Ενας περίπατος στην αισιοδοξία

• Ο σκηνοθέτης Τάκης Τζαμαργιάς μάς «ξεναγεί» στο παιδικό μυθιστόρημα της Αλκης Ζέη που ανεβάζει
• Tης Σαντυς Tσαντακη
• Η Καθημερινή, 6/11/2011

Το ραντεβού για την πρόβα και τη συνέντευξη με τον σκηνοθέτη της παράστασης είχε δοθεί για τις 3 το μεσημέρι του Σαββάτου, λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα. «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» στην Παιδική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Μισή ώρα πριν, έκανα στους γύρω δρόμους, τον δικό μου, μικρό περίπατο…

Στο ταμείο του Rex, στην οδό Πανεπιστημίου, τα τζάμια ήταν σπασμένα. «Φρέσκα;» ρώτησα την υπεύθυνη του ταμείου. «Ναι. Την Τετάρτη μας τα έσπασαν», είπε χαμογελαστή, έχοντας μάλλον αποδεχθεί την κατάσταση. Στα παλιά βιβλιοπωλεία της Φειδίου ανακάλυψα βιβλία της Αλκης Ζέη, όχι όμως και το «εθνικό μυθιστόρημα», όπως θα αποκαλέσει αργότερα ο Τάκης Τζαμαργιάς, το έργο που πρότεινε για να σκηνοθετήσει φέτος στο Εθνικό.

Μπήκα από την είσοδο του προσωπικού, Φειδίου 5. Απέξω ήταν γραμμένη στον τοίχο η φράση: «Δέσποινα θεά, λουλούδι μου για σένα, απόψε κλαίω στο τραγούδι μου». Κατεβαίνοντας αρκετές σκάλες, ανάμεσα σε κούτες και παλιά κοστούμια και σκηνικά, έφτασα στο «σπίτι» του Πέτρου, ρετρό, ζεστό, οικείο.

Εμμονές

Κουρτίνες με το τσιγκελάκι. Κρεβάτι κουκέτα. Μια ελληνική και μια ναζιστική σημαία. Γαλότσες και παντόφλες. Την ίδια στιγμή που καθαριζόταν η σκηνή με ηλεκτρική σκούπα, η ηθοποιός που ερμηνεύει τον ρόλο της Αντιγόνης, είχε πάρει ένα μαξιλάρι αγκαλιά -μία ώρα προτού ξεκινήσει η πρόβα- και επαναλάμβανε την ίδια σκηνή με πάθος.
Μετά το «Παραμύθι χωρίς Ονομα», ο Τάκης Τζαμαργιάς έχει μια πολύ συγκεκριμένη άποψη για ό, τι έχει να κάνει με «θέατρο για ανήλικους θεατές. Εμμονές θα έλεγα… Εχω μια συγκεκριμένη αντίληψη που σχετίζεται πιο πολύ με καταξιωμένα λογοτεχνικά κείμενα, τα οποία, ζωντανεύουν στη σκηνή με έναν τρόπο που δεν ευνουχίζεται ή θολώνει η εικόνα που δημιούργησε το παιδί. Δεν είναι εύκολο, είναι πολύ μεγάλο το στοίχημα. Φτιάχνεις μια εικόνα στο θεατράκι του μυαλού σου, και μετά όταν πας να το δεις στη σκηνή, καμιά φορά περιορίζεσαι. Η λογοτεχνία έχει αυτό τον κίνδυνο».
Και την πρόκληση μαζί. Ζητάω από τον σκηνοθέτη της παράστασης να συγκρίνει το κοινό των σχολείων με αυτό του Σαββατοκύριακου. «Εγώ έχω δει πολύ μεγάλες αντιθέσεις. Τα παιδιά με το σχολείο λειτουργούν χωρίς χειραγώγηση και αν μάλιστα είναι και κάπως προετοιμασμένα, λειτουργούν πιο ελεύθερα. Το Σαββατοκύριακο έχω την αίσθηση ότι βάζουν τα καλά τους».
Στο «Παραμύθι χωρίς Ονομα» είχε πάει και η Αλκη Ζέη. «Στο διάλειμμα έγινε χάος γύρω της. Ηταν μαζεμένοι όλοι γύρω της, είναι κοσμαγάπητη και αυτό το έχει χτίσει και με το έργο της και με την παρουσία της στα σχολεία. Γιατί δεν αφήνει σχολείο για σχολείο… Τι ενέργεια και ζωντάνια. Και πόση απογοήτευση εκφράζει για το σήμερα… Μου λέει ότι “εμείς περάσαμε ό, τι περάσαμε, αλλά ήταν φωτεινά τα πράγματα μέσα μας. Πεινάγαμε αλλά μας κρατούσε αυτό το όνειρο για μια καινούργια ζωή”. Κάτι που το λέει και στο βιβλίο της και έχουμε στηρίξει και ένα τραγούδι πάνω σε αυτό».
Τη δραματοποίηση του έργου συνυπογράφουν ο Σάββας Κυριακίδης και ο Τάκης Τζαμαργιάς. Οι περισσότεροι συντελεστές της παράστασης γνώριζαν το κείμενο, ξεκίνησαν όλοι από την ίδια αφετηρία. Παίζουν 12 ηθοποιοί, «όλοι παίζουν τα πάντα αλλά τα πρόσωπα είναι καθαρά». Ο Πέτρος, η Αντιγόνη, ο θείος Αγγελος, η μαμά, ο πατέρας, ο παππούς, ο Γιάννης και ο Σωτήρης, ο Αχιλλέας, η Δροσούλα, ο Ψηλέας, ο Γιαούρτερ, ο κ. Λουκάτος, η κ. Λεβέντη, η Ρίτα…

Πορεία προς την ωριμότητα

Οπως λέει ο Τάκης Τζαμαργιάς, «το έργο έχει μια βαθιά συγκίνηση, χωρίς να κρύβει κάτι νοσταλγικό. Αντίθετα βγάζει κάτι δυναμικό, την πορεία προς την ωριμότητα ενός παιδιού. Οσο δουλευόταν η παράσταση, διαπιστώναμε ότι είναι η δική της τελικά ζωή, μόνο που η Αλκη Ζέη ήταν 13 τότε, δανείστηκε από τον γιο της, τον Πέτρο Σεβαστίκογλου, το όνομα, πήρε κάποια στοιχεία από τη συμπεριφορά του και τα πρόσθεσε στην πορεία ενός 9χρονου παιδιού».
«Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» στο θέατρο διαρκεί 1 ώρα και 50 λεπτά, ενώ μαζί με τα τραγούδια που γράφτηκαν ειδικά για την παράσταση (τη μουσική υπογράφει ο Δημήτρης Ζαβρός), έχουν προστεθεί και βίντεο. Ντοκιμαντέρ με αρχειακό υλικό με την επιστράτευση και πορτρέτα γιατί όλο το έργο λειτουργεί ως μνήμη ενός 77χρονου που είναι σήμερα ο Πέτρος και ζωντανεύει μέσα από την αφήγηση ενός παππού. Ολα αποτελούν κομμάτια μνήμης…
Ο Τάκης Τζαμαργιάς ήταν δάσκαλος όταν πρωτοδιάβασε το βιβλίο. «Και όταν το διάβασα, είπα, “υπάρχει τέτοια λογοτεχνία για παιδιά;”». Ποιο είναι όμως το στοίχημα που έχει βάλει; Το στοίχημα είναι πως θα λειτουργήσουν όλες αυτές οι αλήθειες χωρίς να γίνουν απροσπέλαστες για την παιδική ψυχή. «Γιατί είναι εντελώς διαφορετικός ο ψυχισμός του παιδιού όταν διαβάζει το βιβλίο και όταν το βλέπει».
Σκέφτομαι την εικόνα μπροστά από το Rex σήμερα. «Κάθε φορά φτιάχνουν το τζάμι και ξανά τα ίδια», λέει ο Τάκης Τζαμαργιάς. «Δεν πρέπει όμως να χάνουμε το κουράγιο μας. Αυτό το έργο το κάνω για να ξαναβρούμε την αισιοδοξία μας. Υπάρχει φως στο έργο αυτό, δεν υπάρχει σκοτάδι. Και για τα παιδιά, όπως μεγάλωναν τώρα μέσα σε αυτή την ασφυκτική φροντίδα και ευμάρεια, νομίζω ότι θα αποτελέσει μάθημα αισιοδοξίας. Δεν μπορεί να υπάρχει τόση μαυρίλα γύρω μας, κάτι πρέπει να κάνουμε, ο καθένας στον μικρόκοσμό του».
«Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου» παίζεται στο Rex κάθε Σάββατο στις 3 το μεσημέρι και κάθε Κυριακή στις 11.30 το πρωί και στις 3 το μεσημέρι. Για πάρκινγκ Τιτάνια 7 ευρώ και κάθε ώρα 1 επιπλέον ευρώ. Στη Χαρ. Τρικούπη 8 ευρώ και έξτρα επιβάρυνση ανά ώρα. Για φαγητό στο Ιντεάλ μόνο Σάββατο.