Αποδομώντας τον Σέξπιρ

• ΤΗΣ ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ
•  Επτά, Κυριακή 3 Ιουλίου 2011

ΜΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ομάδα που συγκρούστηκε μέχρι και με τη ρώσικη μαφία προκειμένου να υπερασπιστεί την ύπαρξή της, και μια παράσταση προκλητική, ο «Αμλετ» του Σέξπιρ, έρχεται από την Πέμπτη μέχρι και το Σάββατο στην Πειραιώς 260. 

 

Ο Νικολάι Κολιάντα και ο θίασός του αποδομούν το έργο, το ξαναγράφουν επί σκηνής, με ελάχιστα σκηνικά και έντονες εικόνες.
Εχουμε δει πολλούς «πειραγμένους» Αμλετ τα τελευταία χρόνια. Αυτή τη φορά οι ήρωες στο αριστούργημα του Σέξπιρ μπαίνουν στη σκηνή παρελαύνοντας ο ένας πίσω από τον άλλον, ντυμένοι με ράκη και φορώντας στο λαιμό περιλαίμιο σκύλου. Η αμαρτωλή βασίλισσα Γερτρούδη παραπέμπει στην Ελενα Τσαουσέσκου.


Το σκηνικό, ένα παζάρι φτιαγμένο από κόκαλα βοδιών, άδειες κονσέρβες γατοτροφής, κουβάδες γεμάτους φελλούς, από τους οποίους κάθε ηθοποιός παίρνει έναν, τον βάζει στο στόμα του και τον προσφέρει στον διπλανό του μ' ένα φιλί... Δεκάδες αντίγραφα της Τζοκόντας κι άλλοι μισοκατεστραμμένοι πίνακες κακής ζωγραφικής κρέμονται από τους τοίχους. Το φάντασμα του νεκρού πατέρα του Αμλετ, που ερμηνεύει ο ίδιος ο σκηνοθέτης, είναι ένας άγγελος με κιτς φωτοστέφανο. Αυτός σηκώνει κάποια στιγμή το νεκρό κορμί της Οφηλίας, που πολύ γρήγορα θάβεται κάτω από ένα βουνό κουρελιών.

Ο ρώσος δημιουργός τοποθετεί το έργο του Σέξπιρ σ' ένα περιβάλλον παγανιστικής γιορτής, σε μια εποχή πρωτόγονη. Χρησιμοποιώντας δύο διαχρονικούς μύθους της τέχνης στον δυτικό πολιτισμό, την Τζοκόντα και τον Αμλετ, τους βάζει να συνομιλούν μέσα σ' ένα ξέφρενο σουρεαλιστικό θεατρικό πανηγύρι χορών και ψαλμωδιών. Οι λέξεις του κειμένου δεν ακούγονται όλες. Στ' αφτιά μας οι στίχοι φτάνουν άτακτα, ελλειπτικά.

Η παράσταση είναι άγρια, σκληρή. Το ρόλο του σκοτεινού πρίγκιπα, στη μέση αυτού του παγανιστικού οργίου, ερμηνεύει ένας καλός ηθοποιός, φετίχ του Κολιάντα: ο Αλέγκ Γιαγκόντιν. Ο 54χρονος σκηνοθέτης, δραστήριος και πολυπράγμων, με σπουδές στη θεατρική Σχολή του Σβερντλόφκς και στο Ινστιτούτο Λογοτεχνίας της Μόσχας, καθηγητής Δραματικής Τέχνης στο Ινστιτούτο Θεάτρου του Εκατερίνμπουργκ, έχει γράψει πάνω από ενενήντα θεατρικά έργα, εκ των οποίων τα μισά έχουν ήδη μεταφραστεί και ανέβει στο εξωτερικό.

Το θέατρο που κάνει ο Κολιάντα φημίζεται για την παραδοξότητά του. Παίζει με τις περιορισμένες διαστάσεις της σκηνής, εγκαθιστώντας εκεί όσο περισσότερους ηθοποιούς μπορεί -μέχρι και δεκαεπτά-, πολλαπλασιάζει τον αριθμό και τις χρήσεις των σκηνικών αντικειμένων και δημιουργεί εντυπωσιακά εφέ, δεν διστάζει να τοποθετήσει ακόμα και μια μικρή μαύρη πισίνα. Ξορκίζει τη φτώχεια του δημιουργώντας μαγεία με ευτελή υλικά. Στον «Βασιλιά Λιρ» έντυσε τους ηθοποιούς με σακούλες σκουπιδιών, στον «Επιθεωρητή» χρησιμοποίησε κιτσάτες πετσέτες με κύκνους και κρέμασε στους τοίχους πίνακες δεύτερης κατηγορίας.

Ο ίδιος λέει: «Δεν έχουμε ατελιέ, ούτε χρήματα, δουλεύουμε όπου βρίσκουμε. Μου αρέσει πολύ ν' ανεβάζω στη σκηνή πράγματα που βρίσκουμε στα σκουπίδια. Κάθε πρωί στο δρόμο αντικρίζουμε περιττώματα σκύλων, εφημερίδες πασαλειμμένες με υπολείμματα φαγητού, άδεια μπουκάλια. Αν ο Ναμπόκοφ τα έβλεπε όλα αυτά, ίσως έλεγε ότι αυτό είναι η ομορφιά. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Να μιλήσουμε για την ομορφιά των σκουπιδοτενεκέδων».

Αναζητά την έμπνευσή του στο παζάρι Σαρτασκί του Εκατερίνμπουργκ. Εκεί βρήκε τους μεταλλικούς κουβάδες που αποτελούν το βασικό σκηνικό του «Αμλετ» και τα περιλαίμια σκύλων που παίζουν το ρόλο του στέμματος. Στα σκουπίδια του Δραματικού Θεάτρου βρήκε επίσης ένα τεράστιο κουτάλι, το κουτάλι του Πέερ Γκιντ, που το ανακύκλωσε χρησιμοποιώντας το σε τρεις διαφορετικές παραστάσεις.
«Λένε ότι εκπροσωπώ την πρωτοπορία, όμως δεν είναι αλήθεια. Εκπροσωπώ το ρώσικο θέατρο. Στην αρχή ο θεατής γελάει και στο τέλος κλαίει. Αυτό είναι το ρώσικο θέατρο. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με δάκρυα. Αφήνουμε τον θεατή πρώτα να νιώσει πολύ ελεύθερος και μετά τον τσακίζουμε... Ολες οι παραστάσεις σ' αυτή τη λογική κινούνται».