Με αφορμή την «Λωξάντρα»...

• Της Κατερίνας Διακουμοπούλου
• Η ΑΥΓΗ: 27/05/2011

«Πώς τη βλέπεις τη γυναίκα σου ύστερα από ένα καλομαγειρεμένο φαγητό και πώς τη βλέπεις όταν έρχεσαι κουρασμένος στο σπίτι σου να φας και βρίσκεις σούπα του μπακάλη, κονσέρβα και σάλτσα μποτιλιαρισμένη; Καλοτάισε τον άντρα σου, αν θέλεις να έχεις άντρα... Το λάδι, μην το λυπάσαι στο λαδερό γιατί η λαϊκή παροιμία λέει: ‘Φάε λάδι και έλα βράδυ’. Οι Ευρωπαίοι λένε πως οι ανατολίτισσες είναι αντροχωρίστρες. Δεν είναι αντροχωρίστρες οι ανατολίτισσες, είναι καλοφαγούδες, γι’ αυτό οι ξένοι σαν έρθουν στην Ανατολή δεν τους κάνει πια καρδιά να φύγουν. Και σπιτικό που ο ακρογωνιαίος λίθος δεν είναι κάτω από την κουζίνα, δεν θεμελιώνεται καλά».

Μήπως, τελικά, πράγματι αυτό είναι το μυστικό της οικογενειακής αρμονίας; Οι χαλεποί καιροί ξανάναψαν τα τσουκάλια, περιορίζοντας τα δείπνα στα εστιατόρια... και, αν σημειωθεί και μείωση στο ποσοστό διαζυγίων, σημαίνει ότι πριν πενήντα χρόνια πολύ σοφά η Λωξάντρα της Μαρίας Ιορδανίδου μας συμβούλευε να καλοταΐζουμε τους συζύγους...

H ευφάνταστη Mαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1897 από μάνα Πολίτισσα και πατέρα Yδραίο (Nικολάκης Kριεζής). Τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στον Πειραιά και το καλοκαίρι του 1914, λίγο πριν τελειώσει το σχολείο, επισκέφθηκε τον θείο της στο Bατούμ της Pωσίας για διακοπές, όπου και εγκλωβίστηκε για πέντε ολόκληρα χρόνια λόγω της κήρυξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά τον πόλεμο η οικογένειά της είχε καταστραφεί και η νεαρή Μαρία Κριεζή το 1919 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου άρχισε να εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος χάρη στην πολυγλωσσία της. Έζησε στην Κωνσταντινούπολη, στην Αλεξάνδρεια και τελικά εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα το 1923. Παντρεύτηκε τον Ιορδάνη Ιορδανίδη και απέκτησαν δύο παιδιά. H Mαρία Iορδανίδου πέθανε τον Nοέμβριο του 1989. Τα περισσότερο αγαπημένα της έργα της είναι η Λωξάντρα (1963), την οποία έγραψε η συγγραφέας σε ηλικία 66 χρόνων, Διακοπές στον Καύκασο (1965), όπου περιγράφει τη ζωή της στη Ρωσία, ενώ στο Σαν τα τρελά πουλιά (1978) θυμάται τα χρόνια στην Αλεξάνδρεια και την Αθήνα την περίοδο του Μεσοπολέμου. Το τελευταίο της έργο ήταν Η αυλή μας (1981). Βραβεύτηκε το 1978 από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με τον Χρυσό Σταυρό και το οφφίκιο της Αρχόντισσας του Οικουμενικού Θρόνου.

Η συγγραφέας κατέγραψε τις αναμνήσεις της ζωής της σε ώριμη ηλικία επειδή «δεν ήθελε αυτά τα λίγα πράγματα που ήξερε να τα πάρει μαζί της». Η Λωξάντρα δεν είναι μόνο η βιογραφία της γιαγιάς της Ιορδανίδου, αφού βρίθει από φανταστικούς χαρακτήρες οι οποίοι περιπλέκονται με πραγματικά πρόσωπα που έζησαν στην Πόλη πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αφήγηση της συγγραφέως είναι άμεση, ζωντανή, πλούσια σε οσμές, γεύσεις και εικόνες. Κυρίως όμως η Ιορδανίδου μας πλημμυρίζει με νοσταλγία για έναν κόσμο που χάθηκε ανεπιστρεπτί: την Πόλη των Ρωμιών.

Σήμερα, η Λωξάντρα αποκαλύπτει την επιβεβλημένη ανάγκη να πορευτούμε -πια- υπεύθυνα και συλλογικά, έχοντας ομφαλοσκοπήσει τα «περασμένα» μας, επαναπροσδιορίζοντας τη χαμένη μας ταυτότητα και ανακτώντας την «τσαλακωμένη» μας αξιοπρέπεια. Ήρθε ο καιρός να μετασχηματίσουμε την ίδια μας τη ζωή και να αναζητήσουμε την ελληνικότητα στις καταβολές μας, δίχως ωραιοποιήσεις. Ήρθε ο καιρός να στηρίξουμε τη ζωή μας στην καθημερινότητα, να ψάξουμε την ευτυχία στις μοναδικές αποκαλυπτικές στιγμές της κάθε ημέρας που περνά, όπως έκανε και η Λωξάντρα: «Μια από τις μεγάλες στιγμές ευδαιμονίας της Λωξάντρας ήταν και η στιγμή που ξένοιαζε απ’ όλες τις δουλειές, έπινε τον απογευματινό της καφεδάκο και στρώνουνταν στην κόχη του μιντεριού, μέσα στο χαμηλό της ονταδάκι, με το εργόχειρό της στο χέρι»...

* Η Κ. Διακουμοπούλου είναι θεατρολόγος