Τους πλημμύρισαν τρελές ελπίδες

ΔΕΝ ΕΠΕΦΤΕ ΚΑΡΦΙΤΣΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΝΟΥΣΚΙΝ 

• Της ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Ελευθεροτυπία, Τρίτη 14 Ιουνίου 2011 

Μα μοιάζει η Ευρώπη του 2011 με την Ευρώπη του 1914; Τότε ξέσπαγε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και οι ελπίδες για έναν ευτυχισμένο, αναπτυγμένο επιστημονικά και απελευθερωμένο κοινωνικά κόσμο πνίγονταν στις λάσπες των χαρακωμάτων.

Ενθουσίασε η παράσταση της Αριάν Μνουσκίν Είναι δυνατόν η Αριάν Μνουσκίν να μας μεταφέρει στη νέα της παράσταση σε μια εποχή ήττας και θανάτου; Είναι δυνατόν, ακόμη χειρότερα, να έχει την πεποίθηση ότι από αυτή την Ευρώπη του 1914, που δολοφονεί τον αντιμιλιταριστή Γάλλο σοσιαλιστή Ζαν Ζορές, θα γεννηθεί ένα «χαρούμενο, με τη χαρά που μας ισχυροποιεί, θέαμα»;

Είναι. Οταν βάζει στον κέντρο του ένα ουτοπικό παραμύθι του Ιουλίου Βερν για ισότητα και αδελφοσύνη. Κι όταν για κεντρικούς ήρωες διαλέγει καλλιτέχνες. Επαναστάτες από την κορφή μέχρι τα νύχια. Γιατί πρωτοπορούν και ανακαλύπτουν με παιδικό πάθος τη γλώσσα τους. Και γιατί θέλουν να συμβάλουν σε έναν καλύτερο κόσμο, να ξαναδώσουν λάμψη και φρεσκάδα στο τρίπτυχο «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη», που σήμερα μοιάζει «μουχλιασμένο». Οχι, πάντως, όταν μας υποδέχεται γραμμένο δεξιά και αριστερά της εισόδου, που οδηγεί στην ειδικά διαμορφωμένη θεατρική αίθουσα στο εσωτερικό του Metropolitan Expo, δύο χιλιόμετρα από το «Ελευθέριος Βενιζέλος».


Με όλα τα παραπάνω, δεν μοιάζουν αυτοβιογραφικοί οι «Ναυαγοί της Τρελής Ελπίδας», η νέα δουλειά του «Θεάτρου του Ηλιου»; Τι σημασία έχει ότι το κείμενο είναι μια ευφυής διασκευή-μεταφορά του μυθιστορήματος «Οι ναυαγοί του Ιωανάθαν», που έγραψε ο Βερν το 1897; Τι σημασία έχει που βάζει μπροστά στα μάτια μας τη βασίλισσα Βικτόρια, τον Δαρβίνο, τον «ερυθρό» αρχιδούκα Ροδόλφο της Αυστρίας, αυτόν που δολοφονήθηκε στο Μάγιερλινγκ το 1889, αλλά και ιθαγενείς της Μαγγελανίας, χρυσοθήρες, καπιταλιστές, τραγουδίστριες της όπερας, σοσιαλίστριες φεμινίστριες, κυνηγούς κεφαλών, πλοιάρχους, μπολσεβίκους, ναύτες και ναυαγούς; Εχεις συνέχεια την αίσθηση πως βλέπεις στη σκηνή την ίδια τη σκηνοθέτιδα, αυτήν που είχε υποδεχτεί πριν από λίγο το κοινό λέγοντας πόσο χαρούμενη είναι που το Ελληνικό Φεστιβάλ κατάφερε σε τόσο δύσκολους καιρούς να την ξαναπροσκαλέσει.

Τη βλέπεις πότε με τα χαρακτηριστικά του Ζαν ΛαΠαλέτ, πότε με της αδελφής του Γκαμπριέλ, δύο κινηματογραφιστών, που στις 28 Ιουνίου του 1914 καταλαμβάνουν τη σοφίτα της «Τρελής ελπίδας», ενός εξοχικού κέντρου στις όχθες του Μάρνη, και με την αμέριστη βοήθεια του τρελαμένου με την τέχνη εστιάτορα Φελίξ, προσπαθούν να γυρίσουν ταινία ένα μυθιστόρημα του Βερν για μια ουτοπική πολιτεία ναυαγών στις άκρες του κόσμου, που διαλύεται από την ανθρώπινη απληστία. Οχι, φυσικά, σύμφωνα με τις εμπορικές επιταγές, αλλά με οδηγό τον ιδεολογικό πυρετό που τους κατατρώει. Για σοσιαλισμό, συνεταιρισμό, αδελφοσύνη, πάλη, ενωμένη χωρίς σύνορα Ευρώπη, πρόοδο, ευτυχία μιλάει ο Ζαν πριν δώσει το σύνθημα: «Γκαμπριέλ, γύρνα τη μανιβέλα». Γύρω τους ο πόλεμος πλησιάζει.

Οι ειδήσεις στην «Humanite» είναι μαύρες. Θα προλάβουν να ολοκληρώσουν τα γυρίσματα;
Αυτή είναι η παράσταση της Μνουσκίν. Ενα θεατρικό making off μιας βωβής ταινίας. Τριάντα δύο ηθοποιοί υποκλίθηκαν στο αποθεωτικό χειροκρότημα του κοινού. Ενα μελίσσι συνεχώς πάνω στην τεράστια σκηνή, που δεν υποδυόταν μόνο πολλαπλούς ρόλους, αλλά έστηνε και ξέστηνε τα σκηνικά. Χιόνια, καράβια, παλάτια, έρημοι, θάλασσες και λιμάνια, όλα χώρεσαν στη σοφίτα του Φελίξ. Ανάμεσα σε γκαρσόνια και καθαρίστριες βρέθηκαν οι αρχιδούκες και οι αριστοκράτισσες.

«Τους ρόλους είναι οι θεοί που τους μοιράζουν», λέει ο Ζαν. Δεν χρειάζονταν, άλλωστε, τότε πολλά... λόγια.
Ούτε και σήμερα. Το μεγαλύτερο μέρος του θεάματος ήταν, όπως και η ταινία του, βωβό. Οι πινακίδες, που εξηγούσαν τις κινηματογραφικές σκηνές, μια οφ-αφήγηση στα ελληνικά του χρονικού των γυρισμάτων και οι ατάκες του «συνεργείου» ήταν τα λίγα βοηθήματα ενός θεάματος βαθιά λαϊκού, αστείου, συναρπαστικού, περίπλοκου, χαοτικού. Που το 'χανες και το ξανάπιανες. Και, λοιπόν;

Αυτή τη φορά η τρελή ελπίδα, χάρη στο θέατρο που κάνει η Μνουσκίν, δεν προσέκρουσε σε καμία διάψευση. Και η Αθήνα της κρίσης έδειξε ότι ξέρει να υποδέχεται με σολντ-άουτ τις προτάσεις του Γιώργου Λούκου, ακόμα κι όταν χρειάζεται να πάρει τα βουνά. Ειδικά πούλμαν του φεστιβάλ περιμένουν τους θεατές στη στάση Κορωπί του προαστιακού και του μετρό για να τους μεταφέρουν στο Metropolitan Expo. Το αντίστροφο μετά την παράσταση. Χαλάλι της. Τα θεάματα της Μνουσκίν δεν βολεύονται σε κοινούς θεατρικούς χώρους. Το πελώριο εκθεσιακό κέντρο αποδείχτηκε κατάλληλο για να φιλοξενήσει το «Θέατρο του Ηλιου» με όλα τα συμπράγκαλά του: από τα ανοιχτά στα μάτια του κοινού καμαρίνια των ηθοποιών, «θεατρικά» σαν μια έξτρα παράσταση, μέχρι τα τραπέζια για το γεύμα, που κλείνει πάντα κάθε βραδιά της Μνουσκίν.


**Θα δοθούν ακόμα πέντε παραστάσεις, 15-19 Ιουνίου, Metropolitan Expo, 7-11 μ.μ., πληροφορίες: www.greekfestival.gr και www.metropolitanexpo.gr