Αμήχανη η Εκτη Καρυάτιδα

Στη σκηνοθετική «πρώτη» του Κ. Τσόκλη ενδιαφέρον είχαν τα εικαστικά στοιχεία

Tου Σπυρου Παγιατακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 1 Aπριλίου 2012

ΑΝΤΩΝΗΣ και ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΦΑΛΗΣ

Εκτη Καρυάτιδα

σκην.: Κώστας Τσόκλης

Θέατρο Αλμα

Επειτα από διακοπή μερικών εβδομάδων από τη στήλη, ξαναρχίζω με μερικές εξομολογημένες αμαρτίες: Πρώτα απ’ όλα την παρακάτω παράσταση (η «Εκτη Καρυάτιδα» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη) την είδα -ως μη όφειλα- σε ερασιτεχνικό, μονοπλανικό βίντεο. Υπήρξε κάποια προσωπική μου ανώτερη βία που με ανάγκασε για κάτι τέτοιο, μιας και ήθελα να δω, το δίχως άλλο, αυτήν την πρώτη -και ενδεχομένως και τελευταία-- θεατρική απόπειρα ενός διάσημου ζωγράφου, του Κώστα Τσόκλη («αν σκηνοθετήσω και δεύτερη και τρίτη φορά, θα κινδυνέψω να δημιουργήσω έναν τρόπο έκφρασης και στο θέατρο, κι αυτό δεν το θέλω».)

Δεύτερη εξομολόγηση: Εμένα προσωπικά ο Κ. Τσόκλης -ανέκαθεν- δεν μου άρεσε ως ζωγράφος. Θέμα γούστου. Δεν ήταν λοιπόν του γούστου μου ούτε όταν, στην πρώτη του περίοδο, συνδύαζε ρεαλιστικά στοιχεία με εξπρεσιονιστικά ιδιώματα, ούτε όταν η ζωγραφική του γιγαντώθηκε και έφτασε, τη δεκαετία του ’80, τα δεκάδες μέτρα μήκος, ούτε αργότερα όταν στη μετα-μοντερνιστική του περίοδο διάφορα παλούκια προεκτείνονταν προκλητικά από τους πίνακές του.

«Αρχηγικό αξίωμα»

Η τάση του δημιουργού να σκανδαλίζει το κοινό με κάθε τρόπο με έκανε επιφυλακτικό. Και αργότερα δεν ήταν μόνο η προκλητική του -δημόσια-  δήλωση ότι σ’ έναν βιασμό ευθύνονται και τα δύο μέρη (το «Βιασμού Εγκώμιον» υπάρχει μέχρι σήμερα στο Διαδίκτυο) ή δηλώσεις του τύπου «η σκηνογραφία δεν είναι κάτι που με ενδιαφέρει, γιατί δεν είναι “αρχηγικό” αξίωμα. Ενώ ο σκηνοθέτης αποφασίζει για τα πάντα, και αυτό ταιριάζει στον χαρακτήρα μου».

Στη συγκεκριμένη περίπτωση δόθηκε στον Κ. Τσόκλη η ευκαιρία να ασκήσει θεατρικά κάποιο αρχηγικό αξίωμα, οπότε ο δημιουργός άδραξε την ευκαιρία «σκηνοθετώντας» τη γνωστή ως κωμικό Σοφία Φιλιππίδου σε έναν -μάλλον- δραματικό ρόλο. Αυτό ήταν καλό. Υποδυόμενη μία ξεναγό της οποίας το σπίτι πρόκειται -μάλλον- να κατεδαφιστεί, μία -μάλλον- αμήχανη Σ. Φιλιππίδου μονολογεί ασταμάτητα προσπαθώντας να υποστηρίξει ένα μέτριο, φλύαρο κείμενο το οποίο στοχεύει υπέρμετρα ψηλά. Είναι η έκτη Καρυάτιδα. Αυτή του Λονδίνου, η οποία ασφαλώς όλο και κάτι θα συμβολίζει. Το τι ακριβώς δεν το κατάλαβα.

Επ’ αυτού προσπάθησα να βγάλω άκρη από μια συνέντευξη της Σ. Φιλιππίδου («Κ», 18 Μαρτίου 2012). Τελειώνει έτσι: Εμείς, λέει  «αντιμετωπίζαμε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, χωρίς να ξέρουμε τίποτα ουσιαστικό... Το είχαμε τουριστικά και αυτή η ηρωίδα το έχει κατ’ εξοχήν τουριστικά αφού είναι ξεναγός... και προχωράμε, δεν ξέρω προς τα πού, αλλά ψάχνουμε την άκρη του νήματος».

Προηγουμένως έβαλα το «σκηνοθετώντας» σε εισαγωγικά γιατί δεν αντιλήφθηκα ούτε στιγμή τη «γραμμή» του σκηνοθέτη στην «Καρυάτιδα», και υποπτεύομαι πως ούτε και η εύστροφη ηθοποιός το αποκρυπτογράφησε. Εκτιμώ ιδιαίτερα τη Σ. Φιλιππίδου, αλλά εδώ που ψάχνει την άκρη κάποιου νήματος, την αντιλήφθηκα να αλωνίζει αμήχανα τη μικρή σκηνή και αναρωτιόμουν ποιον άραγε χαρακτήρα υποστήριζε;   

Στιγμές στιγμές αντιλαμβανόμουν τη Σ. Φιλιππίδου να καταφεύγει σ’ αυτό που γνωρίζει καλύτερα: στην κωμωδία. Ηταν κάτι το οποίο ταίριαξε απόλυτα σε ένα μάλλον ασυνάρτητο κείμενο, στολίζοντάς το διακοσμητικά. Ετσι κι αλλιώς, η ηθοποιός ήταν το καλύτερο -και ασφαλώς το ζωντανότερο- στοιχείο της παράστασης. Βέβαια και τα εικαστικά στοιχεία -του Κ. Τσόκλη- είχαν το ενδιαφέρον τους και την πρωτοτυπία τους, παρ’ όλο που και αυτά δύσκολα τα συνέδεε κανείς με την όποια δράση μπορεί να μαντέψει κανείς στο κείμενο.