται όχι μόνο καλλιτεχνικές δράσεις ή τρέχοντα έξοδα αλλά και εργασίες υποδομής και συντήρησης.
Ε) Διοργανώσεων (για συγκεκριμένα project μικρής διάρκειας)
Ενίσχυση φεστιβάλ, σεμιναρίων ή άλλων τέτοιων εκδηλώσεων που θα γίνονται από τις ίδιες τις ομάδες με ποσά ως 20.000€ ανά project. Θα ενισχύσει τη συνεργασία των ομάδων και θα δώσει δυνατότητες ανάδειξης μη επιχορηγούμενων ομάδων από τις επιχορηγούμενες.
ΣΤ) Έρευνας (διάρκειας 6 μηνών – 3 ετών σε συνεργασία με Πανεπιστημιακά τμήματα Θεατρικών σπουδών, Θεάτρου κτλ.)
Η κρατικά επιδοτούμενη έρευνα πρέπει να έρθει σε επαφή με το φυσικό της χώρο (το πανεπιστήμιο) και να μη βασίζεται στον αυθαίρετο αυτοπροσδιορισμό του κάθε καλλιτέχνη. Το υπουργείο μπορεί να δίνει κάποιο ποσό ετησίως (της τάξης των 100.000€ συνολικά) στα πανεπιστημιακά τμήματα θεάτρου της χώρας, τα οποία θα κάνουν projects σε συνεργασία με ερευνητικές θεατρικές ομάδες οι οποίες θα παίρνουν την επιχορήγηση μέσα από τις συνεργασίες αυτές και μόνο. Στο τέλος του project θα πρέπει να δημοσιοποιούνται τα αποτελέσματα των ερευνητικών – πειραματικών παραστάσεων μέσα από εκδόσεις, σεμινάρια ή ό,τι άλλο ευνοεί τη διάδοση της γνώσης αυτής. Χρονοδιαγράμματα και στόχοι θα πρέπει να μπαίνουν και σ’ αυτή τη διαδικασία.
-
Πόσα τμήματα θεατρολογίας έχει η χώρα; 4 με 5 ….ένα στην Αθήνα, ένα στη Θεσσαλονίκη, ένα στην Πάτρα, ένα στο Ναύπλιο και ένα (περίπου) στην Κρήτη. Βάλτε στη λίστα και 19 δραματικές σχολές και κάποια άλλα τμήματα όπως το Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής ενημέρωσης που διδάσκουν θέατρο και θεατρική πράξη. Δεν προσπαθώ φυσικά να πω ότι είναι κακό που διδάσκεται το θέατρο σε τέτοιο ευρύτατο πλαίσιο. Απλά αυτόματα η γνώση αυξάνει την ανάγκη να δημιουργήσεις το δικό σου έργο, τη δική σου παράσταση, να κάνεις πράξη όλα όσα μαθαίνεις στη σχολή , να εντάξεις τους φιλους σου και τους άμεσους συνεργάτες σου σε μια παραγωγή. Παρότι το θέατρο είναι κατεξοχίν πράξη ομάδας, καμιά από τις παραπάνω σχολές δεν σου διδάσκει πώς να διαχειρίζεσαι την ομάδα και την ατομική φιλοδοξία, η οποία -φιλοδοξία- όταν υπάρχει γνώση αυξάνεται. Έχουν αυξηθει λοιπόν επικινδυνα οι άνθρωποι που έχουν τη γνώση άρα και τη φιλοδοξία να δημιουργήσουν καλλιτεχνικά. π.χ αν είχαμε στη χώρα 6 σχολές που να διδάσκουν αστρονομία ξαφνικά δεν θα είχαμε τρομερή αύξηση σε ανθρώπους που θα διεκδικούσαν θέση στον τομέα αυτό; Πόσους όμως αστρονόμους μπορεί όμως να απορροφήσει η Ελλάδα; Αυτό ίσως αιτιολογεί την αύξηση. Στόχος φυσικά δεν είναι να τους μειώσεις ή να τους στερήσεις τη γνώση ενός τόσο γοητευτικού αντικειμένου. Στόχος είναι να τους διδάξεις πώς να λειτουργούν βάσει ενός σχεδίου και να τους ορίσεις πλαίσια που να τους προστατεύουν και να τους δίνουν χώρο και κίνητρο να δρουν συσπειρωμένοι. Πρέπει να βρεθεί λοιπόν πλαίσιο που να προτρέπει την συσπείρωση με βάση κοινό στόχο που να οδηγεί και σε ερευνητικό αποτέλεσμα π.χ οι ομάδες που παρουσίασαν φέτος μεμονωμένες δουλειές στο ίδρυμα κακογιάννη θα μπορούσαν να συσπειρωθούν, το ίδιο και αυτές που μετέχουν κάθε Μάιο στο Bob theatre festival. Συχνά οι ομάδες αυτές έχουν κοινή αισθητική και τεχνική στις παραστάσεις τους που ξεκινά από την ηλικία των συντελεστών , τις σπουδές και την παιδεία που έχουν πολλά κοινά στοιχεία. Οι περισσότεροι έχουν την ίδια ηλικία και σπούδασαν στις ίδιες σχολές εσωτερικου και εξωτερικού. Αν οι ομάδες αυτές είχαν κίνητρο στήριξης ηθικής και οικονομικής για κοινή εργασία κάτω από ένα κοινό στόχο π.χ ενωση των ομάδων που λειτουργούν μέσω της devised τεχνικής με σκοπό την εξέλιξη του devised theatre ως τεχνικής είναι μαθηματικά βέβαιο πώς θα συσπειρώνονταν. Χρειάζονται απλά το κίνητρο να είναι σαφές, συγκεκριμένο, γνήσιο και να μην κρύβει από πίσω του τι προσωπικές γνωριμίες έχει ο καθένας με το εκάστοτε υπουργείο πολιτισμού. Τέλος ο διαχωρισμός των επιχορηγήσεων ανάμεσα σε αυτές που αφορούν εδραιωμένους θιάσους και σε αυτές που αφορούν νέες ομάδες είναι μια λογική μέθοδος που για αρχή μπορεί να διευκολύνει μέχρι να μπουν τα πράγματα σε μια διαδικασία ξεκαθαρίσματος. Δεν μπορεί θέατρα σαν το Αμφιθέατρο ή το Ανοικτό θέατρο που μυρίζουν ΘΕΑΤΡΟ και είναι ταυτισμένη με την ιστορική θεατρική αξία και ποιότητα της χώρας μας να κλείνουν με τόση ευκολία εφόσον οι δημιουργοί τους είναι ακόμα ενεργοί. Είναι ιεροσυλία να γίνεται… Εκτός φυσικά αν είναι αυταπόδεικτο ότι έχουν ξεπέσει καλλιτεχνικά και ηθικά, κάτι που όμως ούτε στη μια ούτε στην άλλη περιπτωση συνέβει. Συμπερασματικά λοιπόν: το υπουργείο πολιτισμού στηρίζει: α) την ιστορία του θεάτρου και τους ιστορικούς συντελεστές β) στηρίζει τους νέους δημιουργούς γ) στηρίζει την έρευνα του θεάτρου του παρελθόντος δ) στηρίζει την έρευνα του θεάτρου του μέλλοντος και νέων τεχνικών ε) προωθεί την επαφή του εξωτερικού με το θέατρο της χώρας μας και της χώρας μας με το θέατρο του εξωτερικού ενισχύοντας τις συμπράξεις με καλλιτέχνες άλλων χωρών.
-
Νομίζω το πιο φρόνιμο είναι ένα σχήμα καλλιτεχνών να επιχορηγείται για μια πρόταση που περιλαμβάνει ένα σχέδιο και σε βάθος χρόνου, πχ, μια τριετία, αν μετά από μια τριετία δεν έχει καταφέρει να επιβιώσει από μόνο του, τότε θα πρέπει να εξαιρείται από την πιθανότητα να επιχορηγηθεί ξανά, κι έτσι θα εξασφαλίζεται και η μείωση των αιτήσεων, και η σίγουρη εναλλαγή των προσώπων και των σχημάτων, αλλά και η πιθανότητα ομάδες που επιχορηγούνται να μπορέσουν να μείνουν μετά ενωμένες και να παράγουν ουσιαστικό έργο, κι όχι να συσπειρώνονται για μια και μόνο παραγωγή, όπου δεν προλαβαίνουν ούτε κοινό κώδικα να αναπτύξουν, ούτε στόχους, αλλά ούτε και να παρουσιάσουν τον εαυτό τους έτσι ώστε να τις γνωρίσει το κοινό.
-
Να τεθεί οροφή στον αριθμό των θεατρικών σχημάτων που θα επιχορηγούνται, για κάθε πόλη. Κριτήριο δεν θα πρέπει να αποτελεί το μέγεθος του σχήματος, αλλά η καλλιτεχνική πρόταση. Από εκεί και πέρα, είναι ευθύνη των ίδιων των ενδιαφερομένων το πώς και κατά πόσο θα συμπτύξουν τις δυνάμεις τους. Αν ένα σχήμα που δραστηριοποιείται στην Αθήνα, μετά από ένα συγκεκριμένο αριθμό επιχορηγήσεων δεν έχει καταστεί οικονομικά βιώσιμο (άρα, δεν έχει εδραιωθεί),να αποκλείεται από περαιτέρω επιχορηγήσεις. Ακόμη, να σταματήσουν οι επιχορηγήσεις σε πετυχημένους ή μη Μαθουσάλες με το πρόσχημα της «πολυετούς προσφοράς», ή «τιμής ένεκεν». Ας αφεθεί πια λίγο περισσότερος χώρος ανάσας για τους νέους!
-
Να τεθεί οροφή στον αριθμό των θεατρικών σχημάτων που θα επιχορηγούνται, για κάθε πόλη.
Κριτήριο δεν θα πρέπει να αποτελεί το μέγεθος του σχήματος, αλλά η καλλιτεχνική πρόταση.
Από εκεί και πέρα, είναι ευθύνη των ίδιων των ενδιαφερομένων το πώς και κατά πόσο θα συμπτύξουν τις δυνάμεις τους.
-
Ενθάρρυνση για την δημιουργία θεατρικών σχημάτων στην περιφέρεια και οικονομική ενίσχυση των ήδη υπαρχόντων. Επίσης, θα πρέπει να αλλάξει νομικά η ίδρυση των αστικών-μη κερδοσκοπικών σωματείων για να μπορούν οι νέοι άνθρωποι να κάνουν θεατρικές δουλειές χωρίς να πρέπει να υπολογίζουν το δυσβάσταχτο οικονομικό τίμημα πού αυτές συνεπάγονται (ενοίκια χώρων, αμοιβές ηθοποιών, έξοδα παραγωγής, ΦΠΑ κ.α.)
No comments:
Post a Comment