Ελληνικό Φεστιβάλ: παράξενα και υποκειμενικά

• Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 14 Μαΐου 2011

Η Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ηρώδειο με «Καβαλερία Ρουστικάνα» του Μασκάνι και «Παλιάτσους» του Λεονκαβάλο. Και το «Τροχόσπιτο» του Ελληνικού Φεστιβάλ, στην πρώην Κορεατική Αγορά, με ηθοποιούς που τραγουδούν, χορεύουν και κάνουν το δικό τους σόου, σε μια χαρούμενη ανατροπή της βασικής τους ιδιότητας που, όπως και πέρυσι, έχει τίτλο «Μια νύχτα χάρισμά σου» και ελεύθερη είσοδο.

 

Ο αντισυμβατικός Καστελούτσι επιστρέφει 

Μ' αυτές τις δύο προτάσεις ξεκινάει το φετινό Ελληνικό Φεστιβάλ ακριβώς σε 18 ημέρες, την 1η Ιουνίου. Αν τις δούμε κάπως συμβολικά έχουμε, μάλιστα, απ' τη μια πλευρά την εφαρμογή της άγραφης παράδοσης που -με εξαίρεση το περσινό καλοκαίρι- θέλει τυπικά το Φεστιβάλ να ξεκινάει «καλοντυμένο» κι επίσημο με τη Λυρική στο Ηρώδειο κι απ' την άλλη μια μικρή γιορτή σε μια υπαίθρια, ωραία γωνιά της πόλης χωρίς dress code, χωρίς code γενικώς και χωρίς εισιτήριο.


Τα δύο άκρα σημαίνουν πλουραλισμό. Αυτό υπήρξε εξαρχής το Φεστιβάλ επί των ημερών του Γιώργου Λούκου. Αυτό είναι και φέτος. Κι επειδή η επιλογή είναι πάντα υποκειμενική, επιλέξαμε κι εμείς μερικές από τις προτάσεις υποκειμενικά μεν, με βασικό κριτήριο, δε, κάποια ενδιαφέρουσα «παραξενιά».

ΠΑΡΑΞΕΝΑ «ΖΕΥΓΑΡΙΑ»

• Κέβιν Σπέισι-Σαμ Μέντες

Μπορεί το Bridge Project, συνδυάζοντας τη λονδρέζικη θεατρική παράδοση με τη νεοϋορκέζικη πρωτοπορία, να μην έχει καμιά σχέση με το Χόλιγουντ, αλλά, όπως και να το κάνουμε, το όνομα του Κέβιν Σπέισι έχει κάτι αστραφτερά χολιγουντιανό. Ο Σπέισι, όμως, είναι και καλλιτεχνικός διευθυντής του Old Vic καθώς και ένας εξαιρετικός ηθοποιός, που θα τον δούμε σε έναν εμβληματικό ρόλο του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Στον «Ριχάρδο Γ'» του Σέξπιρ τον σκηνοθετεί ο έτερος λαμπερός αστέρας, Σαμ Μέντες, που μπορεί να πέρασε από το σινεμά με λίγα και θαυμαστά αποτελέσματα (American beauty, Δρόμος της απωλείας, Δρόμος της Επανάστασης κ.ά.) αλλά πρωτίστως είναι θεατρικός σκηνοθέτης. Το είχαμε διαπιστώσει και εκ του σύνεγγυς το 2009, όταν είδαμε το «Χειμωνιάτικο Παραμύθι» στην Επίδαυρο. Εκεί ξαναδίνεται το φετινό ραντεβού (29, 30/7).

• Μπομπ Ουίλσον-Λου Ριντ

Διάφορες ευτυχείς συγκυρίες έχουν βάλει συχνά την Αθήνα στην ατζέντα του δαιμόνιου Αμερικανού «αναγεννησιακού» πολυκαλλιτέχνη. Λίγους μήνες προτού δούμε την «Οδύσσεια», όπως την ετοιμάζει για το Εθνικό Θέατρό μας, ο Μπομπ Ουίλσον έρχεται με το Berliner Ensemble και τη σκηνοθεσία του στη «Λούλου» του Βέντεκιντ. Φυσικά, έχουμε δει αρκετές εγχώριες εκδοχές για το εξπρεσιονιστικό αριστούργημα του 1913. Αυτή τη φορά αναλαμβάνει να μας δείξει το δρόμο ο μάγος-εικονοκλάστης, η Ανγκελα Βίνγκλερ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά και ο θρυλικός ρόκερ και πάλαι ποτέ Velvet Underground, Λου Ριντ, που έχει γράψει ειδικά τη μουσική της παράστασης (χώρος και ημερομηνία, σε εκκρεμότητα).

• Ουίλιαμ Φορσάιθ-Μπαράκ Ομπάμα

«Yes we can» ήταν το περίφημο σλόγκαν της προεκλογικής εκστρατείας του Αμερικανού προέδρου. Αυτό δανείστηκε κι αντέστρεψε ο πιο πολιτικός χορογράφος που γέννησε η Αμερική. Το «Yes we can't», που μας ξαναφέρνει στην Ελλάδα τον 62χρονο Φορσάιθ και τη Forsythe Company, θεωρείται η πιο σκοτεινή του δημιουργία, καρπός ενός απαισιόδοξου προβληματισμού πάνω στη σημερινή πολιτική και οικονομική διεθνή κατάσταση. Οπου έχει παρουσιαστεί αυτή η επιθετική διάλυση κάθε «ψευδαίσθησης για ένα καλύτερο αύριο», οι θεατές έχουν διχαστεί. Θα 'χει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα αντιδράσει το ελληνικό κοινό, που κάτι ξέρει από κατακρημνισμένες ελπίδες. (Πειραιώς 260, 3-5/7)

• Αριάν Μνουσκίν-Θωμάς Μοσχόπουλος

Δεν πρόκειται για συνεργασία μεταξύ της ηγερίας του σκεπτόμενου γαλλικού θεάτρου και του δικού μας ταλαντούχου σκηνοθέτη. Πρόκειται για μια σύμπτωση, που οδήγησε φέτος και τους δυο τους σε βαθιές... θάλασσες και ιστορίες ναυαγών. Η Μνουσκίν, στην τελευταία παραγωγή της για το Θέατρο του Ηλιου, ανέγνωσε με το δικό της τρόπο ένα διήγημα του Ιουλίου Βερν («Ναυαγοί του Ιωνάθαν»). Οι «Ναυαγοί της τρελής ελπίδας» μάς μεταφέρουν στις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν μια ομάδα του βωβού κινηματογράφου φιλμάρει μια ιστορία εμπνευσμένη από τους ναυαγούς του Βερν (10-12 & 15-19/6, σε χώρο που ακόμα αναζητείται). Ενα άλλο διάσημο καλλιτεχνικά ναυάγιο απασχολεί τον Θωμά Μοσχόπουλο και την ομάδα του. Το καλοκαίρι του 1816, η γαλλική φρεγάτα «Μέδουσα» πέφτει σε έναν ύφαλο μακριά από την ακτή. Καθώς οι σχεδίες επαρκούν για να σώσουν μόνο τους ταξικά ανώτερους επιβάτες, 150 άτομα εγκαταλείπονται στην τύχη τους. Δύο εβδομάδες μετά, το πλοίο που πάει να τους περισυλλέξει βρίσκει μόνο 15 επιζώντες. Το συμβάν προκαλεί μεγάλο πολιτικό σκάνδαλο κι εμπνέει τον ζωγράφο Τεοντόρ Ζέρικο για το διάσημο πίνακά του... Εξ ου και η έμπνευση της παράστασης «Μέδουσα: Σχέδια και αυτοσχεδιασμοί για σχεδίες και ναυάγια». (Πειραιώς 260, 13-17/6)

• Ρομέο Καστελούτσι-Ιησούς

Οδιάσημος αντισυμβατικός Ιταλός σκηνοθέτης κοιτά ζωγραφικές και γλυπτικές απεικονίσεις του Χριστού και εμπνέεται την παράσταση «On the Concept of the Face, regarding the Son of God». Οποιοι διαπίστωσαν προ διετίας στο Φεστιβάλ τη ριζοσπαστική ματιά του για τη «Θεία Κωμωδία» ξέρουν ότι και τώρα πρέπει να προσανατολίζονται προς κάτι δυναμικά «αιρετικό». Ή να μην προσανατολίζονται καθόλου. Ο Καστελούτσι είναι απρόβλεπτος, κι εδώ επιχειρεί να εξετάσει τη σχέση του ανθρώπου με την εικόνα του Θεού και του θεάτρου με τη θρησκεία. (Πειραιώς 269, 22-25/6)

• Ουαζντί Μουαουάντ-Μπερτράν Καντά

Ο 43χρονος γαλλόφωνος, λιβανέζικης καταγωγής, Καναδός συγγραφέας και σκηνοθέτης Ουαζντί Μουαουάντ είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις της σύγχρονης διεθνούς πρωτοπορίας. Τιμημένος ήδη με το Grand Prix της γαλλικής Ακαδημίας, έγινε γνωστότερος στην Ελλάδα όταν το 2009 το Εθνικό Θέατρο ανέβασε το έργο του «Διψασμένοι». Λάτρης του Σοφοκλή, φέρνει στο Ηρώδειο τις «Γυναίκες», που περιλαμβάνουν τις «Τραχίνιες», «Αντιγόνη» και «Ηλέκτρα» σε μια 6ωρη ενιαία παράσταση. Συνθέτης της μουσικής της παράστασης αλλά και πρωταγωνιστής είναι ο Μπερτράν Καντά, γνωστός κάποτε ως βασικός τραγουδιστής των ροκ Noir Desir και ως σύντροφος της κόρης του Λουί Τρεντινιάν, Μαρί. Το 2003 σε έναν βίαιο καβγά ξυλοκόπησε μέχρι θανάτου τη σύντροφό του, καταδικάστηκε για τη δολοφονία της και εξέτισε 8ετή ποινή στη Λιθουανία. Ηδη η συμμετοχή του στις «Γυναίκες» έχει προκαλέσει «τριγμούς». Αλλά εδώ τουλάχιστον μπορούμε να καταλάβουμε από Ερινύες, Υβρη και Νέμεσι. (Ηρώδειο, 9-10/7)

• Κριστόφ Βαρλικόφσκι-(Α)pollonia

ΗΠολωνή Απολόνια Μαχζίνσκα έχασε τη ζωή της προσπαθώντας να σώσει κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο 25 Πολωνοεβραίους απ' τους ναζί. Την τραγική ιστορία της συνδυάζει ο ρηξικέλευθος Πολωνός σκηνοθέτης με τις «Ιφιγένεια» και «Αλκηστη», επιχειρώντας να προσεγγίσει την έννοια της θυσίας. Στην τρίτη του ελληνική παρουσία, ο Βαρλικόφσκι συστήνεται και με τη συγγραφική του ιδιότητα. Ο ίδιος συνέγραψε την «(Α)pollonia» βασισμένος σε αποσπάσματα των Ευριπίδη και Αισχύλου, αλλά και των Χάνα Κραλ, Τζ. Μ. Κουτσί, Τζόναθαν Λίτελ («Ευμενίδες») κ.ά. Μαζί του ξανάρχεται η Ρενάτε Τζετ, που παρεμβαίνει στη δράση τραγουδώντας. (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 28/6-1/7)

• Σιλβί Γκιγέμ-Σιλβί Γκιγέμ

Από τις σπουδαιότερες χορεύτριες του κλασικού μπαλέτου, εκείνη που κατόρθωσε να γίνει και σούπερ-σταρ του σύγχρονου χορού, παραμένει υπέροχη ακόμα κι όταν παρτενέρ της στη σκηνή είναι ο εαυτός της. Αυτή τη φορά η 46χρονη Γκιγέμ μας φέρνει τα τρία ολοκαίνουργια σόλο που δημιούργησαν αποκλειστικά για την ίδια οι τρεις σημαντικότεροι εν ζωή χορογράφοι Ματς Εκ, Ουίλιαμ Φορσάιθ και Γίρζι Κίλιαν. (Ηρώδειο, 19-20/7).

«ΓΑΜΟΙ» Α ΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

• Θέμις Μπαζάκα-Μαρίνα Φωκίδη

Μια γνωστή ηθοποιός και μια επιμελήτρια-ιστορικός Τέχνης είναι ένα περίεργο ντουέτο. Ο «Αποχαιρετισμός», που συνέλαβαν κι επιμελούνται οι δυο τους, συστήνεται... υβριδικά. Είναι μια έκθεση-παράσταση-πείραμα στην οποία 20 ηθοποιοί και 20 εικαστικοί συνεργάζονται, δημιουργώντας performances με θέμα τον «αποχαιρετισμό». Οι ολιγόλεπτες παραστάσεις τους θα εξελίσσονται παράλληλα σε διαφόρους χώρους του διατηρητέου (Κεραμεικού 28) στο Μεταξουργείο, όπου στεγάζεται η Kunsthalle Athena. (26-27/6)

• Χρήστος Στέργιογλου- Στέλιος Κρασανάκης

Ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής ο Κρασανάκης, σκηνοθετεί τον σπουδαίο Στέργιογλου στον μονόλογο μιας τραβεστί. Η πρώτη ύλη προέρχεται από το μυθιστόρημα «Το παρτάλι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη. (Πειραιώς 260, 8-10/7)

• Θεόφραστος Σακελλαρίδης- Χαράλαμπος Γωγιός

Ανέβασε με αιρετική ματιά γνωστές όπερες. Παρουσίασε τα δικά του έργα. Και φέτος ήρθε η στιγμή, ο 34χρονος συνθέτης κι αρχιμουσικός Χαράλαμπος Γωγιός και η εταιρεία μουσικού θεάτρου «Οι όπερες των ζητιάνων», να συναντηθούν με το «μόνο αληθινά ελληνικό μουσικό-θεατρικό είδος». Οπερέτα, δηλαδή, και μάλιστα την «Κόρη της καταιγίδος» του Σακελλαρίδη, η οποία έχει να παιχτεί από το 1923! (Πειραιώς 260, 13-14/6)

• Μάρκελλος Χρυσικόπουλος- Αποστολία Παπαδαμάκη

Εκ πρώτης όψεως, ο συνδυασμός ενός τσεμπαλίστα και καλλιτεχνικού διευθυντή του Latinitas Nostra Baroque Ensemble και μιας χορογράφου και σκηνοθέτιδος δεν είναι παράδοξος. Παράδοξος είναι ο τρόπος που οι δυο τους θα ανεβάσουν την όπερα του Μοντεβέρντι «Η στέψη της Ποππαίας» (1642), «σ' ένα σύγχρονο spa, σ' ένα λουτρό όπου τα σώματα των τραγουδιστών πάλλονται ημίγυμνα και ηδονικά μαζί με τα συναισθήματα της μουσικής του Μοντεβέρντι»! (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 6/7)

ΠΡΩΤΙΕΣ

• Αρης Ρέτσος

Το όνομά του είναι συνώνυμο της αφοσίωσης στο αρχαίο δράμα, στον αρχαιοελληνικό λόγο και τη μετρική. Κι όμως, χρειάστηκαν 54 χρόνια ζωής -τα τελευταία 26 αφιερωμένα στη μελέτη και τη διδασκαλία- μέχρι να φτάσει στο Ηρώδειο. Η παράσταση «Θρόνος Ατρειδών», σε δική του σκηνοθεσία-επεξεργασία κειμένων-μουσική διδασκαλία-κινησιολογία-δραματουργία, είναι ένα ταξίδι μνήμης στον μύθο των Ατρειδών. (Ηρώδειο 5/7)

• Βασίλης Χριστόπουλος

Το αφιέρωμα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στον Μάλερ, με αφορμή την 100ή επέτειο από το θάνατο του μεγάλου Αυστριακού, κρύβει μια «πρεμιέρα». Ο Βασίλης Χριστόπουλος θα διευθύνει την ΚΟΑ για πρώτη φορά, με την επίσημη πλέον ιδιότητα του καλλιτεχνικού διευθυντή της.

• Πέτρος Φιλιππίδης

Φυσικά, ο δημοφιλής κωμικός έχει ξαναπαίξει στην Επίδαυρο. Για την αριστοφανική «Ειρήνη» της Θεατρικής Διαδρομής, όμως, και σκηνοθετεί και κάνει τη δραματουργική επεξεργασία και πρωταγωνιστεί. (1-2/7)

• Νικολάι Κολιάντα

Ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης εδώ και 30 χρόνια, θεωρείται από τους διαμορφωτές της σύγχρονης ρωσικής θεατρικής σκηνής. Κι όμως, μας έρχεται πρώτη φορά. Αλλά άξιζε τον κόπο η αναμονή: φέρνει τον «Αμλετ» του, σκηνοθετημένο ως «θέαμα που καταλήγει να μοιάζει με παγανιστική γιορτή». (Πειραιώς 260, 7-9/7)

• Ζεϊνέπ Τανμπάι

Μπορεί να πρωτοστατεί στην ανεξάρτητη σύγχρονη χορευτική σκηνή της Τουρκίας, εμείς όμως θα υποδεχτούμε την Τουρκάλα χορογράφο πρώτη φορά. Φέρνει την τελευταία της δουλειά «Araz». (Πειραιώς 260, 17-19/6)

• Ελπίδα Ορφανίδου-trio 7d9

Οσύγχρονος ελληνικός χορός έχει ισχυρή εκπροσώπηση φέτος. Ξεχωρίσαμε όμως την Ορφανίδου και τη χορευτική κολεκτίβα trio 7d9 (Ξένια Θεμελή, Χρήστος Στρινόπουλος, Μάριον Ρούχτι), γιατί και η μεν (που ζει μόνιμα στο Βερολίνο) και οι δε (που δραστηριοποιούνται στη Βέρνη), συστήνονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με το σόλο «Παπαγάλοι στο βυθό» και το έργο «Rush», αντίστοιχα. (Πειραιώς 260, 11-12/6)

• Μόνικα

Από τον πρώτο της δίσκο «Avatar» (2008) έως το φετινό καλοκαίρι έχει μεσολαβήσει άλλος ένας δίσκος («Exit») και μόλις τρία χρόνια. Κι όμως, η Μόνικα που εμφανίστηκε το χειμώνα στο Μέγαρο, πάει τον Ιούλιο (8-9) και στη Μικρή Επίδαυρο!

• ΚΡΑΤΙΚΑ ΚΑΙ... ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ

* Το ΚΘΒΕ κατεβαίνει στην Επίδαυρο (8-9/7) με τα «Μικρά Διονύσια», μια παράσταση που, δημιουργημένη ειδικά για τα 50 χρόνια λειτουργίας του, συνδέει θραύσματα από ιστορικές παραστάσεις αρχαίου δράματος. Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος έκανε τη σύνθεση των κειμένων και οι Γ. Ρήγας-Γ. Καραντινάκης σκηνοθετούν.
* Αλλά και η μία από τις δύο φετινές προτάσεις του Εθνικού Θέατρου για την Επίδαυρο είναι οι «Σκοινοβάτες» που, σε σύνθεση και σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, βασίζονται σε κείμενα από τις απαρχές της αρχαιοελληνικής γραμματείας έως τη ρωμαϊκή περίοδο (15-16/7).*