Επιστροφή στο κοινό καλό, στο «εμείς»

• ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΧΑΪΔΩ ΣΚΑΝΔΥΛΑ
• Σάββατο, 2 Ιουλίου 2011 | ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οταν το 1910 η Πηνελόπη Δέλτα έγραφε το περίφημα έργο της «Παραμύθι χωρίς όνομα», αναρωτιέται κανείς αν θα φανταζόταν ότι θα ήταν τόσο επίκαιρο έναν αιώνα μετά. Εως και «τολμηρό», προσθέτει ο σκηνοθέτης της ομώνυμης παιδικής παράστασης του Εθνικού Θεάτρου Τάκης Τζαρμαγιάς, καθώς απευθύνεται στα παιδιά, τα οποία αφελώς θεωρούμε ανέτοιμα να κατανοήσουν παρόμοιες έννοιες. Ο Τζαμαργιάς προέρχεται από το χώρο της εκπαίδευσης και αναλαμβάνει για πρώτη φορά να σκηνοθετήσει μία παράσταση για παιδιά. Το «Παραμύθι χωρίς όνομα» κάνει καλοκαιρινή περιοδεία σε πολλές ελληνικές πόλεις, μετά από μία επιτυχημένη χειμωνιάτικη σεζόν στην Αθήνα, ενώ στο κοινό της Θεσσαλονίκης θα παρουσιαστεί την Τετάρτη και την Πέμπτη (21.15, Θέατρο Κήπου), στο πλαίσιο των «Γιορτών Ανοιχτού Θεάτρου».

• Πρώτη φορά σκηνοθετείτε μία παιδική παράσταση. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα ενός κοινού που αποτελείται από παιδιά;

Με το παιδικό κοινό τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Ή το αγγίζεις ή δεν το αγγίζεις. Ή το συνεπαίρνεις μέσα στην παράσταση ή όχι. Δεν έχει μάσκες. Δηλώνει την αποδοχή του ή την απόρριψή του εκείνη τη στιγμή. Οσο, μάλιστα, πιο έντιμος και καθαρός είσαι απέναντί του, τόσο μεγαλύτερη είναι και η δική του ανταπόκριση. Απαιτεί σοβαρή δουλειά, αντίστοιχη με τον πιο επιλεκτικό θεατή. Να φύγεις, δηλαδή, από την αντίληψη ότι το παιδικό θέατρο είναι κάτι το υποδεέστερο. Δε χρειάζονται ούτε παλιμπαιδισμοί ούτε εστέτ προσεγγίσεις που αφορούν μόνο εσένα. Το παιδί ανταποκρίνεται με σοβαρότητα, όταν το αντιμετωπίζεις κι εσύ με σοβαρότητα, ακόμη κι αν υπάρχουν σημεία στην παράσταση που δεν τα καταλαβαίνει.

• Πώς έγινε η επιλογή του συγκεκριμένου έργου και για ποιο λόγο;

Η επιλογή ήταν δική μου. Το «Παραμύθι χωρίς όνομα» αποτελεί τον πρώτο μεγάλο σταθμό στην ελληνική λογοτεχνία για παιδιά. Παράλληλα, αυτή η γυναίκα τολμά έναν αιώνα πριν να μιλήσει για κάτι που απασχολεί τόσο εμάς σήμερα -απευθυνόμενη, μάλιστα, στα παιδιά-, όπως η οικονομική εξαθλίωση μίας χώρας.

• Μπορούμε να μιλήσουμε για όλα τα θέματα στα παιδιά, μέσα από την τέχνη, το θέατρο; Το οικονομικό πρόβλημα δεν αποτελεί κατά κάποιον τρόπο θέμα ταμπού;

Μία από τις ιδιαιτερότητες του παιδικού θεάτρου είναι ότι αυτολογοκρίνεται. Υπάρχει ένας περιορισμός στα όσα λέμε στα παιδιά. Προσωπικά, πιστεύω ότι ο τρόπος που τα λέμε έχει σημασία. Αλλωστε, στις μέρες μας, το θέμα της οικονομικής κρίσης έχει παρεισφρήσει μέσα σε κάθε σπίτι. Τα παιδιά το αναγνωρίζουν, ακούνε γι' αυτό, καταλαβαίνουν τι συμβαίνει γύρω τους. Λοιπόν, για παράδειγμα, στο σημείο της παράστασης που το βασιλόπουλο βγάζει την κορόνα του και ζητά έναν εθελοντή-υπασπιστή από το κοινό για να τη στείλει προς πώληση «για το κοινό καλό», δεν μπορείτε να φανταστείτε τι ανταπόκριση και συγκίνηση υπάρχει από την πλευρά των παιδιών.

• Πόσο δύσκολη ήταν η μεταφορά του «Παραμυθιού» στη σκηνή;

Πολύ. Η δραματοποίηση έγινε από τον Ραπτόπουλο και ήταν μία πολύ απαιτητική δουλειά. Σκεφτείτε ότι γράφτηκε και ξαναγράφτηκε εφτά φορές. Ηταν πολύ δύσκολο να συμπυκνωθεί η δράση και οι σκηνές χωρίς να χαθεί η ροή και η γοητεία του παραμυθιού. Οταν ο Καμπανέλλης το είχε ανεβάσει, είχε κάνει πολλές αλλαγές, είχε συρρικνώσει το ρόλο του βασιλόπουλου και προβάλει το ρόλο του Δάσκαλου. Βέβαια, ο Καμπανέλλης επέμεινε στο πολιτικό κομμάτι του έργου.

• Ομως, η πολιτική διάσταση είναι έντονη και στο πρωτότυπο παιδικό μυθιστόρημα, έτσι δεν είναι;

Είναι μια μορφή πολιτικού θεάτρου κι αυτή. Η Δέλτα μιλά για το κοινό καλό, για την πατρίδα, για έννοιες για τις οποίες ούτε στο σχολείο πλέον δε μιλάμε. Ξέρετε, εμείς είμαστε μια γενιά που από τα πατριωτικά «Ζήτω!» και τα παρεμφερή περάσαμε στο άλλο άκρο. Αν μιλούσες για πατρίδα, κινδύνευες να χαρακτηριστείς ξεπερασμένος, γραφικός ή εθνικιστής κι επικίνδυνος. Κι όμως, είναι συγκινητικό το πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά απέναντι σε αυτές τις «λησμονημένες» έννοιες. Ξέρετε, τα κείμενα των τελευταίων ετών είναι συνήθως εσωτερικής διαδρομής και προσωπικής αναζήτησης. Εδώ θίγεται πολύ και προβάλλεται το κοινό καλό, το «εμείς».