- Δραματικές σχολές
Αυτές τις μέρες, έως και τα μέσα Οκτωβρίου, 1.000 παιδιά, που ονειρεύονται μια θέση στο θεατρικό, κινηματογραφικό ή έστω τηλεοπτικό στερέωμα, δίνουν εξετάσεις στις επιτροπές του υπουργείου Πολιτισμού, του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, προκειμένου να ζήσουν το μεγάλο... όνειρο.
Δεν τους πτοεί το ποσοστό-ρεκόρ της ανεργίας που πλήττει τον κλάδο των ηθοποιών, αγγίζοντας το 90%. Χιλιάδες λοιπόν τα χτυποκάρδια για το πολυπόθητο «διαβατήριο» στον κόσμο της υποκριτικής έξω από τις εξεταστικές αίθουσες στο Εθνικό και το Κρατικό Θέατρο (με τις δωρεάν σπουδές) αλλά και στις 25 ιδιωτικές σχολές της Αθήνας, τις τρεις της Θεσσαλονίκης και τη μοναδική του Βόλου. Παράδοξο. Γιατί η αγωνία και οι λιποθυμίες αφορούν ένα είδος σπουδών αδιαβάθμητο και ανώτερο μόνο στο όνομα, σε έναν επαγγελματικό χώρο που δεν χρειάζεται καν άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος.
Το άγχος των υποψήφιων ηθοποιών έχει ξεκινήσει νωρίτερα. Από το καλοκαίρι. Γιατί όσοι θέλουν να σπουδάσουν θέατρο στερήθηκαν τα μπάνια και έκαναν «βουτιές» στην υποκριτική και την ορθοφωνία, με ιδιαίτερα μαθήματα που παραδίδουν πριβέ αρκετοί -και πολύ γνωστοί- ηθοποιοί.
Ποιος είπε ότι η παραπαιδεία δεν έχει εξαπλωθεί και στις τάξεις του θεάτρου; Μόνο μια ματιά στα ονόματα όσων ηγούνται των σχολών αρκεί για να αντιληφθείς την εκ των έσω απαξίωση ενός θεσμού που προσέκρουσε σε ύφαλο προσφάτως με τον «Καλλικράτη» -αν όχι και με το «άνοιγμα» των επαγγελμάτων. Ομως, ακόμη και αν δεν πληροί τις προϋποθέσεις του νομοθέτη -οι κρατικοί έλεγχοι αποδεικνύονται στην πράξη φιλολογικοί, και οι παρατυπίες αντιμετωπίζονται με απλές συστάσεις- η «μηχανή» και φέτος θα λειτουργεί, τουλάχιστον ως προς ένα σημείο, «ρολόι». Μήνας μπαίνει - μήνας βγαίνει 700 παιδιά ανά σπουδαστικό έτος (και είναι τρία) θα καταβάλλουν 200-500 ευρώ για τις σπουδές τους. Εν τω μεταξύ, έχει στηθεί κανονική φάμπρικα ακόμη και από γνωστές σχολές με «πακέτα» μαθημάτων προετοιμασίας για τις εισαγωγικές εξετάσεις.
«Είναι μια τρομακτικά αρνητική κατάσταση, που σε μεγάλο ποσοστό γίνεται για λόγους κερδοσκοπικούς, σαφέστατα εις βάρος των παιδιών», συνοψίζει η Μάγια Λυμπεροπούλου, η οποία ως μέλος της εξεταστικής επιτροπής του Εθνικού Θεάτρου αυτές τις μέρες κρίνει το μέλλον 600 υποψήφιων ηθοποιών. «Ακόμη και οι καλύτερες σχολές χρήζουν αναβάθμισης», υποστηρίζει η Κάτια Γέρου, δασκάλα της σχολής του Θεάτρου Τέχνης και χαρακτηρίζει «καταστροφικό» το εύκολο άνοιγμα μιας δραματικής. Γιατί μόνο αν είχαν αυστηρότερα κριτήρια θα εξοριζόταν το κερδοσκοπικό κομμάτι.
Εκατοντάδες εργαστήρια
«Επί της ουσίας επικρατεί στο χώρο της θεατρικής εκπαίδευσης ένα μπάχαλο», τονίζει, στο ίδιο μήκος κύματος, γραμματέας ιστορικής δραματικής σχολής, η οποία ωστόσο παραδέχεται ότι όλο το «σύστημα» έχει στηθεί και τροφοδοτείται από την «ανάγκη των παιδιών». Μια ανάγκη που, απ' ό,τι φαίνεται, ούτε εν μέσω κρίσης εννοεί να υποχωρήσει. «Σ' αυτό ακριβώς ποντάρουν όσοι ανοίγουν ακόμη μία σχολή -κάθε χρόνο προκύπτουν και νέες». Κοντά στις σχολές λειτουργούν τα εκατοντάδες εργαστήρια και σεμινάρια. Ο φαύλος κύκλος δεν έχει τέλος. Υπάρχουν επίσης «ακροατές» σπουδαστές, που δεν περνάνε από εισαγωγικές εξετάσεις και καταβάλλουν δίδακτρα!
«Το όλο σύστημα είναι διάτρητο!», υπογραμμίζει ο Δημήτρης Λιγνάδης, ο οποίος καταγγέλλει και μια συστηματική «παρατυπία»: «Οι σχολές εξαγγέλλουν διδάσκοντες και μαθήματα που δεν υφίστανται. Κανείς δεν μπορεί να ελέγξει ούτε τον αριθμό των μαθητών ούτε τα μαθήματα ούτε τίποτα». «Συμπτώματα» που δεν τα θεωρεί «άσχετα» με την ανεργία που πλήττει τον κλάδο. «Οταν χαϊδεύεις τις ρηχές φιλοδοξίες των παιδιών, λογικό είναι να βγάζεις μελλοντικούς ανέργους». «Πολλά μαθήματα είναι εικονικά», επιβεβαιώνει ο Νίκος Διαμαντής, πρώην πρόεδρος της εξεταστικής επιτροπής του ΥΠΠΟ στις εισαγωγικές εξετάσεις των δραματικών και νυν διευθυντής της σχολής του «Εμπρός».
«Υπάρχουν κατηγορίες σχολών, μεταξύ αυτών και αρκετές που εκμεταλλεύονται το όνειρο κάποιων παιδιών, μόνο και μόνο για να εισπράξουν τα δίδακτρα. Δεν τους λένε εντίμως δεν κάνεις γι' αυτή τη δουλειά. Αν ισχύσει με το άνοιγμα των επαγγελμάτων κάθε πικραμένος να μπορεί να στήνει μια δραματική, θα διαπραχθεί έγκλημα κατά του πολιτισμού. Ελπίζω να υπάρξουν κινήσεις αντίστασης», λέει ο Δημήτρης Καταλειφός, δάσκαλος υποκριτικής σε πολλές σχολές από συστάσεως της δραματικής του «Εμπρός» (το '92).
Τα πράγματα δεν ήταν όμως παλαιότερα καλύτερα. Τη δεκαετία του '80 η Μελίνα Μερκούρη κάλεσε μια ομάδα ανθρώπων του θεάτρου και των γραμμάτων (Εύα Κοταμανίδου, Κώστα Γεωργουσόπουλο, Παύλο Μάτεσι κ.ά.) προκειμένου να της εισηγηθούν ένα πλαίσιο για το νέο νόμο περί δραματικών σχολών -από τα τετραγωνικά του κτηρίου, τις προϋποθέσεις των διδασκόντων μέχρι τον αριθμό των σπουδαστών κ.ο.κ. «Αυτό το πράγμα δυστυχώς δεν περπάτησε. Είχαμε βάλει αυστηρές προδιαγραφές που δεν τηρήθηκαν», διαπιστώνει με απογοήτευση η Εύα Κοταμανίδου, καθηγήτρια υποκριτικής επί τρεις δεκαετίες.
500 σχολές
Το υπουργείο θεωρητικά κάνει ελέγχους. Στην πράξη είναι αδύνατο όταν έχει να ελέγξει σε όλη την επικράτεια 500 σχολές (θεάτρου και χορού). «Δεν κάνουμε τα στραβά μάτια. Κάνουμε ό,τι μπορούμε σε έναν χώρο που έχει διευρυνθεί αφάνταστα. Σαφώς κάτι θα μας ξεφεύγει», παραδέχεται ο διευθυντής της Διεύθυνσης Θεάτρου και Χορού του ΥΠΠΟΤ, Νίκος Λένος. Πού διαπιστώνει τη μεγαλύτερη συχνότητα παρατυπιών; «Σε εγγεγραμμένους σπουδαστές εκτός προθεσμιών και σε μη κανονικές εγγραφές».
«Το πράγμα είναι φλου και πρέπει να μπει μια τάξη», αναφέρει η Πέμυ Ζούνη, η οποία τα τελευταία δύο χρόνια κινείται υπέρ της καθιέρωσης ανώτατων θεατρικών σπουδών. «Γιατί οι δραματικές σχολές σήμερα δεν είναι ούτε ανώτερες ούτε τίποτα», εξηγεί. «Είναι απλώς μεταλυκειακές. Αυτές όμως παράγουν τους ηθοποιούς μας. Και αυτοί οι ηθοποιοί, εξαιτίας του αδιαβάθμητου χαρακτήρα των σπουδών, δεν μπορούν να διδάξουν ούτε στα σχολεία».
Στα προβλήματα της λειτουργίας των σχολών, που υπάγονται στο ΥΠΠΟΤ, ρίχνει λάδι στη φωτιά «ο πόλεμος με το υπουργείο Παιδείας, που αρνείται να τις διαβαθμίσει. Κι έτσι το μονοπώλιο της διδασκαλίας του θεάτρου στα σχολεία το έχουν οι θεατρολόγοι», σύμφωνα με τον Νίκο Διαμαντή. Κι ενώ υπάρχουν σχολές που σέβονται το όνομά τους, από τις περισσότερες «βγαίνουν άσχετοι. Γιατί έχουν κάθετη και όχι οριζόντια, σε βάθος, εκπαίδευση. Ενα βασικό ζήτημα του θεάτρου είναι ότι δεν υπάρχουν πλέον "μάστορες". Είναι ζητούμενο να διατηρηθούν η πολυμορφία, τα διαφορετικά είδη θεάτρου, οι διαφορετικές γενιές και ο ελληνικός λόγος με τη διαμόρφωση ενός κανόνα σε όλους τους χώρους εκπαίδευσης της τέχνης».
Εξετάσεις
Το μεγαλύτερο κακό, για τον Γιώργο Αρμένη, ο οποίος διατηρεί ιδιωτική δραματική σχολή, είναι ότι «ενώ απελευθερώθηκε το επάγγελμα του ηθοποιού και καταργήθηκε η άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος, παραμένει μια επιτροπή του ΥΠΠΟ στην οποία δίνουν τα παιδιά εξετάσεις. Εκεί αρχίζει το κακό. Συνάδελφοι με 50 και 70 ευρώ την ώρα τούς κάνουν ιδιαίτερα. Και η τρέλα ξεκινά! Ας μας πουν πόσους μαθητές πρέπει να έχουμε. Γιατί όντως υπάρχουν σχολές που στοιβάζουν τους μαθητές στις τάξεις. Ας τους ελέγξουν αν κάνουν για ηθοποιοί στις διπλωματικές».
«Στο μηδέν» βρίσκονται οι δραματικές σχολές, σύμφωνα με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο.
«Υπάρχει ένας νόμος απαράδεκτος και μια επιτροπή που επιλέγει σε ένα λεπτό ποιος μπορεί να γίνει ηθοποιός. Και οι σχολές αβγατίζουν όχι γιατί τα παιδιά ενδιαφέρονται για τον Σέξπιρ και τους τραγικούς, αλλά γιατί παρασύρονται από την τηλεόραση».
Τον ισχύοντα νόμο ο Δημήτρης Λιγνάδης τον είχε μελετήσει εξαντλητικά ως αναπληρωτής διευθυντής της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου. «Ο νόμος είναι διαβλητός, διότι δεν περιφρουρεί την ίδρυση και τη λειτουργία των σχολών», δηλώνει.
Από την άλλη, παραδέχεται πως «υπάρχουν κάποιοι ρομαντικοί ιδιώτες που αγωνίζονται μόνοι να αλλάξει κάτι σε αυτό το σαθρό οικοδόμημα που λέγεται θεατρική εκπαίδευση. Δεν μπορεί όμως τα πράγματα στην Ελλάδα να λειτουργούν με το φιλότιμο. Πρέπει να είναι θεσμοθετημένα!».
Ακόμη και ο διευθυντής της διεύθυνσης Θεάτρου και Χορού του ΥΠΠΟΤ, Νίκος Λένος, παραδέχεται ότι ο νόμος του '81 έχει σοβαρά προβλήματα. «Τα δεδομένα έπειτα από 30 χρόνια έχουν αλλάξει. Δεν μπορείς να κρίνεις σε ένα λεπτό αν ένας άνθρωπος κάνει για το θέατρο». Εξ ου και έχει ζητήσει από την επιτροπή Χορού και Θεάτρου να υποβάλει υπόμνημα με προτάσεις «εκσυγχρονιστικές».
Ακόμη μια παραδοξότητα. Στο άνοιγμα των επαγγελμάτων συμπεριλήφθηκε και το άνοιγμα μιας δραματικής σχολής. «Ενας σουβλατζής μπορεί να ανοίξει πλέον σχολή», επισημαίνει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος. «Ενώ μέχρι σήμερα έπρεπε να έχεις μια δεκαετία στο χώρο, μια ιστορία και μια πορεία για να πάρεις άδεια. Τα πάντα ισοπεδώνονται. Η δραματική σχολή είναι μια μικρομεσαία εμπορική επιχείρηση. Πρέπει όμως να σεβαστούμε το παιδί», προσθέτει ο Γιώργος Αρμένης. Ο Νίκος Λένος διαφωνεί. Το άνοιγμα των επαγγελμάτων «ελάφρωσε» τις προϋποθέσεις για την έκδοση άδειας μιας σχολής.
Γκρίζα ζώνη αποτελεί πάντως και η διάταξη που εντάσσει τις σχολές στον «Καλλικράτη» (ψηφίστηκε το 2010). «Αν περάσουν στα χέρια των δήμων οι εισαγωγικές εξετάσεις στις σχολές, θα διαμαρτυρηθούμε», λέει ο Ν. Λένος. Δεν συνέβη το ίδιο όταν η κτηριακή αδειοδότησή τους μεταβιβάστηκε στην περιφέρεια.
Αν προστεθεί και ο «Καλλικράτης», σε ένα ήδη προβληματικό θεσμικό πλαίσιο, και «οι εξεταστικές επιτροπές εκχωρηθούν το χειμώνα στους δήμους, στο πιο διαπλεκόμενο κομμάτι της κρατικής μηχανής, καταστραφήκαμε», σχολιάζει έντρομος και ο Ν. Διαμαντής.
Πώς μπορεί να ανατραπεί η κατάσταση; «Με το να θέσεις κορυφή. Μια Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών, μια Ακαδημία, στην οποία οι πάντες να αναφέρονται. Τότε και οι δραματικές σχολές θα αναβαθμιστούν. Είμαστε η μοναδική χώρα χωρίς ανώτατη σχολή θεάτρου. Είναι ανορθολογικό να έχεις την Επίδαυρο και να μην έχεις μια Ακαδημία Θεάτρου!».
Μοντέλο
Το ζήτημα της Ακαδημίας το είχε ξεκινήσει ο Κ. Καραμανλής ως υπουργός Πολιτισμού. Το επαναξεκίνησε, μεταξύ άλλων, η Πέμυ Ζούνη, σύμφωνα με την οποία «η Ακαδημία ήταν εκ προοιμίου καταδικασμένη να προσκρούσει σε νομικό εμπόδιο, εκτός υπουργείου Παιδείας». Ευελπιστεί σύντομα να υπάρξει «μια σοβαρή πρόταση από την Αννα Διαμαντοπούλου».
Το ιδανικό «μοντέλο» στο οποίο παραπέμπουν όλοι είναι η Καλών Τεχνών, η οποία κάλυψε τις ανώτατες σπουδές στο πεδίο των εικαστικών τεχνών. «Δεν μπορεί να είναι ανώτατες σπουδές η γλυπτική και η ζωγραφική και να μην είναι το θέατρο. Είναι τρελό», υποστηρίζει ο Δ. Λιγνάδης. Δεν τρέφει ωστόσο αυταπάτες. Παρομοιάζει τη θεατρική εκπαίδευσή μας με «καθρέφτη του πολιτισμού και της παιδείας μας. Μια συνολικότερη εικόνα της διαλυμένης Ελλάδας σήμερα».
No comments:
Post a Comment