Λοβέρδου Μυρτώ, ΤΟ ΒΗΜΑ: 19/07/201
Το σκηνικό μέσα στο Eθνικό Θέατρο του Νο στο Τόκιο
Την επομένη της πρεμιέρας στο Τόκιο ο Μιχαήλ Μαρμαρινός αναχώρησε για την Ελλάδα. Η «Νέκυια» παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο Νο της ιαπωνικής πρωτεύουσας το βράδυ της περασμένης Τετάρτης. Η ατμόσφαιρα ήταν ιδιαίτερη, ξεχωριστή, και ο έλληνας σκηνοθέτης ολοκλήρωνε την πρώτη φάση του ταξιδιού του στη μακρινή χώρα. Η δεύτερη αρχίζει από αύριο, με τις πρόβες στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και την παράσταση την προσεχή Παρασκευή και το Σάββατο.
Με τον απόηχο της πρεμιέρας στα αφτιά του και με τη διαφορά ώρας να λειτουργεί υπέρ μας (έξι ώρες πίσω είναι η Ελλάδα από την Ιαπωνία), ο Μιχαήλ Μαρμαρινός βρισκόταν στην άλλη άκρη του τηλεφώνου. Μεσάνυχτα στο Τόκιο, έξι ώρα το απόγευμα στην Αθήνα, με τη Βουλή να ετοιμάζεται για την ψηφοφορία της συμφωνίας και των πρώτων μέτρων. Eυτυχής για την εμπειρία, ανήσυχος με τις εξελίξεις.
«Είναι ένα ασύλληπτο εγχείρημα όλο αυτό. Ενα ταξίδι που άρχισε και συνεχίζεται. Μου φαινόταν αδιανόητο να συμβεί και να τώρα που έγινε η πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο του Νο και είδα τις αντιδράσεις των θεατών» λέει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός που έχει βυθιστεί σε αυτόν τον μακρινό, εξωτικό σχεδόν κόσμο του Νο: «Το καταπληκτικό είναι ότι η Νέκυια βγαίνει σαν κάτι φυσικό, σαν να είναι γραμμένη στη γλώσσα του Νο. Οι Ιάπωνες ξέρουν καλά την παράδοση και το Νο αποτελεί έναν κλειστό κώδικα, χωρίς καμία διάθεση ανανέωσης. Είναι το ακριβώς αντίθετο του innovation. Συνειδητά επιμένουν στην παράδοση. Το Νο έχει σχέση με τη λογοτεχνία των κειμένων, γι' αυτό και ανιχνεύονται συγγένειες. Για μένα αυτή είναι η επιτυχία της παράστασης, η αναζήτηση συγγένειας ανάμεσα στο ομηρικό έπος και στο Νο. Και καταφέραμε μέσα από τη γλώσσα του σώματος, με την ακινησία και τη φωνή, να δημιουργήσουμε το αίσθημα του απόκοσμου. Οπως και η Νέκυια, έτσι και το Νο είναι προσωδία - τραγουδιέται. Και ακούμε τον λόγο του Αισχύλου τραγουδισμένο, χωρίς τον ρεαλισμό του λόγου. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αναγνωρίζονται τα στοιχεία του Νο, τα συναισθήματα, το θέμα».
Με το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου να αποτελεί τον κατάλληλο τόπο για να υποδεχθεί το θέαμα, μια που το Νο είναι ένας κλειστός, ιερατικός χώρος, ο σκηνοθέτης περιγράφει τα στάδια της επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο λαούς και στις δύο κουλτούρες. «Είναι πολύ βασικό να σε σεβαστούν για να σε δεχθούν. Επιπλέον οι Ιάπωνες είναι ευγενείς, με την ευγένεια να μπαίνει στην καθημερινότητά τους σαν κάτι αυτονόητο». Και ο ίδιος, έχοντας μελετήσει αυτό το είδος θεάτρου, ένιωσε αποδεκτός από τους Ιάπωνες του Νο.
«Θυμάμαι ότι ακούγοντας στη γλώσσα τους τον Ομηρο αναφώνησαν ότι αυτό είναι Νο. Σαν κάτι εξωτικό. Κι εγώ τους είπα ότι "No, it's Nekyia" και από εκεί φθάσαμε στον τίτλο Νo Nekyia» λέει και εξηγεί τη φυσικότητα με την οποία οι Ιάπωνες προσεγγίζουν το θέμα του θανάτου. «Ανοίγουν την πόρτα και πάνε στον άλλον κόσμο σαν να φυσάει ένα αεράκι, τόσο απλά. Ετσι και ο Οδυσσέας πηγαίνει στον Κάτω Κόσμο σαν να πηγαίνει ένα ταξιδάκι, μια επίσκεψη. Απλά, φυσικά».
Η απόσταση που χωρίζει τους δύο πολιτισμούς δεν φάνηκε να προβληματίζει τον έλληνα σκηνοθέτη. Για τον ίδιο ήταν άλλωστε σαφές ότι «ήθελα να πάω στον δικό τους κόσμο, όχι να τους φέρω στον δικό μου. Δεν υπήρχε απόσταση να διανύσουμε. Εγώ πήγα προς εκείνους, αυτός ήταν ο στόχος». Και ξεκαθαρίζει ότι όλο αυτό που θα δούμε στην Επίδαυρο δεν έχει τίποτα κοινό με ό,τι έχουμε συνηθίσει στη δυτική νοοτροπία και οπτική.
Με τις αρχές της αφαίρεσης, της ακινησίας, της σιωπής και του ρυθμού έρχεται η «Νέκυια» από το Θέατρο Νο. Μετά το διήμερο στην Επίδαυρο θα επιστρέψει στη βάση της για να ενταχθεί στο ρεπερτόριο του Εθνικού Θεάτρου Νο στο Τόκιο για την προσεχή χειμερινή σεζόν.
Αυτό που έχει επιπλέον ενδιαφέρον είναι μια ενδιάμεση παράσταση που θα παρουσιάσουν στις έξι τα ξημερώματα του Σαββάτου στην Επίδαυρο: είναι το Οκινα, μια τελετουργία με το πρώιμο φως από τους Ιάπωνες.
«Είναι πολλά αυτά που με γοήτευσαν σε αυτόν τον λαό» λέει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός. «Κυρίως όμως με συναρπάζει η καθημερινότητά τους, οι λεπτομέρειες, η ευγένεια, η κουλτούρα του φαγητού τους. Οσο για το σούσι, είναι για εκείνους ό,τι για εμάς το σουβλάκι. Η κουζίνα τους περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία, πολλά άλλα πιάτα» καταλήγει.
Παλαιές και νέες συναντήσεις
Δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά τη δημιουργία της «Οδύσσειας» του Ομήρου και 800 χρόνια από την ίδρυση του θεάτρου Νο, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός συναντά τον ιαπωνικό θίασο Νο και τον επικεφαλής του Gensho Umewaka για να ανεβάσουν μαζί τη «Νέκυια». Η ονομαζόμενη και «Νεκυομαντεία» είναι η ραψωδία λ, όπου ο Οδυσσέας αφηγείται πώς από νόστο για την πατρίδα του και με την παρότρυνση της Κίρκης επιχείρησε την κάθοδο στον Αδη προκειμένου να λάβει από τον μάντη Τειρεσία χρησμό για τον γυρισμό του στην Ιθάκη. Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες στην παγκόσμια λογοτεχνία επισκέψεις του ανθρώπου στον κόσμο των νεκρών.
Δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά τη δημιουργία της «Οδύσσειας» του Ομήρου και 800 χρόνια από την ίδρυση του θεάτρου Νο, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός συναντά τον ιαπωνικό θίασο Νο και τον επικεφαλής του Gensho Umewaka για να ανεβάσουν μαζί τη «Νέκυια». Η ονομαζόμενη και «Νεκυομαντεία» είναι η ραψωδία λ, όπου ο Οδυσσέας αφηγείται πώς από νόστο για την πατρίδα του και με την παρότρυνση της Κίρκης επιχείρησε την κάθοδο στον Αδη προκειμένου να λάβει από τον μάντη Τειρεσία χρησμό για τον γυρισμό του στην Ιθάκη. Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες στην παγκόσμια λογοτεχνία επισκέψεις του ανθρώπου στον κόσμο των νεκρών.
Την Παρασκευή και το Σάββατο (24-25 Ιουλίου) στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (21.00). Στα ιαπωνικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
No comments:
Post a Comment