ΡΟΜΠΕΡΤ ΓΟΥΙΛΣΟΝ Εν αρχή ην η κίνηση

• Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 25 Μαΐου 2011
• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ

Ο Ρόμπερτ Γουίλσον αποχαιρέτησε θερμά τους Ελληνες ηθοποιούς στο θέατρο «Κοτοπούλη-Ρεξ», όπου από την Τρίτη του Πάσχα καθημερινά, πλην Δευτέρας, έκαναν πρόβα για την «Οδύσσεια», παράσταση που θα ανεβεί στις 26 Οκτωβρίου του 2012, σε δική του σκηνοθεσία, στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

 

Εξι Ελληνες ηθοποιοί που δούλεψαν μαζί του αποκαλύπτουν τη μοναδική μέθοδο εργασίας του  

Και ανανέωσε το ραντεβού μαζί τους δυο μήνες πριν από την πολυαναμενόμενη πρεμιέρα. Μαζί του πήρε τις βιντεοσκοπημένες δοκιμές των τελευταίων βδομάδων. Θα τις μελετήσει, όπως συνηθίζει, εξαντλητικά.

Είναι η πρώτη φορά που ο κοσμοπολίτης Γουίλσον συνεργάζεται με έναν αμιγώς ελληνικό θίασο. Και έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε από... μέσα πώς «μαγειρεύει» τις αριστοτεχνικές, φορμαλιστικά τέλειες «συνταγές» του. Εξι ηθοποιοί που επέλεξε για την παράσταση μας αποκαλύπτουν τη μοναδική μέθοδο εργασίας του. Οπως αποδείχτηκε, στις 18 πρόβες, η διαδικασία ήταν πρωτόγνωρη γι' αυτούς.
«Σ' αυτή την αρχική αλλά βασική φάση ο Γουίλσον είδε την "Οδύσσεια" κινησιολογικά. Δεν μπήκε καθόλου στο λόγο. Αλλά δεν ήτανε απλά τροχονόμος. Μέσα από την κίνηση προσπαθούσε να βγάλει το αίσθημα», λέει ο Νικήτας Τσακίρογλου, ο Ομηρος της παράστασης. Θα αφηγείται, ακόμη και σε ομηρικά αρχαία ελληνικά, τις περιπέτειες του έπους.
«Εχω συνεργαστεί με σπουδαίους Ελληνες και ξένους σκηνοθέτες. Πάντα ξεκινούσαμε απ' το λόγο και με την ανάλυση του έργου. Εδώ ο λόγος δεν υπήρχε καθόλου», αποκαλύπτει ο πρωταγωνιστής. «Σίγουρα είναι ένας τρόπος ξεχωριστός, που με ερεθίζει καλλιτεχνικά. Είναι ανάσα. Γηράσκω αεί διδασκόμενος». Ο Γουίλσον μπορεί να είχε εξορίσει το λόγο από τις αρχικές πρόβες, ωστόσο γνώριζε το έργο απ' έξω. «Και βάσει αυτού έστηνε τις σκηνές και μας καθοδηγούσε», λέει ο Νικήτας Τσακίρογλου. «Μας οδηγούσε μέσα από την κίνηση και τις σιωπές. Υπάρχει, δηλαδή, μια ρυθμολογία που υπηρετεί το σώμα. Ο ηθοποιός είναι και χορευτής. Σίγουρα αυτό που στήνει θα έχει μεγάλο εικαστικό ενδιαφέρον. Δημιουργεί κυρίως μια αισθητική. Αλλωστε κι ο ίδιος μας μιλούσε κυρίως για τη φόρμα, την αισθαντικότητα».
Τα σκηνικά, άχρωμα τελάρα, ένα ουδέτερο φόντο μπροστά από το οποίο οι ηθοποιοί, σε ένα μέρος της παράστασης μαυροντυμένοι και στο υπόλοιπο λευκοντυμένοι, φτιάχναν με τα σώματά τους σχήματα, ήταν σχεδόν έτοιμα στις δοκιμές. Τα πάντα από τεχνικής πλευράς στις 18 πρόβες του ΡΕΞ λειτούργησαν «ρολόι».
«Ο Γουίλσον ακολουθεί τον αντίστροφο τρόπο από τον συνήθη: έχει σχεδιάσει το αποτέλεσμα στο μυαλό του και το βλέπεις να συντελείται σχεδόν έτοιμο μπροστά σου απ' την αρχή. Δεν είναι απλώς μια παρτιτούρα αυτό που σου προτείνει. Ούτε εσύ μια κούκλα», λέει με θαυμασμό η Λυδία Κονιόρδου, η Βασίλισσα των Φαιάκων, η μάνα του Οδυσσέα στη «Νέκυια» και, τέλος, η Ευρύκλεια της παράστασης. «Κάθε ένας από τους ηθοποιούς, δηλαδή, τον εμπνέει. Οχι από τον αυτοσχεδιασμό, αλλά από την ίδια του τη φύση. Είναι μοναδικό», προσθέτει η ηθοποιός για το πρώτο στάδιο εργασίας, που το χαρακτηρίζει «ένα σκιτσάρισμα της παράστασης». Το σημαντικότερο; «Κατάφερε να γίνουμε όλοι μια ομάδα. Πράγμα πρωτοφανές για τόσο σύντομο διάστημα».
Για τη Μαρία Ναυπλιώτου, Πηνελόπη, Καλυψώ αλλά και Κίρκη της παράστασης, ο Γουίλσον έχει «ένα μοναδικό τρόπο να δουλεύει μόνο με το σώμα. Υπό μια έννοια, χορογραφεί τις σκηνές, χωρίς ήχο ή λόγο». Ετσι έστησε σκηνή σκηνή όλο το έργο. «Είναι ένας άνθρωπος που ξέρει τι θέλει. Ομως, ό,τι έστησε το έστησε μαζί μας. Δεν έφερε κάτι έτοιμο. Ο Γουίλσον απαιτεί ακόμα σωματική πειθαρχία. Η αυστηρή φόρμα όμως στο τέλος λειτουργεί λυτρωτικά. Είναι πρόκληση να δούμε πώς τελικά το κείμενο θα εισχωρήσει στη φόρμα».
«Η πρόβα ήταν εκκλησία», υποστηρίζει ο Κοσμάς Φοντούκης, ένας από τους συντρόφους του Οδυσσέα (Σταύρου Ζαλμά). «Δημιουργήθηκε μια καταπληκτική ατμόσφαιρα, με κυρίαρχα στοιχεία το φως, τον ήχο και τα κοστούμια. Η συγκέντρωσή μας ήταν σαν να είναι πρόβα τζενεράλε».
«Ενώ είμαστε όλοι από διαφορετικές σχολές, ο Γουίλσον κατάφερε να μας κάνει ένα», αποκαλύπτει μια πολύ σημαντική παράμετρο της διαδικασίας των προβών ο Αποστόλης Τότσικας, Τηλέμαχος αλλά και Ερμής της παράστασης. «Δεν είδαμε να μας επιβάλλεται άνωθεν μια μέθοδος. Η μέθοδος Γουίλσον είναι αόρατη. Ο,τι μας ζητήθηκε βγήκε ανώδυνα».
Για μια «διαδικασία εικονογράφησης», κάνει λόγο ο Ακης Σακελλαρίου, ο πιστός υπασπιστής του Οδυσσέα. Επί δεκαοκτώ ημέρες ο Γουίλσον έφτιαχνε, όπως λέει, «ένα κάδρο. Πρώτα φτιάχνει τη φόρμα, μετά εισάγει τον ήχο και, τελευταία, το λόγο. Κι ο ηθοποιός, σε αυτό το φορμαλιστικό σύμπαν, πρέπει να είναι εκτελεστικό όργανο». Δεν ζητούσε «θερμοκρασίες», αλλά πράγματα, κυριολεκτικά, «χειροπιαστά»: «Ελάτε τρία μέτρα πιο μπροστά», «Κοίτα ψηλά» κ.ο.κ. Ολα έγιναν ακριβώς όπως τα ήθελε. Οι συνεργάτες του -ο δραματουργός του, ο light designer, ο ενδυματολόγος, η βοηθός του, οι οποίοι στο ΡΕΞ βρίσκονταν διαρκώς δίπλα του-, αλλά και οι ηθοποιοί «αισθανθήκαμε βαθιά ικανοποίηση. Αφού κατορθώσαμε να ολοκληρωθεί το πρώτο σημαντικότατο στάδιο με μια συνοχή και μια ομοιογένεια», καμαρώνει ο Ακης Σακελλαρίου, αδημονώντας για τη νέα φάση των προβών.
Στο θίασο των τυχερών ηθοποιών είναι επίσης οι Σταύρος Ζαλμάς, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Γιώργος Γλάστρας, Ζέτα Δούκα, Κων/νος Αβαρικιώτης, Θανάσης Ακκοκαλίδης, Μαριάννα Καβαλιεράτου, Τάσος Νούσιας, Βίκυ Παπαδοπούλου, Λένα Παπαληγούρα και Γιώργος Τζαβάρας.