«Φαινόμενο Κολιάντα». Είναι σταθερή η «επωδός» του ρωσικού Τύπου, όταν αντιμετωπίζει τον 53χρονο σταρ της εναλλακτικής ρωσικής δραματουργίας Νικολάι Κολιάντα, ο οποίος έκανε και τη θεατρική ομάδα με το όνομά του εξίσου διάσημη, παρ' ότι η έδρα της δεν είναι ούτε στη Μόσχα ούτε στην Αγ. Πετρούπολη, αλλά στο επίσης εναλλακτικό, αν όχι άγνωστο για αρκετούς, Εκατερίνενμπουργκ.
Εκτός εαυτού ο Αμλετ σταυρώνει κομμένα πόδια αλόγων, αγελάδων και πτηνών Παρακολουθώντας στις 7, 8 και 9 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 (χώρος Η') την εκδοχή του πάνω στον σεξπιρικό «Αμλετ», τον οποίο παραδειγματικά αποδομεί, καθώς τον «μεταγράφει» σε ένα σύμπαν άγριων αφρικανικών φυλών, ίσως κατανοήσουμε γιατί αυτός ο δάσκαλος -όπως επιμένουν να τον χαρακτηρίζουν δεκαετίες- των μεγαλύτερων νέων ταλέντων της ρωσικής θεατρικής συγγραφής -από τον Σιγάρεφ, τον Μπογάγεφ και τον Πουλίνοβιτς ώς τους Αρχίποφ, Μπατούρινα και Ζούγιεφ- αντιμετωπίζεται ως μια πολύ ιδιαίτερη, αν όχι ιδιόρρυθμη περίπτωση για το ρωσικό και παγκόσμιο θέατρο. Ο θεατράνθρωπος αυτός, που για 40 χρόνια, καθημερινά ζει τη ζωή του μέσα στο θέατρο, στην Ελλάδα έχει ήδη συστηθεί ως δραματουργός. Στη χώρα μας έχουν ανεβεί η «Πολωνέζα του Ογκίνσκι» (Θέατρο Τέχνης) και η «Αμερικάνα» (Θέατρο Σκάλα). Στον «Αμλετ» του υποδύεται το φάντασμα του πατέρα του ομώνυμου ήρωα.
- Παρακολούθησα στο Youtube, κύριε Κολιάντα, σκηνές από τον «Αμλετ» σας. Πώς ακριβώς συλλάβατε την ιδέα των... άγριων ηρώων, που σαν ζώα υποκινούνται από ένστικτα;«Λειτουργώ υποσυνείδητα, ενστικτωδώς, με τις αισθήσεις μου. Ετσι πρέπει να λειτουργούμε και στη δραματουργία και στις παραστάσεις. Δεν ξέρω ποια "άγρια" σύμβολα είδατε εσείς στον "Αμλετ". Εγώ απλώς ανέβασα μια παράσταση. Τα υπόλοιπα τα αφήνω στην κρίση του θεατή. Πάντα ανεβάζω παραστάσεις για να αρέσουν μόνο σε μένα».
- Δεν φοβηθήκατε ότι με την ακραία εκδοχή σας, ακόμη και την αισθητική της, καταργείτε, υπό μια έννοια, τον συγγραφέα; Σας ρωτώ γιατί η βασική ιδιότητά σας είναι δραματουργός. Θεωρείτε ότι η δραματουργία του Σέξπιρ αντέχει τα πάντα;«Στο "σπίτι" που λέγεται Σέξπιρ έχουν εισέλθει εκατομμύρια άνθρωποι έως σήμερα. Και πάντα για όλους υπήρχε χώρος. Ετσι, βρήκα κι εγώ τον δικό μου χώρο. Δεν έχω αλλάξει στο έργο σχεδόν τίποτα. Γενικώς, πιστεύω πως το σημαντικότερο πράγμα στο θέατρο είναι η δραματουργία. Γι' αυτό και πρέπει να αντιμετωπίζεται με μεγάλη προσοχή. Εγώ αυτό κάνω. Εδώ απλώς τράβηξα το νήμα που εξείχε και άρχισα να ξετυλίγω το κουβάρι. Η παράστασή μου, πιστεύω, είναι πολύ κοντά στον Σέξπιρ».
- Γιατί επιλέξατε να ανεβάσετε τη συγκεκριμένη σεξπιρική τραγωδία; Τι θέλατε να πείτε με την «ενστικτώδη» εκδοχή σας;«Το θέατρο Κολιάντα είναι ιδιωτικό. Στο ρεπερτόριό του έχει κυρίως τα θεατρικά των συγγραφέων των Ουραλίων, οι οποίοι είναι μαθητές μου - διδάσκω λογοτεχνία 20 χρόνια στο Κρατικό Ινστιτούτο Θεάτρου του Εκατερίνενμπουργκ και προετοιμάζω τους μελλοντικούς θεατρικούς συγγραφείς μας. Είναι όμως πάρα πολύ δύσκολο να γεμίζεις την αίθουσα ανεβάζοντας έργα αγνώστων συγγραφέων. Ως εκ τούτου, είναι εξίσου δύσκολο να πληρώνεις και τους μισθούς 63 ατόμων, όσων δηλαδή απασχολεί το θέατρο Κολιάντα. Το κοινό δεν πηγαίνει εύκολα σε κάτι άγνωστο. Αυτός είναι ο λόγος που συμπεριλάβαμε στο ρεπερτόριό μας τον "Αμλετ", τον "Βασιλιά Λιρ", τον "Επιστάτη" του Γκόγκολ, τον "Μπορίς Γκοντουνόφ"».
- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που έκαναν αναγνωρίσιμο το θέατρο Κολιάντα;«Παίζουμε σε έναν πάρα πολύ μικρό χώρο. Οι θεατές βρίσκονται σε απόσταση ενός μέτρου από τους ηθοποιούς. Αυτό μας αναγκάζει να μη λέμε ποτέ ψέματα. Οι ηθοποιοί μου δεν ψεύδονται. Παίζουν κάθε παράσταση στα όρια της αντοχής. Καθημερινά. Δεν κάνουμε μισές δουλειές. Γι' αυτό μας εκτιμούν και μας αγαπούν. Εχω μάθει τους ηθοποιούς μου να δουλεύουν με απόλυτη ειλικρίνεια, με την αλήθεια των συναισθημάτων - όπως λέει ο Στανισλάφσκι. Κάτι που τα θέατρα στη Ρωσία, δυστυχώς, ερμηνεύουν εντελώς λανθασμένα».
- Γιατί;
«Μετατρέπουν τον Στανισλάφσκι σε εικόνισμα, χωρίς να δημιουργούν από τη διδασκαλία του κάτι ζωντανό, όπως θα επιθυμούσε ο ίδιος. Μισώ το ρωσικό θέατρο ρεπερτορίου, το οποίο έχει βυθιστεί στην ψευτιά, στις τρομακτικές κραυγές και στην κακογουστιά που εκφράζεται με μια αηδιαστική θεατρικότητα που δεν έχει την παραμικρή σχέση με τη ζωή!».
- Ηταν εύκολη η μετάβαση από τη δραματουργία στη σκηνοθεσία; Θέλατε να «διασφαλίσετε» το ανέβασμα των έργων σας;«Είμαι στο θέατρο από 15 ετών. Το θέατρο "κυλάει στις φλέβες μου". Γι' αυτό κι έχω περάσει απ' όλα τα επαγγέλματά του. Ναι, ξεκίνησα να ανεβάζω παραστάσεις γιατί δεν μου άρεσαν οι σκηνοθεσίες των έργων μου από άλλους σκηνοθέτες. Ηταν τετριμμένες, ανόητες και ψεύτικες. Ετσι, πρωτοεπιχείρησα να σκηνοθετήσω το 1993. Τα κατάφερα. Από τότε γράφω θεατρικά, κάνω σκηνοθεσίες και, συγχρόνως, παίζω. Παίζω από τη "σκιά" του πατέρα του "Αμλετ" μέχρι τον Λιρ».
- Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της δραματουργίας σας; Η θεματική της, η οποία σχεδόν πάντα εστιάζει στους απόκληρους και στον υπόκοσμο;«Είμαι ένας απλός άνθρωπος, κι όχι ένας επαναστάτης. Δεν θα βγω ποτέ στους δρόμους με πανό, παρ' όλο που μπορεί να δυσανασχετήσω καθισμένος στο δωματιάκι μου. Ειλικρινά σας λέω, είμαι δειλός από τη φύση μου».
- Πώς σχετίζονται όσα αναφέρετε με τη δραματουργία σας;«Δεν γράφω σατιρικά έργα, δεν προσπαθώ να έρθω σε σύγκρουση με τις αρχές. Γράφω για τους απλούς ανθρώπους. Προσπαθώ στις παραστάσεις και στα έργα μου να ανακαλύψω τι συμβαίνει στην ψυχή του ανθρώπου που η μοίρα έριξε στην κρεατομηχανή των τελευταίων 20 χρόνων. Του ανθρώπου που όταν εξαφανίστηκαν η ρωσική αυτοκρατορία και η Σοβιετική Ενωση έπαψε να υπάρχει. Οταν διαλύθηκαν τα πάντα. Ακολουθώ, δηλαδή, τις παραδόσεις της μεγάλης ρωσικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα. Στις φλέβες μου ρέουν ο Σολόχοφ, ο Ναμπόκοφ, ο Πούσκιν! Ο στόχος μου δεν είναι να επικρίνω τις αρχές, αλλά να εξετάσω και να ανακαλύψω τι είναι αυτός ο "απλός άνθρωπος"».
- Εχετε δηλώσει: «Ανακαλύπτεις την ομορφιά στο φρικιαστικό». Αυτό υπονοεί κάτι τόσο για τα έργα όσο και για τις σκηνοθεσίες σας;«Μάλλον εννοούσα "θέλω να βγάλω τον κόσμο από τον βάλτο και να του δείξω τα άστρα"».
- Ως σκηνοθέτης έχετε εμμονές;«Ναι. Στο θέατρο δεν μπορείς να είσαι γυμνοσάλιαγκας και αδιάφορος ως άνθρωπος. Πρέπει να καίγεσαι ολόκληρος».
- Γράφετε κάτι νέο ή σας έχει απορροφήσει η σκηνοθεσία;«Γράφω πολύ, όπως στο παρελθόν. Πέρυσι έγραψα αρκετά έργα, τα οποία ήδη ανεβαίνουν στα θέατρα της Ρωσίας: "Κυρα-Σανέλ", "Μεγάλη σοβιετική εγκυκλοπαίδεια", "Ικαρος"».
- Συνεχίζετε να φτιάχνετε σούπα 1-2 φορές τον μήνα για τους θεατές σας;«Οχι. Το πρότζεκτ "soup-theatre" είχε σκοπό την προσέλκυση των θεατών. Τώρα πια τα εισιτήριά μας προπωλούνται ένα μήνα πριν από τις παραστάσεις. Δεν είναι απαραίτητο να επινοώ πρότζεκτ-ατραξιόν».
- Αλήθεια, γιατί σας έκαψε το θέατρο η μαφία; Τι της κάνατε;«Πριν από πέντε χρόνια μια ομάδα Ρώσων νεόπλουτων ήθελε να αποκτήσει με νύχια και με δόντια το υπόγειο στο οποίο στεγαζόμασταν. Ναι μεν ήταν υπόγειο, αλλά βρισκόταν στο κέντρο της πόλης. Ηθελαν να το μετατρέψουν σε εστιατόριο. Γι' αυτό κι άρχισαν να κάνουν επιδρομές, ώσπου ένα βράδυ κατέλαβαν κυριολεκτικά το θέατρο. Διέλυσαν με τσεκούρια τη σκηνή και καταξέσκισαν όλα τα κοστούμια».
- Οι αρχές τι έκαναν;«Παρακολουθούσαν σφυρίζοντας αδιάφορα. Τότε αποφασίσαμε με τους ηθοποιούς μου να κάνουμε απεργία πείνας. Βγήκαμε στον δρόμο και ξαπλώσαμε πάνω στην άσφαλτο για τρεις ημέρες. Δόξα τω Θεώ, δεν ξεπαγιάσαμε. Ηταν καλοκαίρι. Μ' αυτόν τον τρόπο αναγκάσαμε τις αρχές να μας προσέξουν. Και ο δήμος μάς παραχώρησε τον χώρο στον οποίο στεγαζόμαστε σήμερα. Δεν είχε θέρμανση, ρεύμα ή νερό. Τα φτιάξαμε όλα με τα χέρια μας και είμαστε περήφανοι γι' αυτό».
- Η ρωσική μαφία «ασχολείται» με το θέατρο;«Δεν ξέρω τι ακριβώς εννοείτε στη χώρα σας όταν λέτε "ρωσική μαφία". Η "ρωσική μαφία" δεν ασχολείται με το θέατρο. Ασχολείται με τους χώρους που θα μπορούσαν να στεγάζονται θέατρα, εφόσον θα της απέφεραν κέρδη. Δυστυχώς, ο δυτικός Τύπος γραφεί ένα σωρό ανοησίες για τη Ρωσία. Η εγκληματικότητά μας είναι ίδια με την εγκληματικότητα της Γερμανίας, της Γαλλίας, ακόμη και της Ελλάδας. Επειδή έχω ζήσει κάποια χρόνια στη Γερμανία και γνωρίζω πώς καλύπτουν τη ρωσική επικαιρότητα τα δυτικά ΜΜΕ, πιστέψτε με, είναι ακριβώς το αντίθετο από ό,τι σας λένε. Αν επαληθεύονταν τα δημοσιεύματα των δυτικών εφημερίδων, θα έπρεπε όλοι οι Ρώσοι να είχαμε πεθάνει από καιρό. Δεν συνέβη. Ζούμε και μάλιστα αρκετά καλά».
- Η πολιτική κατάσταση της χώρας σας σήμερα ποια είναι; Είναι εύκολο για έναν καλλιτέχνη να δημιουργεί;«Είμαι Ρώσος και μπορώ να βρίζω την κυβέρνησή μου όσο θέλω. Οταν όμως το κάνουν ξένοι, θέλω να τους "σκίσω". Η πολιτική κατάστασή μας είναι ένα θέμα που δεν αφορά κανέναν εκτός Ρωσίας. Υστερα από 53 χρόνια ζωής κατάλαβα πως το σημαντικότερο πράγμα είναι η ελευθερία. Εγώ την έχω. Είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι θέλω. Δεν μπορεί στη Ρωσία του Πούτιν και του Μεντβιέντεφ να μου υποδείξει κανένας τίποτα».
- Ερχεστε σε μια χώρα βουτηγμένη στην κρίση και τα χρέη. Στη Ρωσία τι μαθαίνετε για την Ελλάδα;«Κοιτάξτε. Η Ελλάδα σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρίσκεται, όσο άσχημη κι αν είναι, πάντα για τους Ρώσους θα είναι η χώρα του μεγάλου πολιτισμού. Γνωρίζετε ότι η ελληνική μυθολογία διδάσκεται στα σχολεία και τα πανεπιστήμιά μας ως υποχρεωτικό μάθημα; Και πως οι ελληνικές τραγωδίες παίζονται συνέχεια στα θέατρα ολόκληρης της Ρωσίας; Ξέρετε πως οι φοιτητές των θεατρικών σχολών μαθαίνουν υποχρεωτικά "εξάμετρο"; Δεν νομίζω πως οι Ελληνες μπορείτε να καυχηθείτε ότι διδάσκετε τα ρωσικά παραμύθια στα πανεπιστήμιά σας ως υποχρεωτικό μάθημα! Οσο για την κρίση που σας ταλανίζει, θα περάσει και θα επέλθουν πάλι ειρήνη και ευημερία. Τουλάχιστον, ως Ρώσοι, αυτό ευχόμαστε από τα βάθη της καρδιάς μας».*
* (Ευχαριστούμε τον Δαυίδ Μαλτέζε για την πολύτιμη βοήθειά του στη μετάφραση).
info:7, 8, 9 Ιουλίου. Φεστιβάλ Αθηνών (Πειραιώς 260). Ο «Αμλετ» του θιάσου Κολιάντα στα ρωσικά, με ελληνικούς υπέρτιτλους.
No comments:
Post a Comment