Η αδιέξοδη πορεία των επιχορηγήσεων

• Tης Μαριας Κατσουνακη, Η Καθημερινή, Tετάρτη, 2 Mαρτίου 2011

Το δίλημμα «πολλά σε λίγους ή λίγα σε πολλούς» που επανερχόταν στις συσκέψεις των επιτροπών του υπουργείου Πολιτισμού για τις θεατρικές επιχορηγήσεις ανήκει οριστικά σε άλλες εποχές. Οχι μόνο γιατί τα «πολλά» αφορούν χρόνους παρελθόντες, αλλά και γιατί και τα «λίγα» με δυσκολία εκταμιεύονται, ενώ συνεχώς αναδύονται νέα σχήματα, διαμορφώνοντας μια πολύμορφη θεατρική πραγματικότητα.

Η οικονομική συνθήκη επιβάλλει την ανασύνταξη και του θεατρικού χάρτη. Ειδικά σε περιόδους που περικόπτονται αισθητά μισθοί και συντάξεις, εξαναγκάζοντας σε αναδιάταξη της καθημερινότητας, τα επιθετικά παράπονα των επί χρόνια χρηματοδοτούμενων θα όφειλαν να συμπεριλάβουν τις κοινωνικές μετατοπίσεις. Δεν πέρασε χρονιά, τις τελευταίες δύο δεκαετίες τουλάχιστον, που να μην υπήρξε ένταση λόγω μη έγκαιρης καταβολής των θεατρικών -και όχι μόνο- επιχορηγήσεων.

Ο θεσμός ορθώς καθιερώθηκε, ανορθολογικά όμως εφαρμόστηκε. Πρόκειται, ούτως ή άλλως, για μια αρκετά αυθαίρετη κατανομή του δημοσίου χρήματος, που δημιούργησε εξαρτήσεις, λογικές συσσιτίου, διεκδικήσεις οι οποίες δύσκολα επιδέχονταν δεύτερη κουβέντα ή επαναξιολόγηση. Η πελατειακή αυτή σχέση τροφοδότησε αδικίες, ανισότητες και, το κυριότερο, απροθυμία για την εξεύρεση άλλων, από διαφορετικές πηγές, πόρων. Το ΥΠΠΟ, παρά τη δυστοκία του, παρέμενε, για τους επιχορηγούμενους του ελευθέρου θεάτρου, μια αναντικατάστατη σταθερά. Ετσι δημιουργήθηκε και εδραιώθηκε μια, βρέξει χιονίσει, απαίτηση.

Δεν θα έπρεπε, για παράδειγμα, η χρηματοδότηση να έχει και ημερομηνία λήξης; Να στηρίζει, δηλαδή, το κράτος κάποιον θίασο στο ξεκίνημά του έως ότου αποκτήσει το στίγμα του και ύστερα να λύεται (η αμιγώς οικονομική) σχέση; Οταν υπάρχουν θίασοι που επιχορηγούνται δύο και τρεις δεκαετίες ανελλιπώς δεν καλλιεργείται και μια σχεδόν δημοσιοϋπαλληλική αντίληψη;

Στο Διαδίκτυο, σε δημόσια διαβούλευση, κυκλοφορεί τις τελευταίες ημέρες το νέο σχέδιο του ΥΠΠΟΤ για τις επιχορηγήσεις του θεάτρου. Μια πρώτη πρόταση που προσπαθεί να απορροφήσει τους κραδασμούς της εποχής και να προτείνει μια μεγαλύτερη κινητικότητα με βάση τον πληθωρισμό των θεατρικών ομάδων και την πολυδιάσπαση δυνάμεων.

Προχθές το βράδυ, ο Σπ. Ευαγγελάτος, απηύθυνε έκκληση στο δημοτικό συμβούλιο για την εξεύρεση ενός κενού ακινήτου του δήμου, για να στεγαστεί το Αμφιθέατρο, το οποίο μετά 36 χρόνια λειτουργίας προχωράει σε αναστολή της λειτουργίας του, εξαιτίας (και) της περικοπής κονδυλίων από το υπουργείο. Στην περίπτωση του «Αμφιθεάτρου», την αδιαμφισβήτητη προσφορά και τον ρόλο του, αναφερθήκαμε εκτενώς την Κυριακή, διατυπώνοντας παράλληλα ενστάσεις για την αδιέξοδη πορεία του.

Κύκλοι κλείνουν και νέοι ανοίγουν (στην τέχνη ανυπερθέτως). Γιατί θα πρέπει να θρηνούμε το τέλος όταν, μάλιστα, όλοι οι δείκτες σημαίνουν εδώ και καιρό την έξοδο; Οι θεσμοί ατροφούν όχι μόνο από οικονομική ασιτία, αλλά και από εξάντληση. Και όταν αυτά τα δύο συμπέσουν είναι δύσκολο να πεις ποιο έχει προηγηθεί.