ΝΙΚΗΤΑΣ ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ «Το θέατρο πάντα ανθούσε σε τέτοιες εποχές»

Κλείνει μισό αιώνα στη σκηνή και υποδύεται τον Δάρειο Ρονκάλα στον "Βασιλικό" του Αντωνίου Μάτεσι στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου

Πενήντα χρόνια θέατρο. Τα κλείνει φέτος ο Νικήτας Τσακίρογλου και καθόλου δεν τον βαραίνουν. Διέσχισε πολλά χιλιόμετρα στο σανίδι, άλλαξε πρόσωπα και ρόλους, υπηρέτησε ένα ευρύτατο φάσμα του ρεπερτορίου, πάντοτε με την ίδια συνέπεια, την ίδια πίστη και το ίδιο ήθος. Ως Δάρειος Ρονκάλας στον "Βασιλικό" του Αντωνίου Μάτεσι, παράσταση που παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, δεν διστάζει να ζητήσει τον θάνατο του επίδοξου (παρ' ολίγον) κλέφτη του φουντωτού βασιλικού του.

Η συγκεκριμένη γλάστρα βασιλικός είναι αυτό το "τίποτα" που ξαφνικά το διεκδικούν όλοι. Στην ουσία ο "Βασιλικός" είναι αυτό που λέει ο Ελύτης ""για ένα πουκάμισο αδειανό, για μια Ελένη". Για ένα τίποτα γίνονται όλα" εξηγεί ο Νικήτας Τσακίρογλου.

• Eνα έργο όπως ο "Βασιλικός" που μοιάζει "παλιό" και "ξεπερασμένο", μπορεί να έχει απήχηση στον σημερινό θεατρόφιλο και πολίτη που βρίσκεται στη δίνη του κυκλώνα;

Θέλω να πιστεύω ότι ο "Βασιλικός" του Αντωνίου Μάτεσι είναι ένα σημαντικό έργο, όχι μόνο για την ελληνική γραμματεία αλλά και για τη θεατρική πράξη. Αναφέρεται σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε η φεουδαρχία. Οταν λέμε φεουδαρχία εννοούμε, κατ' αντιστοιχία, το σημερινό κεφάλαιο που κοιτάζει με νύχια και με δόντια να μη συμβεί κάτι το οποίο θα κλονίσει τα θεμέλιά του και θα δημιουργήσει προϋποθέσεις για ένα καλύτερο μέλλον.

• Ο ήρωας που υποδύεστε, ο Δάρειος Ρονκάλας, είναι ο απόλυτος εκπρόσωπος αυτής της νοοτροπίας, του συντηρητισμού...

Δεν αφήνει τίποτα να φυτευτεί για το μέλλον. Ακόμα και μέσα στην οικογένειά του, στο όνομα της παράδοσης και της συντήρησης, προσπαθεί να επιβληθεί στερώντας τον γάμο της κόρης του, μη αφήνοντας τον γιο να έχει τις δικές του προοδευτικές απόψεις και ιδέες. Μιλάει για γενεαλογικό δέντρο και παράδοση, λέει ότι "πρέπει η παράδοση να μένει στέρεα γιατί μέσα από αυτήν μπορούμε να υπάρχουμε κι εμείς". Πρόκειται για μια συντηρητική άποψη, που κάποιοι τη δέχονται και κάποιοι επαναστατούν ενάντιά της για να ταρακουνηθεί το παρόν και να υπάρξει μέλλον.

• Μιλήσατε για απόψεις συντήρησης και προόδου. Με ποιες συντάσσεστε;

Ενας καλλιτέχνης δεν μπορεί να μην είναι παρά ένα προοδευτικό ον. Από κει και πέρα όλα εξαρτώνται. Ορισμένοι επιλέγουν να βάζουν ετικέτες, είτε κομματικές είτε ιδεολογικές, στις απόψεις τους, προς χάριν εκμετάλλευσης. Τις απόψεις μου τις υποστηρίζω μέσα από τη δουλειά μου και πάνω από τη σκηνή. Είναι θέμα προσωπικής επιλογής και προσωπικής θέσης του καθενός απέναντι στη δουλειά του και στην κοινωνία... Ο καλλιτέχνης πρέπει να υπερασπίζεται τη δουλειά του, την ανθρωπιά του, χωρίς κομματικές παρωπίδες που του περιορίζουν τον ορίζοντα... Κάθε παράσταση που κάνουμε, δεν την κάνουμε για τον εαυτό μας. Εχουμε να κάνουμε με το κοινό. Αλλωστε, αυτή είναι η δουλειά μου. Βγήκα σε αυτό το επάγγελμα για να συνομιλήσω με τον κόσμο μέσα από αυτά τα σπουδαία έργα, τα κλασικά και σύγχρονα, να μπορέσω να μεταδώσω τις σκέψεις του παγκοσμίου θεάτρου. Ενας φορέας σκέψεων και ιδεών μεγάλων συγγραφέων είμαι.

ΟΙ ΝΕΟΙ
"Χάνονται πολλά ικανά παιδιά"

• Οι νέοι δίνουν δυναμικά το "παρών" στο θέατρο, συνεργάζονται, δημιουργούν ομάδες, κάνουν παραστάσεις, διατηρούν τη φλόγα αναμμένη...

Ναι. Υπάρχει ένας πληθωρισμός. Δεν ξέρω μέχρι πότε θα υπάρχει. Και μέσα σε αυτόν τον πληθωρισμό λάμπουν ταλέντα αλλά χάνονται και πολλά ικανά παιδιά. Κουράζονται, βαριόνται, δεν βρίσκουν τρόπους να εκφραστούν... Φταίει η Πολιτεία που δεν έχει θέσει κάποιους κανόνες ούτως ώστε να διαφυλάξει τους ανθρώπους που έχουν μια καλλιτεχνική τάση... Από την άλλη, ούτε ξέρω για ποιους παίζουν όλες αυτές οι ομάδες. Γιατί εγώ δεν καταλαβαίνω το θέατρο που δεν απευθύνεται σε ένα μεγάλο και πλατύτερο κοινό. Ετσι έμαθα το θέατρο, έτσι το γνωρίζω κι έτσι με ενδιαφέρει. Δεν είναι για να παίζω για τους συγγενείς και τους φίλους. Είναι λύση αυτό; Αλλά το καταλαβαίνω. Τι θα κάνει αυτός ο νέος για να μπορέσει να δείξει το ταλέντο του κι αυτά τα οποία έμαθε στη σχολή;

50 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ
"Το κοινό είναι αυτό που μας καταξιώνει"

Μετά από τόσα χρόνια, 50 χρόνια ακριβώς...

Πραγματικά, το 1961 τελείωσα τη σχολή του Εθνικού Θεάτρου...

• Εχετε το ίδιο κέφι, τον ίδιο ενθουσιασμό για το επάγγελμά σας;

Ναι. Και την ίδια διάθεση. Και την ίδια αρχή: να έχω ένα καλό περιβάλλον, μέσα στο οποίο να μπορώ να δημιουργήσω. Τώρα πια επιλέγω τις δουλειές στις οποίες συμμετέχω.

• Παίξατε όλα τα είδη του ρεπερτορίου, συνεργαστήκατε με τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες, φτιάξατε δικούς σας θιάσους. Δεν θελήσατε, όμως, ποτέ να ενταχθείτε στο μόνιμο δυναμικό μιας Κρατικής Σκηνής. Γιατί;

Ο καλλιτέχνης πρέπει να βρίσκεται σε μια συνεχή αναζήτηση του καλύτερου. Δεν μου αρέσει η νοοτροπία της μονιμότητας μέσα σε ένα θέατρο. Εμπαινα κι έβγαινα. Και στο ΚΘΒΕ και στο Εθνικό Θέατρο. Στο τελευταίο συνεργάστηκα με τον Μινωτή, όπου γνώρισα έναν σημαντικότατο καλλιτέχνη. Προσπάθησα στον καλλιτεχνικό μου βίο να περπατήσω με πρότυπο τον Μινωτή, έναν άνθρωπο πολύ αυστηρό με τον εαυτό του και την τέχνη του... Εάν δεν βρίσκονταν μπροστά μου ο Κουν, ο Μινωτής και κάποιοι άλλοι που με εμπιστεύτηκαν, και προσπάθησα κι εγώ να ανταποκριθώ σε αυτή την εμπιστοσύνη τους, δεν θα βρισκόμουν αυτήν τη στιγμή στο θέατρο.

• Αυτός ο μισός αιώνας θέατρο, πώς σας ακούγεται;

Κάποτε, ως νέος ηθοποιός, όταν μου έλεγαν παλαιότεροι συνάδελφοι "έχω 10, 15 χρόνια στη δουλειά", μου φαινόταν "αστρονομικό" το νούμερο. Αναρωτιόμουν: "Θα τα φτάσω;". Τώρα, όταν το σκέφτομαι, γελάω. Λέω στον εαυτό μου: "Μετά από τόσα χρόνια και θες να υπάρχεις μέσα σε αυτόν τον χώρο;". Η αλήθεια είναι ότι δεν επεδίωξα ούτε επιδιώκω τίποτα.

"Δεν το συνιστώ"

• Ποιο είναι το απόσταγμα αυτής της 50ετίας;

Για τον εαυτό μου δεν το μετανιώνω. Δεν το συνιστώ σε άλλους. Με κανέναν τρόπο. Η κόρη μου είναι νομικός. Δεν ακολούθησε τα χνάρια μας. Λέω: "Φτάνουν δύο ταλέντα στο σπίτι (σ.σ.: σύζυγός του είναι η Χρυσούλα Διαβάτη)"! Θεωρώ ότι πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά, η οποία οφείλει να σε κάνει καλύτερο και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη. Ωστόσο, ζητά αυταπάρνηση της προσωπικής σου ζωής, αυστηρότητα, ταυτότητα στην καλλιτεχνική σου ζωή κι απέναντι στο κοινό που σε έχει εκτιμήσει. Γιατί το κοινό είναι αυτό που με έφερε εδώ που βρίσκομαι. Κι αυτήν τη στιγμή έχω την τύχη να συνεχίζω ύστερα από πενήντα χρόνια διαδρομής. Δεν μπορεί να επιβάλει κανείς μόνος του την παρουσία του. Το κοινό είναι αυτό που μας καταξιώνει ως καλλιτέχνες, γι' αυτό χρειάζεται τον απόλυτο σεβασμό μας.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΛΛΑΔΑ
"Τα χρυσά αβγά τελειώσανε προ πολλού"

• Πορείες, απεργίες, κόσμος στους δρόμους. Με τι κέφι παίζετε;

Είναι γεγονός ότι διανύομε μια μεταβατική, για την Ελλάδα, περίοδο. Προβλέπω ότι θα είναι πολύ σκληρή για όλους μας. Δυστυχώς. Υπομονή κι επιμονή. Το έχει πει ο Τσέχοφ. Πρέπει να το μάθουμε κι εμείς στη ζωή μας, για να αντεπεξέλθουμε στις δύσκολες στιγμές. Τέλειωσε το παρελθόν. Τώρα πρέπει να κοιτάξουμε το παρόν και το μέλλον. Αυτό είναι το πρόβλημα. Εχουμε χάσει τα αβγά -τα χρυσά αβγά τελειώσανε προ πολλού-, τουλάχιστον να μη χάσουμε και τα καλάθια!.. Αλλωστε, η Ελλάδα έχει γνωρίσει και στο παρελθόν ανάλογες καταστάσεις. Εγώ είμαι παιδί της Κατοχής και σαν παιδί της Κατοχής μου ξυπνάει μνήμες η σημερινή κατάσταση. Δόξα τω Θεώ να λέμε που κατακτήσαμε όλη αυτή την ευμάρεια. Δεν θα θέλαμε να ξανακυλήσουμε στο παρελθόν. Γιατί τότε υπήρχε ένας εχθρός. Τώρα ποιος είναι ο εχθρός; Δεν τον ξέρουμε. Είναι το... άγνωστο! Μοιάζουν λίγο καφκικά τα πράγματα. Είναι ο κύριος Κ. Αυτό που δεν θέλεις να το πιστέψεις και γι' αυτό αντιστέκεται κι ανθίσταται ο λαός. Γιατί πρόκειται περί αντίστασης πλέον. Ζούμε σε εποχή αντίστασης. Οχι των κεκτημένων. Για να μη φτάσει η ζωή μας στον πάτο.

• Βλέπετε πάτο; Να μην έχεις τα στοιχειώδη για να ζήσεις; Να βγαίνεις να επαιτείς; Να μην μπορείς να ζήσεις αξιοπρεπώς το γήρας;

Αυτήν τη στιγμή, είτε έχεις λεφτά είτε δεν έχεις, το ίδιο είναι. Είσαι ένα τίποτα ως χώρα. Δεν ξέρω πού θα μας πάει όλο αυτό. Θέλω να πιστεύω ότι ο καλός Θεός της Ελλάδας που την προστατεύει θα ρίξει -μακάρι- το βλέμμα του πάνω μας... Η κρίση φέρνει καλύτερες μέρες. Θα έλθουν καλύτερες μέρες. Αλλά θα αργήσουν. Η Ελλάδα θα ξαναγεννηθεί. Θα αναγεννηθεί πάλι. Πολύ φοβάμαι, όμως, ότι θα αργήσει. Μπήκαμε σε μια περιπέτεια που είναι πέρα από τις δικές μας δυνάμεις. Γιατί είμαστε ένας δυνατός λαός. Χρειάζονται, όμως, κακά τα ψέματα, ηγεσίες. Και ηγεσίες δεν έχουμε. Ανθρώπους που να μπορούν να σκύψουν βαθιά στο πρόβλημα και να μην ακούνε άλλες φωνές, δεν έχουμε. Δεν θα έπρεπε να περιμένουμε να μας πούμε τι να κάνουμε. Θα έπρεπε να έχουμε, εκ των προτέρων, σκεφτεί πώς θα αντιδράσουμε.

• Μπορεί το θέατρο, στην παρούσα κατάσταση που βιώνουμε, να λειτουργήσει παρηγορητικά;

Ο κόσμος έχει ανάγκη να πηγαίνει στο θέατρο. Αυτό έχει αποδειχθεί και σε άλλες δύσκολες στιγμές που έχει περάσει η Ελλάδα, είτε λεγόταν Κατοχή είτε χούντα. Το θέατρο δεν θα σταματήσει. Πάντοτε ανθούσε και γινόταν καλύτερο σε τέτοιες εποχές, γιατί μιλούσε στην ψυχή και τα προβλήματα του κοινού.

• Σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία όπως αυτή που βιώνουμε, ο οικογενειακός προϋπολογισμός θα "αντέχει" το εισιτήριο που απαιτούν οι παραστάσεις;

Είμαι αισιόδοξος ότι το θέατρο δεν θα πληγεί από την περιρρέουσα οικονομική κατάσταση. Θέλω να πιστεύω ότι ο κόσμος θα συνεχίσει να πηγαίνει στο θέατρο. Είναι ανάγκη του.

ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

"Ο Βασιλικός" του Αντωνίου Μάτεσι παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Δραματουργική επεξεργασία/Σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος. Σκηνικά/Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας. Μουσική: Γιάννης Αναστασόπουλος. Παίζουν: Νικήτας Τσακίρογλου, Κατερίνα Χέλμη, Μίνα Αδαμάκη, Μιχάλης Μητρούσης, Πάνος Σκουρολιάκος, Θοδωρής Κατσαφάδος, Γιώργος Βελέντζας, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Θανάσης Κουρλαμπάς, Γιωργής Τσαμπουράκης, Νικόλας Παπαγιάννης, Θανάσης Δήμου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Λευτέρης Πολυχρόνης. Μουσικοί/Τραγουδιστές: Γεωργία Καλλέργη, Βασίλης Παπαγεωργίου, Γιωργής Τσουρής.

Αντιγόνη Καράλη,ΕΘΝΟΣ, 28/10/2011