- «ΟΤΑΝ ΕΚΛΑΨΕ Ο ΝΙΤΣΕ» ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ «ΘΗΣΕΙΟΝ»
Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2011
Ακόμη ένα μπεστ σέλερ βρίσκει το δρόμο για τη σκηνή. Το μοσχοπουλημένο στην Ελλάδα «Οταν έκλαψε ο Νίτσε» του Ιρβινγκ Γιάλομ (εκδόσεις «Αγρα») κάνει πρεμιέρα στις 2 Νοεμβρίου στο θέατρο «Θησείον».
«Δεν μπήκα ποτέ στην περιπέτεια της ψυχοθεραπείας», εξομολογείται ο Ακύλλας Καραζήσης.«Ετσι κι αλλιώς, δεν εξυμνούμε στην παράσταση την ψυχοθεραπεία», προσθέτει ο Ν. ΧατζόπουλοςΚι ενώ «όλη η Ελλάδα το έχει διαβάσει», όπως παραδέχονται οι δύο πρωταγωνιστές και σκηνοθέτες της παράστασης, Ακύλλας Καραζήσης (Μπρόιερ) και ο Νίκος Χατζόπουλος (Νίτσε), οι ίδιοι από άποψη δεν μπήκαν στον κόπο να κάνουν το ίδιο. Παρ' όλ' αυτά όταν ήλθε ουρανοκατέβατη η πρόταση της αβανταδόρικης δουλειάς από τον παραγωγό Γιώργο Λυκιαρδόπουλο και τη μεταφράστρια - διασκευάστρια Ευαγγελία Ανδριτσάνου είπαν στον Γιάλομ χωρίς να το πολυσκεφτούν αμέσως «ναι».
Δεν τίθεται ζήτημα ασυνέπειας. «Το κυρίαρχο ήταν ότι θέλαμε να κάνουμε κάτι οι δυο μας», λένε οι ηθοποιοί που έχουν ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν από το «Αμόρε» έως το Εθνικό Θέατρο. Διαβάζοντας πια το κείμενο του Γιάλομ τούς «κέντρισε» «η πορεία της σχέσης των δύο βασικών προσώπων. Το θεραπευτικό debate μεταξύ τους». Για το λόγο αυτό η παράστασή τους εστιάζεται αποκλειστικά στην εξιστόρηση της φανταστικής σχέσης Μπρόιερ-Νίτσε. Φυσικά, υπάρχει και ο τρίτος της παρέας, ο νεαρός Χάρης Φραγκούλης (Φρόιντ), που επωμίζεται ισομερώς το κομμάτι της αφήγησης.
Διότι η παράσταση για τρεις ηθοποιούς είναι ένα ασταμάτητο μπες-βγες στην αφήγηση και το διάλογο. «Είναι μικτή σαν κώδικας. Και αναπαραστατική. Υποδυόμαστε ρόλους και ταυτόχρονα γινόμαστε αφηγητές», εξηγεί ο Χατζόπουλος.
Ο Γιάλομ, Αμερικανός ψυχίατρος ων, «ακολουθεί το δρόμο της αμερικανικής ψυχοθεραπείας, πράγμα που σε ξενίζει. Διότι δι' αυτής της οδού κι ο χαρακτήρας του Νίτσε ξεφτίζει», παραδέχεται ο Α. Καραζήσης.
Στο σημείο αυτό υποκρύπτεται ο λόγος που δεν ασχολήθηκαν πριν από από την παράσταση οι δύο ηθοποιοί με το βιβλίο του Γιάλομ. «Ακολουθώντας τα συντηρητικά ρεφλέξ της γενιάς μου δεν μπήκα ποτέ στην περιπέτεια της ψυχοθεραπείας», τονίζει ο Ακύλλας Καραζήσης. «Υπάρχει ένα εξαιρετικό θεωρητικό ενδιαφέρον στην ψυχανάλυση, αλλά προσωπικά έχω μεγάλη επιφύλαξη για τον αμερικανικό τρόπο που εκπροσωπεί ο Γιάλομ και είναι ο ισχύων».
Μια αρχετυπική ιστορία
Γιατί επομένως μπορεί να ενδιαφέρει σκηνικά το θεατή του σήμερα η αναπαράσταση ενός κειμένου που περιγράφει τη διπλή ψυχανάλυση - ψυχοθεραπεία δύο ιστορικών φυσιογνωμιών, του Αυστριακού πατέρα της ψυχανάλυσης και δασκάλου του Φρόιντ, Μπρόιερ, με τον Γερμανό κορυφαίο στοχαστή, Φρίντριχ Νίτσε; «Γιατί μπορεί να τον ενδιαφέρει μια απλή ανθρώπινη ιστορία», απαντά ο Χατζόπουλος. «Σε αυτό εστιάζουμε Δεν εξυμνούμε στην παράστασή μας την ψυχοθεραπεία. Περιγράφουμε μια αρχετυπική ανθρώπινη ιστορία, η οποία στο θέατρο μπορεί να μετατραπεί σε ένα εργαλείο λυτρωτικό, καθώς φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Ετσι σε οποιαδήποτε εποχή κρίσης μετατρέπεται σε μια καθαρά πολιτική διαδικασία».
Πολλοί θεατές θα μπορέσουν να συνδέσουν την παράσταση με μια προσωπική εμπειρία τους, σύμφωνα με τον Καραζήση, γιατί «παράλληλα με αυτό που συμβαίνει έξω, υπάρχει ένας ατομικός βίος των Ελλήνων, μια βαθιά εσωτερική πορεία με τις δικές της αγωνίες. Ακόμη κι όταν είχαν οι άνθρωποι χρήματα, ήταν σε απόγνωση. Με έναν τρόπο πιο υπαρξιακό, το έργο μιλά για την απόγνωση δύο ανθρώπων που μέσα από μια αστυνομική διαδικασία... αλληλοθεραπεύονται».
Το έργο μάς αφορά, με άλλα λόγια. «Δεν χρειάζεται λοιπόν να ανεβάζουμε Μπρεχτ, για να συνδιαλλαγούμε με τη συγκυρία», υπογραμμίζει ο Ακύλλας Καραζήσης. «Η πολιτική είναι κάτι βαθύτερο. Τώρα εάν καίγεται ο κόσμος σήμερα, να σας θυμίσω ότι έχει ήδη καεί πολλές φορές. Το ότι υπάρχει μια ριζοσπαστική αλλαγή στο καταναλωτικό στάτους της κοινωνίας είναι κάτι ορατό και πάσχω κι εγώ γι' αυτό, όπως όλοι μας. Υπάρχουν όμως γενιές που πέρασαν πολύ πιο άγρια, κι αυτό δεν τους εμπόδισε να διαβάζουν βιβλία και ποιήματα, να ερωτεύονται, να τραγουδούν, να κάνουν θέατρο. Είναι λυπηρό, επομένως, το αίτημα της επιστροφής σε ένα σοσιαλιστικό ρεαλισμό, διότι το επιτάσσει μια politically correct άποψη. Εγώ θα διαβάζω Σεφέρη ακόμα και αν καταποντίζεται ο κόσμος. Το ίδιο κάνω και στο θέατρο. Οποιος θέλει μπορεί να το μοιραστεί μαζί μου. Αλλιώς, ας πάει στο Σύνταγμα. Αλλά όχι ότι πρέπει να πάμε κι εμείς. Γιατί αυτό θα σήμαινε ότι το θεάτρο και η τέχνη δεν χρειάζονται!».
«Υπάρχει μια κατανομή των αρμοδιοτήτων πάντα», προσθέτει ο Χατζόπουλος. «Σε ένα μεγάλο πανηγύρι στην πλατεία Συντάγματος υπάρχουν οι πανηγυριστές, εκείνοι που θα κόβουν το δρόμο κι αυτοί που θα καθαρίσουν την πλατεία μετά. Γιατί διαφορετικά η απάντηση στη δύσκολη συγκυρία θα ήταν "δεν ανεβάζω στο θέατρο τίποτα. Κατεβάζω ρολά". Το ζητούμενο όμως είναι πώς θα απαντήσω με τη δουλειά μου σε αυτό που ζω».
Τη δική τους πάντως απάντηση θα τη δούμε στη σκηνή του «Θησείον», όπου οι υπόλοιποι χαρακτήρες του βιβλίου του Γιάλομ, με φόντο τη Βιέννη του 19ου αιώνα, η εκρηκτική Λου Σαλομέ, η ευάλωτη Αννα Ο., η σταθερή σύζυγος Μπρόιερ, επειδή «δεν έχουν δική τους ζωή», αλλά είναι η εικόνα που έχουν για εκείνες οι άνδρες, θα εμφανίζονται «σαν κούκλες, σαν ανδρείκελα». «Γενικότερα, προσπαθούμε να αφηγηθούμε την ιστορία περισσότερο διά της υποβολής παρά διά της εικονοποίησης», συνοψίζει ο Χατζόπουλος.
info: Επιμέλεια σκηνικού χώρου και κοστουμιών: Ελένη Μανωλοπούλου. Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής.
No comments:
Post a Comment