Στο σαλόνι με τη Μαρκησία ντε Σαντ

• Από τον Ορέστη Τάτση στο Θέατρο Σφενδόνη

Ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον θεατρικό έργο μάς υπενθυμίζει ο νεαρός σκηνοθέτης Ορέστης Τάτσης (Θέατρο Σφενδόνη). Τη «Μαρκησία ντε Σαντ» του Γιούκιο Μισίμα. Γραμμένο το 1965, αριθμεί πολλά ανεβάσματα σε Ιαπωνία, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Στοκχόλμη (σε σκηνοθεσία Ινγκμαρ Μπέργκμαν).

Ελένη Καλαρά, Μαρία Τσιμά, σύζυγος και πεθερά του Σαντ Πριν από δύο χρόνια παρουσιάστηκε στο Donmar του Λονδίνου, σε σκηνοθεσία Μάικλ Γκράντιτζ, με την Τζούντι Ντενς στο ρόλο της Μαρκησίας. Στην Ελλάδα ανέβηκε το 1998 από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας σε σκηνοθεσία Μάγιας Λυμπεροπούλου.
Το έργο πρότεινε στον Τάτση η ηθοποιός Ελένη Καλαρά, η Μαρκησία της παράστασής του. Τον γοήτευσε αμέσως. Αρχικά επειδή «μου άρεσε ο κόσμος των γυναικών και όλη η σκέψη που αναπτύσσει ο Μισίμα». Στη συνέχεια γιατί το έργο «επιχειρεί μια ταυτόχρονη κριτική στην εποχή του διαφωτισμού, αλλά και στη Δύση της εποχής του Μίσιμα».

Ολες οι σκηνές διαδραματίζονται στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, στο σαλόνι της κυρίας Ντε Μοντρέιγ, πεθεράς του περιβόητου Μαρκήσιου ντε Σαντ. Εξι γυναίκες, από την κόμισσα Ντε Σεν-Φον, μια διάσημη γυναίκα ελευθέρων ηθών, ώς την ίδια τη σύζυγό του, συγκεντρώνονται προκειμένου να συνδράμουν τις προσπάθειες για τη σωτηρία του μαρκησίου. Ο Ντε Σαντ, απών από τη σκηνή, πρωταγωνιστεί μέσα από τα μάτια των γυναικών, τις ζωές των οποίων επηρεάζει απόλυτα ο έκλυτος τρόπος ζωής του. Ο Τάτσης «πείραξε» λιγάκι το τέλος, δίνοντας έναν μονόλογο στην υπηρέτρια και αφήνοντας ένα παράθυρο αισιοδοξίας.
Βρήκε αντιστοιχίες και με τη σημερινή εποχή: «Ζούμε σε μια Ελλάδα που χάνει συνεχώς τον προσανατολισμό της. Εχουμε πλούσια παράδοση, αλλά καθόλου κριτικό πνεύμα απέναντι σε αυτό που έρχεται από τη Δύση. Το έργο ανοίγει το διάλογο για την ελευθερία, την κοινωνία και την ηθική μπροστά στο τέλμα που βιώνουμε σήμερα. Η Ιαπωνία του '65 βίωνε τις συνέπειες της ήττας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η Ελλάδα βιώνει τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης».
Κάνοντας θέατρο σε χαλεπούς καιρούς λέει πως «τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι και απελπιστικά». Δύναμη του δίνει η «αλληλεγγύη» με τους συνεργάτες του. «Αυτοχρηματοδοτούμαστε και προχωράμε παρά τις δυσκολίες». Με τους περισσότερους από αυτούς θα ανεβάσει το καλοκαίρι στο ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων «Τα λόγια της πεταλούδας» του Λόρκα σε συν-σκηνοθεσία με τη Ρηνιώ Κυριαζή.
Η πρώτη του σκηνοθεσία, η «Μπέμπα» του Δημήτρη Τσεκούρα πέρυσι στο Απλό, πήρε ενθαρρυντικά σχόλια. Εχοντας θητεύσει τρία χρόνια στο πλευρό του Αντώνη Αντύπα κέρδισε πολλά: «Μπλέχτηκα με μεγάλα κείμενα: Ο' Νιλ, Αλμπι. Συνεργάστηκα με θηρία, όπως η Ράνια Οικονομίδου, ο Δημήτρης Καταλειφός. Και έζησα για τρία χρόνια από το θέατρο, καθώς πληρωνόμουν κανονικά».
info: Σφενδόνη (Μακρή 4, τηλ. 210-9246692) Τετάρτη - Κυριακή στις 9 μ.μ. Παίζουν ακόμη: Πάνος Ρικίδης, Ανατολή Αθανασιάδου, Δάφνη Καφετζή, Μαρία Τσιμά, Βίκυ Καλπάκα. Μετάφραση από τα ιαπωνικά του Παναγιώτη Ευαγγελίδη (εκδόσεις Αγρα).

ΕΛΕΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 23 Μαΐου 2011