 |
Η αυλή ενός παλιού, μονώροφου, εγκαταλειμμένου σπιτιού, επί της πλατείας όπου ο αείμνηστος Λεων. Αυδής μαχόμενος υπερασπιζόταν όλα τα δικαιώματα των φτωχών Ελλήνων αλλά και των ακόμα πιο δύστυχων μεταναστών, που αγνοημένοι από την πολιτεία έμεναν στην περιοχή του Κεραμεικού, πλατεία που πήρε το όνομά του, αποδείχθηκε καταλληλότατος χώρος για την παράσταση του θεάτρου «Συνεργείο» με το έργο του Ισπανού συγγραφέα Χοσέ Ραμόν Φερνάντες «Το χώμα», σε σκηνοθεσία της Γιολάντας Μαρκοπούλου. Η χωμάτινη αυλή, με μόνο φυτό μια συκιά, οι μετωπικά διαταγμένες πόρτες των δωματίων του ισογείου, όπως και του ορόφου, ταίριαξαν με τη γειτονιά ενός μικρού χωριού, όπου διαδραματίζεται το έργο. Με ιδιότυπη αφηγηματική γραφή - απρόσωπη, τριτοπρόσωπη, ελάχιστα πρωτοπρόσωπη, με αλλεπάλληλα φλας μπακ στο παρελθόν και το παρόν, που ορίζουν τις εναλλαγές των σκηνικών επεισοδίων με τις λέξεις «Πριν» και «Τώρα» - ο Φερνάντες πλάθει μια ιστορία «ισπανική» αλλά και οικουμενική, ά-χρονη, αλλά και «σημερινή», με ρεαλισμό και υπόγεια «ποιητικότητα» που θυμίζει λίγο Λόρκα. Μια οικογένεια με μπόλικα κτήματα και εργάτες γης. Μια χήρα, «μητριαρχική» γριά - σύμβολο μιας κλειστής, συντηρητικής και ρατσιστικής κοινωνίας, που εγωτικά προστατεύει τα συμφέροντα της ίδιας και των παιδιών της, ορίζει τη «μοίρα» των οικείων της και του θύματός τους. Η «αφέντρα» μάνα πρωτοστατεί στην απόκρυψη της δολοφονίας από το γιο της, υποτίθεται για «λόγους τιμής», ενός απροστάτευτου από την πολιτεία, βαριά εκμεταλλευόμενου μετανάστη - δούλου στα κτήματα και στο σπίτι της, που άθελά του προκλήθηκε ερωτικά από την αρραβωνιαστικιά του γιου της και από το σμίξιμο αυτό γεννήθηκε ο «εγγονός» της γριάς, ο Πόθος (συμβολικό το όνομα). Το ψέμα επιβάλλεται ως «αλήθεια» και η δολοφονία του αδήλωτου, δύστυχου μετανάστη «θάβεται» με τη συνένοχη σιωπή της οικογένειας και του χωριού. Η σκηνοθέτης, διατηρώντας το κείμενο (μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ), μοίρασε εύστοχα τα αφηγηματικά, μονολογικά και διαλογικά μέρη κάθε προσώπου, άλλαξε τη σειρά των επεισοδίων και έστησε μια παράσταση λιτή, ρεαλιστικά αισθαντική και ατμοσφαιρική. Γόνιμη η συμβολή των συνεργατών της - Αλεξάνδρα Σιάφκου - Αριστοτέλης Καρανάνος (σκηνογραφική επιμέλεια, κοστούμια), Ηλέκτρα Περσελή (φωτισμοί), Ζωή Χατζηαντωνίου (κίνηση), Λάμπρος Πηγούνης (ήχοι - μουσική). Κυρίαρχη η λιτά επιβλητική ερμηνεία της Ολγας Τουρνάκη (μάνα). Συμπαθείς οι ερμηνείες των Γιώργου Μπινιάρη, Μαρίας Αιγινίτου, Τάνιας Παλαιολόγου, Ηλία Καράμπελα, Τεό Αλεξάντερ και η υποκριτική προσπάθεια του πραγματικού μετανάστη Μπαρκάτ Χοσεϊνί.
 |
Στην αυλή ενός ακατοίκητου, παραμελημένου νεοκλασικού της οδού Κεραμεικού 28 (το διπλανό του, διατηρημένο νεοκλασικό σήμερα στεγάζει πορνείο), παρουσιάζεται (από την εταιρεία «Λυκόφως») το σημαντικότερο όχι μόνο από δραματουργική άποψη, αλλά πρωτίστως για τη συνταρακτική θεματολογικά τόλμη του, έργο της μετεμφυλιακής μας δραματουργίας: Η «Αγγέλα» του Γιώργου Σεβαστίκογλου. Εργο - καταγγελία των πολύμορφα ολέθριων συνεπειών του Εμφυλίου και των μετεμφυλιακών διώξεων, της αμερικανοκρατίας, του βίαιου ξεριζωμού από την ύπαιθρο αμέτρητων ανθρώπων και της προλεταριοποίησής τους στις μεγαλουπόλεις, των χαφιέδων και δολοφόνων του κράτους και παρακράτους. Επίκεντρο αυτού του συνταρακτικά ρεαλιστικού δράματος του Σεβαστίκογλου είναι ο πιο αδύνατος κοινωνικός «κρίκος». Οι κόρες της χαροκαμένης και ξεριζωμένης φτωχολογιάς της υπαίθρου, που κακοζούν ως υπηρέτριες αστών στην Αθήνα και που η μοναξιά και η αφέλειά τους μπορεί να τις οδηγήσει στην απελπισία, στην αυτοκτονία, αλλά και στα νύχια δολοφόνων χαφιεδόμουτρων και εκπορνευτών. Θύματα αυτών των καταστάσεων και τέτοιων ανθρωποειδών είναι οι υπηρέτριες του έργου. Η υπηρέτρια Τασία, κόρη και αδελφή οικογένειας αγωνιστών, από ντροπή για την εκπόρνευσή της από τον χαφιέ εραστή της, αυτοκτονεί. Η άλλη ερωμένη του εξαναγκάζεται να του πλασάρει άλλες υπηρέτριες. Μια άλλη για να γλιτώσει παντρεύεται ένα χωροφύλακα, που επειδή δεν βοηθά τον χαφιέ απολύεται. Ο χαφιές αποπλανά και μια άλλη που ονειρεύεται να γίνει ηθοποιός. Η μεγαλύτερη «αυτοπροστατεύεται» βυθισμένη σε μια «επιθετική» μοναξιά. Τραγικότερο θύμα, ακριβώς επειδή παραμένει «αμόλυντο» από τον χαφιέ - μαστροπό, είναι η 18χρονη υπηρέτρια Αγγέλα. Ορφανή από μάνα και από τον αγωνιστή πατέρα της, με δολοφονημένο τον αντάρτη αδελφό της, ερωτεύεται τον Λάμπρο, που μετά τη θητεία του στο Ναυτικό αναζητά την αδελφή του Τασία. Μαθαίνοντας το μυστικό της αυτοκτονίας της αδελφής του ο Λάμπρος θέλει να ζητήσει εξηγήσεις από τον υπαίτιο. Ομως, πριν προλάβει το νεαρό ζευγάρι να ξεφύγει από αυτό το εφιαλτικό «τοπίο», το σίχαμα οργανώνει τη δολοφονία του Λάμπρου. Ο αλβανικής καταγωγής, ολιγόπειρος ηθοποιός, αλλά με ευαισθησία και αντίληψη των δραματουργικών αξιών, Ενκε Φεζολάρι, δείχνει σκηνοθετικό ενδιαφέρον για τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία. Απολύτως σεβαστή η επιθυμία του να ασχοληθεί σκηνοθετικά με αυτήν. Αλλά μετά την «Παρέλαση» της Λούλας Αναγνωστάκη, με την «Αγγέλα» έβαλε πολύ ψηλά τον πήχη. Πολύ πρόωρα, όμως, και χωρίς τα «εφόδια» για να προβάλει τα πολιτικοϊδεολογικά συστατικά του έργου. Το έργο του Σεβαστίκογλου απαιτεί βαθύτατη - και όχι επιφανειακή - γνώση της ελληνικής εμφυλιακής και μετεμφυλιακής ιστορίας και κοινωνίας. Των αξιών, ηθών, αγώνων, πόθων και παθών του λαού μας. Αλλά και άριστη γνώση της μορφολογίας και θεματολογίας που «εισήγαγε» η «Αγγέλα» του Σεβαστίκογλου στη μεταπολεμική δραματουργία και θεατρική τέχνη. Απαιτεί και συμφωνία με τις ιδέες του κομμουνιστή αγωνιστή και συγγραφέα και το στόχο του έργου του. Εργο απόλυτα πολιτικοκοινωνικό. Απόλυτης, έως σκληρής, ρεαλιστικής ακρίβειας και αλήθειας, την οποία υπηρέτησε και ανέδειξε μοναδικά η έξοχη σκηνοθεσία του αλησμόνητου, πολύτιμου για το θέατρό μας Τάσου Μπαντή. Το έργο του Σεβαστίκογλου δε χωρά γραφικότητες και ψευδονατουραλιστικές ευκολίες και υπερβολές, τις οποίες δεν απέφυγε η σκηνοθεσία, επόμενα και η πολύ φιλότιμη υποκριτική «κατάθεση» των - όχι άμοιρων ταλέντου - ηθοποιών (με τη σειρά του προγράμματος): Ελένη Βεργέτη, Κωστής Καλλιβρετάκης, Βασίλης Μαργέτης, Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Ιρις Πανταζάρα, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Καλλιόπη Τζερμάνη. Συμπαθής αλλά χωρίς δραματικό βάθος η ερμηνεία της Βίκυς Παπαδοπούλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Λόγω του έργου, πάντως, αξίζει να δει κανείς την παράσταση.
 |
Μετά την πραγματικά ενδιαφέρουσα περσινή παράσταση «Παραλλαγές» (σύνθεση μύθων, ποιημάτων, τραγουδιών της δημοτικής μας παράδοσης), ο θίασος «Sforaris» (σε συμπαραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής) συμμετέχει πάλι στο Φεστιβάλ Αθηνών, με μια νέα κειμενική σύνθεση του δημιουργού του θιάσου, ολιγόπειρου επίσης σκηνοθέτη, Γιάννη Καλαβριανού, με τίτλο «Γιοι και κόρες». Πρόκειται για επιλογή προφορικών αφηγήσεων ανθρώπων που είτε οι ίδιοι βίωσαν είτε από από παλιότερους άκουσαν προσωπικές περιπέτειες, εμπειρίες, μνήμες, που υποτίθεται αντανακλούν και τεκμηριώνουν την ιστορική και κοινωνική πορεία της Ελλάδας, στη διάρκεια όλου, σχεδόν, του 20ού αιώνα, φθάνοντας και μέχρι το σήμερα. Αν και ο τίτλος παραπέμπει σε ιστορίες και σχέσεις της παλιάς με τη νεότερη γενιά, ιδιαίτερα σε γονιούς και τέκνα, τελικώς όλα, σχεδόν, αφορούν μόνο στη νεότερη γενιά και σε σχέσεις φιλικές, ερωτικές, συζυγικές. Και, βέβαια, το βίντεο που εικονίζει ελάχιστα ηλικιωμένα πρόσωπα, ούτε τη σύνδεση της παλιάς με τις νεότερες γενιές επιτυγχάνει, ούτε την «απόδειξη» της αλήθειας όλων των μαρτυριών που επιλέχθηκαν. Η κειμενική σύνθεση, με τη δραματουργική επεξεργασία της Κατερίνας Κωνσταντινάκου, και η παρατραβηγμένα «νεάζουσα» και «παιγνιώδης» σκηνοθεσία επιλεκτικά, υποκειμενικά, απλουστευτικά, ξώπετσα και τελικώς ανούσια «αγγίζουν» την πολιτικοκοινωνική μας ιστορία. Μόνος στόχος μοιάζει να είναι ο εντυπωσιασμός των θεατών με ένα ανέμελα φασαριόζικο, σκηνικό «παίγνιο» στο οποίο καταθέτουν όλες τις σωματικές και εκφραστικές δυνάμεις τους οι ηθοποιοί Αννα Ελεφάντη, Μαρία Κοσκινά, Αλεξία Μπεζίκη, Κωνσταντίνος Ντέλλας, Γιώργος Παπαπαύλου. Συντελεστές της παράστασης είναι και οι Τάσος Παλαιορούτας (φωτισμοί), Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα (σκηνικό - κοστούμια), Χρύσανθος Χριστοδούλου (μουσική), Αλεξία Μπεζίκη (κινησιολογία).
ΘΥΜΕΛΗ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Τετάρτη 20 Ιούνη 2012
No comments:
Post a Comment