Ιαν Μακ Κέλεν: «Ελληνες, εγκαταλείψτε τον ατομικισμό σας»

Ζουμπουλάκης Γιάννης 

• Ο 76χρονος ηθοποιός εξακολουθεί να κάνει αυτό που ξέρει καλά: διασκεδάζει με τη δουλειά του, δεν μπλέκεται με την εξουσία και γλεντάει τη ζωή. Μιλώντας στο BHMAgazino, όμως, προτείνει μια λύση για την Ελλάδα μέσα από το παράδειγμα της συλλογικής εργασίας

Ο Ιαν Μακ Κέλεν υποδύεται τον κύριο Χολμς, τον διάσημο ντετέκτιβ που, γέρος πια, έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματά του. Φωτογραφία: Giles Keyte

  Ο 76χρονος Ιαν Μακ Κέλεν άργησε να γίνει σουπερστάρ. Το κατάφερε μετά τα 60 χάρη στις ταινίες «Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών» και «X-Men». Ισως (και) γι' αυτό είναι ένας άνθρωπος που έχει ονειρευτεί τη ζωή αλλιώς, που έχει σκεφτεί αρκετά, αλλά δεν είναι απόλυτος σε τίποτα, που ξέρει να διασκεδάζει χωρίς να υπερβαίνει τη γελοιότητα. Μια συναρπαστική προσωπικότητα που είναι διαφορετική χωρίς να προσπαθεί να είναι εκκεντρική. Αρκεί να περιγράψω την ενδυμασία του όταν τον είδα από κοντά στο Hotel de Rome του Βερολίνου: θαλασσί πουκάμισο, καρό γραβάτα, γκρι ζακέτα, πράσινο κοτλέ παντελόνι, καφέ μοκασίνια, μπλε γιαπωνέζικο καπέλο (αγορασμένο από φίνο κατάστημα της Οxford Street). Σοφός εβδομηντάρης με ψυχή εικοσάρη, ο Ιαν Μακ Κέλεν ήταν μια απόλαυση.

Αφορμή για τη συνάντηση ήταν η βασισμένη στο μυθιστόρημα «A Slight Trick of the Mind» του Μιτς Κάλιν ταινία «Ο κύριος Χολμς» του Μπιλ Κόντον, η οποία αναφέρεται στα τελευταία χρόνια της ζωής ενός από τους πιο διάσημους ντετέκτιβ της λογοτεχνίας. Γέρος πια και με τις δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, ο Χολμς αναγκάζεται για πρώτη φορά να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του την ώρα που αναπολεί το παρελθόν. Και εφόσον τον υποδύεται ο σερ Ιαν Μακ Κέλεν, εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί αυτή η επαφή του Χολμς με τον εσωτερικό του κόσμο μπορεί να μας συγκινήσει. Η κουβέντα ασφαλώς στράφηκε και στην επικαιρότητα. Στην κρίση, στην πολιτική, στη σημασία της αυταπάρνησης. Μπορεί να μην έχει σχέση με την εξουσία, «κάθε εξουσία», αλλά ακριβώς γι' αυτό η άποψή του έχει σημασία...

Ενα από τα ζητήματα της ταινίας είναι ότι ο Χολμς εξερευνά τον ίδιο τον Χολμς. Μιλήστε μας λίγο για αυτό. Πιστεύετε ότι είναι θέμα ηλικίας που αποφασίζει να κάνει αυτή την εξερεύνηση; «Νομίζω πως ναι, δεν είναι όμως μόνο θέμα του Χολμς, συμβαίνει με όλους όσοι μεγαλώνουν. Οταν γίνεσαι 75 χρόνων - αν φτάσεις σ' αυτή την ηλικία βεβαίως, γιατί πολλοί δεν τα καταφέρνουν - αρχίζει αυτή η έρευνα γύρω από τον εαυτό σου. Βλέπεις συνομήλικούς σου να πεθαίνουν. Βλέπεις άλλους να πλησιάζουν τον θάνατο με φρικτές, τρομακτικές αρρώστιες. Από την άλλη μεριά, βλέπεις κάποιους άλλους που πραγματικά δείχνουν αθάνατοι. Σε αυτή την ηλικία, πάντως, κάθε νέα μέρα είναι μια ευλογία. Ο Χολμς λοιπόν είναι πλέον ένας ηλικιωμένος άνθρωπος που προσπαθεί να συμβιβαστεί με μια καινούργια κατάσταση. Γι' αυτό μου άρεσε πολύ η τελευταία εικόνα της ταινίας στην οποία αντιλαμβανόμαστε ότι είναι πλέον έτοιμος να αποδεχτεί ό,τι είναι να έρθει. Αλλά τώρα που το ξανασκέφτομαι, ακόμη κι αν θελήσεις να ανακαλύψεις ποιος είσαι στ' αλήθεια, δεν μπορείς ποτέ να το μάθεις, έτσι δεν είναι;».

Εσάς σας προκαλεί ανησυχία το γήρας; Για παράδειγμα, ανησυχείτε μήπως ξεχάσετε τα λόγια σας στη θεατρική σκηνή; Ή η πιθανότητα να γίνει κάτι τέτοιο στο μέλλον; (κουνά καταφατικά το κεφάλι, σκεφτικός) «Εχω ξέρετε φίλους που αναγκάστηκαν να σταματήσουν τη δουλειά εξαιτίας αυτού που αναφέρετε. Διότι δεν θυμούνται τα λόγια τους. Ομως εγώ δεν είμαι ένας από αυτούς! (χτυπά το τραπέζι). Είναι ξύλο αυτό; (γέλια). Βεβαίως δεν είναι μόνον η πνευματική ενέργεια απαραίτητη. Είναι και η σωματική. Μπορείς να σηκωθείς το πρωί από το κρεβάτι σου; Μπορείς να είσαι στο πόδι στις 6 για να πας στο γύρισμα; Μπορείς να λάβεις μέρος στο γύρισμα χωρίς να σε πάρει ο ύπνος; (γελά, πραγματικά με την καρδιά του)».

Τι είναι αυτό που μας κρατά όρθιους; «Τα γονίδιά μας και η συντροφιά μας νομίζω».

Ερωτική συντροφιά; «Οχι μόνο. Και επαγγελματική. Το γεγονός ότι γυρίζοντας τον κύριο Χολμς ήξερα ότι θα έβλεπα τη Λόρα Λίνεϊ ή τον σκηνοθέτη Μπιλ Κόντον ήταν κάτι που μου προσέδιδε ενέργεια».

Οι μέλισσες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ταινία. Τι δεν ξέρατε για εκείνες  και το μάθατε τώρα; «Α, είμαι μεγάλος θαυμαστής των μελισσών! Ο Σάιμον, ο σύμβουλός μας στο θέμα με τις μέλισσες, αντιλήφτηκε ότι το μέλι που συλλέγεται στην πόλη του Λονδίνου είναι πολύ πιο γνήσιο από το μέλι της επαρχίας, που ταλαιπωρείται από φάρμακα. Φαίνεται ότι οι μέλισσες του Λονδίνου τρέφονται αποκλειστικά από τους κήπους του Παλατιού του Μπάκιγχαμ (γέλια). Αυτό που έμαθα είναι ότι οι μέλισσες δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για τους ανθρώπους, εκτός και αν βρεθούν στο διάβα τους».

Θα ήθελα να σας ζητήσω να σχολιάσετε την κατάσταση που επικρατεί αυτή την εποχή στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. «Φοβάμαι ότι ρωτάτε τον λάθος άνθρωπο. Ποτέ δεν τα πήγα καλά με την εξουσία, πόσω μάλλον με την πολιτική εξουσία».

Είμαι από την Ελλάδα και αυτή την εποχή θα ήταν πολύ όμορφο να μοιραστείτε τη γνώμη σας. «Δεν έχω μελετήσει πολύ το ζήτημα της Ελλάδας, αν και αυτό που μπορώ να πω είναι ότι η κρίση αποτελεί μια διεθνή επιδημία. Το πρόβλημα της ανεργίας είναι παγκόσμιο, αυτό το ζούμε σε καθημερινή βάση και στη χώρα μου. Ανήκω στους πολύ τυχερούς του επαγγέλματός μου, πιστέψτε με. Δεν μπορώ ωστόσο να μπω σε λεπτομέρειες γιατί δεν έχω παρακολουθήσει το θέμα τόσο καλά. Πιστεύω βέβαια - και αυτό το έχω σαν γενικότερη αρχή στη ζωή μου - ότι η υγιής συνεργασία είναι η μόνη λύση. Οπως οι μέλισσες, που λέγαμε. Οι μέλισσες δεν έχουν ατομικισμό και αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς παρά να το θαυμάσεις απεριόριστα. Οι μέλισσες εργάζονται συλλογικά, για το κοινό καλό».

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή σας είπατε ότι ο Σέρλοκ Χόλμς είναι ένας ήρωας που τον έχουν υποδυθεί 140 ηθοποιοί… «Ισως να υπερέβαλα κάπως...».

Είναι, πάντως, όντως πολλοί. «Πάρα πολλοί! Οι ταινίες είναι σίγουρα 150!».

Πού αποδίδετε αυτό το συνεχές ενδιαφέρον στον Σέρλοκ Χολμς; «Δεν ξέρω. Δεν έχω ιδέα. Μπορώ απλώς να υποθέσω ότι ο Χολμς είναι μια εφεύρεση που ανέκαθεν χτυπούσε την ευαίσθητη χορδή πολλών ανθρώπων. Θέλω να πω, δεν θυμάμαι περίοδο στη ζωή μου που να μην ήξερα ποιος είναι ο Σέρλοκ Χολμς, όπως δεν θυμάμαι κάποιον να μου συστήνει τον Σέρλοκ Χολμς. Ηταν πάντα εκεί. Και αυτό δεν νομίζω ότι συμβαίνει μόνο σε εμένα ή μόνο σε ανθρώπους που διαβάζουν αγγλικά βιβλία. Συμβαίνει σε όλον τον κόσμο».

Τι βρίσκετε πραγματικά ενδιαφέρον στον Χολμς; «Το ότι ενώ ήταν ένας άνθρωπος της εποχής του, μπορεί παρ' όλα αυτά να "μετακινηθεί" από αυτήν. Αλλά ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι ο Σέρλοκ Χολμς έχει επάνω του όλα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να μην τον κάνουν δημοφιλή!».

Ποια είναι αυτά τα στοιχεία; «Δεν είναι καθόλου ελκυστικός άνθρωπος, δεν θα ήθελες να περάσεις χρόνο μαζί του. Θα ήθελες; Εγώ, πάντως, δεν θα ήθελα. Στην πραγματικότητα ο Χολμς δεν έχει τίποτε να σου πει, δεν θα ενδιαφερόταν ποτέ να μάθει οτιδήποτε από εσένα, εκτός αν για κάποιον λόγο του προκαλούσες το ενδιαφέρον. Δεν είναι φιλικός, δεν είναι κοινωνικός, δεν είναι όμορφος. Κάνει όμως το δικό του "πράγμα". Και γι' αυτό μας κερδίζει. Μέσω αυτού του "πράγματος" ο κόσμος επικοινωνεί μαζί του. Ολοι τον καταλαβαίνουμε».

Εφόσον όμως είναι ένας πολυπαιγμένος ήρωας, τι ήταν αυτό που σας έλκυσε στη συγκεκριμένη ταινία; «Είχα κι εγώ αυτό το δίλημμα. Ποιος ο λόγος για μια ακόμη ταινία Σέρλοκ Χολμς; Ομως ήμουν τελικά τυχερός, γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να υποδυθώ όχι έναν αλλά... δύο Σέρλοκ Χολμς: στη μία πλευρά έχεις τον Σέρλοκ Χολμς που κατά κάποιον τρόπο περιμένεις, δηλαδή τον Χολμς του Κόναν Ντόιλ και του Τζον Γουότσον, και στην άλλη πλευρά έχεις τον υπερήλικα Χολμς, τον καταπονημένο και φιλοσοφημένο Χολμς, έναν ήρωα της φαντασίας, ο οποίος όμως τελικά είναι πιο αληθινός από τον παραδοσιακό. Στην ουσία είναι ένας άνθρωπος που εξερευνά τον εαυτό του».

Ποια είναι η τεχνική που συνήθως ακολουθείτε όταν αναλαμβάνετε έναν ρόλο; «Πριν ακόμη το DNA γίνει ένας όρος που όλοι καταλαβαίνουμε - γιατί σήμερα φαίνεται να είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής μας - ανακάλυψα μέσω της δουλειάς μου ότι αν κοπιάρεις το βάδισμα κάποιου αρχίζεις και νιώθεις πώς είναι αυτός ο άνθρωπος. Αρχίζεις να νιώθεις ότι σκέφτεσαι όπως αυτός ο άνθρωπος ή να μιλάς όπως αυτός ο άνθρωπος».

Στην περίπτωση του Χολμς, που είναι ένας ήρωας της φαντασίας, τι ήταν αυτό που σας βοήθησε; «Το μακιγιάζ νομίζω... Ή, για να είμαι ακριβής, και τα δύο μακιγιάζ. Το παράδοξο είναι ότι χρειαζόμουν περισσότερο μακιγιάζ για να δείχνω 60 από όσο χρειαζόμουν για να δείχνω 93. Είμαι 76. Μoυ έβαλαν ψεύτικα μάγουλα. Και ύστερα μου έκανε εντύπωση που με το μακιγιάζ έδειχνα ακριβώς όπως ο ηθοποιός Τζον Γκίλγκουντ! Αν γραφτεί μια ταινία για τον Τζον Γκίλγκουντ, μου φαίνεται ότι θα πάρω εγώ τον ρόλο».

Σε μια σκηνή της ταινίας ο Χολμς λέει ότι προτιμά τη λογική από τη φαντασία. Αναρωτιέμαι εσείς τι από τα δύο προτιμάτε; «Οι φίλοι μου λένε ότι είμαι στ' αλήθεια λογικός. Ομως εγώ ξέρω καλύτερα (γέλια). Οι ηθοποιοί πρέπει να βρίσκονται στην πηγή της φαντασίας, έτσι δεν είναι; Η φαντασία άλλωστε παίζει τεράστιο ρόλο στη ζωή μας, σωστά; Στην ουσία αυτή μας βοηθά να προχωρήσουμε!».

Σας ενοχλεί όταν ο κόσμος σάς βλέπει σαν έναν ήρωα των ταινιών σας; «Στην τελική, όχι, διότι δείχνουν σεβασμό. Νομίζουν ότι συνδέομαι με τον Γκάνταλφ ή τον Μαγκνέτο. Πολλές φορές ο κόσμος σε ευχαριστεί που έχεις κάνει κάτι και εσύ ξέρεις ότι δεν ήταν τίποτε! Εγώ δεν το θεωρώ σπουδαίο, όμως την ίδια ώρα σέβομαι εκείνους που το θεωρούν».

Χαρήκατε που ύστερα από έξι ταινίες ο Γκάνταλφ τελείωσε για εσάς; Αν φυσικά ο Πίτερ Τζάκσον δεν σκεφτεί μία ακόμη ιστορία. «Ναι, νομίζω ναι. Υπάρχουν κι άλλα πράγματα στη ζωή που πρέπει να κάνουμε, άλλοι ρόλοι που μπορούμε να παίξουμε. Ούτως ή άλλως, είχα αμφιβολίες όταν με κάλεσαν να κάνω την τριλογία του "Χόμπιτ"».

Για ποιον λόγο; «Πολύς χρόνος. Ηταν κάτι που είχα ξανακάνει. Οσο κι αν το είχα διασκεδάσει - και οφείλω να πω το διασκέδασα και με τη δεύτερη τριλογία - αναρωτιόμουν για το αν άξιζε τον κόπο. Δεν ήταν δηλαδή σαν το πρώτο κάλεσμα και το πρώτο ξάφνιασμα».

Η ταινία «Ο κύριος Χολμς» προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από τις εταιρείες Spentzos και Seven.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 19 Ιουλίου 2015