Η «Κόρη της καταιγίδος» και η ελληνική οπερέτα

• Της Κατερίνας Διακουμοπούλου 
• Η ΑΥΓΗ: 17/06/2011

Η οπερέτα, ως είδος, πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα από περιοδεύοντες ξένους θιάσους στα μέσα του 19ου αι. Στα τέλη του 19ου αι. γεννιέται το ελληνικότατο κωμειδύλλιο, το οποίο θα αποτελέσει το αντίπαλο δέος της γαλλικής οπερέτας. Την πρώτη δεκαετία του 20ού αι. η παράδοση του κωμειδυλλίου έδωσε την σκυτάλη στην ελληνική οπερέτα, η οποία σαφώς και διατηρούσε στενές σχέσεις με το ευρωπαϊκό της πρότυπο, τις γαλλικές και βιεννέζικες οπερέτες. Η επιτυχία ήρθε το 1914, όταν ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης ανέβασε το έργο του Στα Παραπήγματα, ενώ δύο χρόνια αργότερα, το 1916, εμφανίστηκε στο οπερετικό στίβο με τη Μοντέρνα καμαριέρα και ο μεγάλος του ανταγωνιστής, ο Νίκος Χατζηαποστόλου. Οι δύο αυτοί άντρες έμελλε να είναι οι κυρίαρχοι του είδους για τις επόμενες δεκαετίες.

Το αθηναϊκό θέατρο την περίοδο του Μεσοπολέμου ήταν κατά κύριο λόγο μουσικό. Τη δεκαετία του 1920 μεσουρανούν ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης και ο Νικόλαος Χατζηαποστόλου. Ήδη από το 1922 οι δύο συνθέτες είχαν εξασφαλίσει πρωτοφανή συμβόλαια αποκλειστικής συνεργασίας με θιασάρχες, γεγονός που δημιουργούσε αντιδράσεις στον κύκλο των θεατρικών συγγραφέων. Οι εκπρόσωποι της πρόζας, του «σοβαρού» θεάτρου, δεν έπαψαν να λοιδορούν το «ελαφρό» μουσικό θέατρο καθ’ όλη την περίοδο του Μεσοπολέμου. Η τεράστια απήχηση της οπερέτας σε όλες τις κοινωνικές ομάδες εντείνει αυτή τη συντεχνιακή διαμάχη, η οποία στην πραγματικότητα αναπαράγεται κυρίως από τον τύπο της εποχής. Διαπίστωση η οποία επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι πολύ συχνά οι θίασοι πρόζας επιστρατεύουν τόσο τις οπερέτες όσο και τις επιθεωρήσεις για να εξασφαλίσουν βέβαια κέρδη.
Στις οπερέτες συναντάμε το γνωστό βουλεβαρτικό σχήμα του επαναλαμβανόμενου μοτίβου της συζυγικής απιστίας και της αποκατάστασης της οικογενειακής αρμονίας. Την περίοδο πριν την Καταστροφή του 1922 η συγκεκριμένη οπερετική θεματολογία είχε κατακτήσει ολοκληρωτικά την πρωτεύουσα.
Πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή ο λαός διασκέδαζε ανυποψίαστος και αμέριμνος, αναγκάζοντάς μας να συσχετίσουμε την αθηναϊκή αναλγησία του 1922 με την εθνική ύπνωση των παραμονών της περιβόητης κρίσης του σήμερα.
Φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών τόλμησε να εισάγει στο πρόγραμμά του την τρίπρακτη οπερέτα Κόρη της καταιγίδος, σε μουσική και λιμπρέτο του Θεόφραστου Σακελλαρίδη (δόθηκαν δύο παραστάσεις στις 13 και 14/6/2011). Το έργο είναι για όλους μας σχεδόν άγνωστο, εκτός από εκείνους οι οποίοι είχαν την τύχη να έχουν προμηθευθεί από τη Ραδιοτηλεόραση την ηχογράφηση του 1958 σε ραδιοσκηνοθεσία του Μιχάλη Κουνελάκη, όπου παίζουν οι Λέλα Ζωγράφου, Αλίκη Ζωγράφου, Τζόλη Γαρμπή κ.ά.
Η Κόρη της καταιγίδος, γραμμένη το 1923, παραμένει πιστή στο δραματουργικό προαναφερθέν μοτίβο της απιστίας, της ζήλειας και της αποκατάστασης της αστικής ευτυχίας. Ο Πέτρος παντρεύτηκε τη Ρίκα και η πανούργα πεθερά πείθει τον γαμπρό ότι η νύφη-κόρη της είναι και δική του κόρη! Ευτυχώς για τους νεόνυμφους αποκαταστάθηκε η αλήθεια και ο μήνας του μέλιτος έπαψε να είναι «λευκός» ...και όλα αυτά το 1923!
Ο Χαράλαμπος Γωγιός, ιδρυτικό μέλος της εταιρείας μουσικού θεάτρου Οι όπερες των ζητιάνων, ανέλαβε την αποκατάσταση της παρτιτούρας (σε συνεργασία με την Ιωάννα Φόρτη, ούσα εθελόντρια, παρακαλώ!), ενορχήστρωσε και διεύθυνε την οκταμελή ορχήστρα επιτυχώς, όντας διαρκώς σε εγρήγορση και αναπτύσσοντας έναν «παιχνιδιάρικο» διάλογο με την πρόζα. Απ’ την άλλη, το λιμπρέτο απασχόλησε τον σκηνοθέτη της παράστασης Αλέξανδρο Ευκλείδη, ο οποίος φρόντισε να μεταγράψει, να αποκαταστήσει (σε συνεργασία με τη Νικολέττα Δημοπούλου) και να μας παρουσιάσει πλήρες το κείμενο, ενός έργου που ίσως και δικαιολογημένα παρέμενε στη λήθη... Ωστόσο ο Α. Ευκλείδης δεν αναβίωσε απλά το ξεχασμένο είδος αλλά το αναζωπύρωσε, προσφέροντας μας θεαματική σκηνική δράση στα όρια του μιούζικαλ και αποβάλλοντας την κουραστική, νοσταλγική διάσταση του είδους... ιδίως κατά το δεύτερο μέρος, όπου και τα λυρικά μέρη ήταν αισθητά λιγότερα. Εξαιρετικές ερμηνείες, κυρίως της γυναικείας διανομής, μάλλον μέτρια τα σκηνικά και τα κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη... και τρία ΖΗΤΩ για τους Θάνο Σαμαρά και Νικόλα Βιλλιώτη για τις ευφάνταστες κομμώσεις και περούκες!

* Η Κ. Διακουμοπούλου είναι θεατρολόγος