Το Θέατρο λάμπει πάλι στον Πειραιά

Το καμάρι της πόλης αναστηλώθηκε, αλλά τώρα ζητούνται χρήματα και όραμα

• Της Γιωτας Συκκα, Η Καθημερινή, 02/09/2012

O προστατευτικός φράχτης του εργοταξίου δεν κρύβει την επιβλητική ομορφιά του. Ούτε η γενική παραίτηση των γύρω δρόμων, η πρώτη άσχημη εικόνα σαν κάνεις τον κύκλο για να βρεις την μικρή είσοδο, στον πεζόδρομο της Αγίου Κωνσταντίνου. Κλειστά καταστήματα, παρκαρισμένα αυτοκίνητα, πράσινο που... χαροπαλεύει στα παρτέρια. Αναρωτιέσαι υπάρχει ελπίδα για το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά; Οι Πειραιώτες υπολογίζουν στην επαναλειτουργία. «Είναι μια ευκαιρία για αναζωογόνηση της πόλης», λένε, δεν κρύβουν όμως την απογοήτευσή τους για τις γύρω ασχήμιες. Το «φάντασμα» στη Βασ. Γεωργίου και Ηρώων Πολυτεχνείου, γεμάτο με σκουπίδια που φαίνονται από τα ανοίγματά του, επιβεβαιώνουν την αγωνία τους.

Ομως το Δημοτικό Θέατρο είναι η ελπίδα όλων. Με το πρώτο φουαγιέ και τους παλιούς πολυελαίους έτοιμους να λάμψουν, η ελαφριά σκόνη που το καλύπτει, δεν επισκιάζει την ομορφιά της μαρμάρινης τρίκλωνης σκάλας, ούτε τις λεπτομέρειες της φατνωματικής οροφής στον προθάλαμο με τις βελούδινες μακριές κουρτίνες. Η βαθιά κόκκινη πεταλόσχημη πλατεία με τις τρεις σειρές θεωρείων και τα βασιλικά στην άκρη, τη γαλλική φινέτσα και την τεράστια σκηνή (20,50 μ. πλάτους και ύψους 30 μ.) που μοιάζει να ανοίγεται με μια ελαφριά κλίση στο κοινό, τους καθηλώνει όλους.

Το παράταιρο χρώμα της αίθουσας αφαιρέθηκε, ενώ τα ονόματα: Ομηρος, Αριστοφάνης, Μένανδρος, Δάντης, Ρακίνας, Μολιέρος, Σαίξπηρ στη δεύτερη σειρά των θεωρείων, μοιάζουν σαν να θέλουν να μας υποδείξουν να προσέξουμε τον χώρο. Πόσοι δεν πέρασαν άλλωστε από τη σκηνή του. Ροντήρης, Κουν, Σολομός, Καραντινός, Μιχαηλίδης, Σεβαστίκογλου, Κοτοπούλη, Βεάκης, Παξινού, Κατράκης, Χορν, Λαμπέτη, Νέζερ, Αρώνη, αλλά και μουσικοί όπως τα μέλη του Μουσικού Οργανισμού Πειραιά όταν είχαν επικεφαλής τους τον Μίκη Θεοδωράκη. Υπήρχαν βέβαια και αμαρτίες. Διοργανώσεις καλλιστείων και ανεβάσματα κακόγουστων επιθεωρήσεων.

Εδώ στην «καρδιά» κάτω από τη σκηνή κρύβεται ο μεγάλος θησαυρός του. Τα δύο υποσκήνια (στο τρίτο διαμορφώθηκαν οι μηχανολογικοί χώροι) στα οποία σώζεται ακόμη η παλιά ξυλεία τους. Τα συντηρημένα χοντρά δοκάρια συγκρατούνται από σιδερένιους συνδέσμους, ενώ δίπλα τους τα τραμπουκέτα κάνουν θαυμάσια τη δουλειά τους όπως πιο πάνω τα σταγκόνια. Σήμα κατατεθέν της πόλης του Πειραιά, το Δημοτικό Θέατρο θεωρείται από τα πιο αξιόλογα δείγματα της δημόσιας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Εργο δαπανηρό, του αρχιτέκτονα Ιωάννη Λαζαρίμου που θεμελιώθηκε το 1884 από τον δήμαρχο Αριστείδη Σκυλίτση Ομηρίδη και εγκαινιάστηκε έντεκα χρόνια αργότερα, κατά την ειδικό Ελένη Φεσσά - Εμμανουήλ «παντρεύει» το ρωμαϊκό, το αναγεννησιακό και το νεοκλασικό λεξιλόγιο. Ενα θέατρο που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το Εθνικό Θέατρο που έφτιαξε ο Τσίλερ.

Ομως, αν η μεγάλη έκπληξη είναι τα υποσκήνια και κυρίως η σημασία τους, όσο ανεβαίνουμε τη στενή πια σκάλα, η οροφή στην οποία κυριαρχεί ο θόλος με τα εκατοντάδες σαν πυκνό δάσος πηχάκια τοποθετημένα με μαστοριά, σφραγίζει τις τελευταίες εντυπώσεις. Ολα είναι έτοιμα, αλλά. Το υπουργείο Πολιτισμού έκανε τη δουλειά του, όμως η δημοτική αρχή που καλείται να το παραλάβει επιμένει ότι το λειτουργικό κόστος του είναι τεράστιο: 1 εκατ. τον χρόνο. Είναι φανερό το έφτιαξαν αλλά δεν φρόντισαν έγκαιρα για το μέλλον του: Ενα φορέα διαχείρισης με καλλιτεχνικό διευθυντή.

«Υπάρχει στενή συνεργασία με τον δήμο για να βρούμε μια λύση αντάξια της πόλης και της ιστορίας του θεάτρου, ώστε να μη διολισθήσει σε έναν ακόμη πολιτιστικό θεσμό ο οποίος θα αναλωθεί σε κοπές πίτας διαφόρων σωματείων», λέει στην «Κ» ο υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος. Αν όμως επιβάλλεται όπως λέει «να λυθεί σωστά το θέμα», είναι γνωστό πως η τρόικα απαγορεύει δημιουργία νέων οργανισμών. Οσο για το υπουργείο όταν έχει κάνει μείωση 60% στα λειτουργικά έξοδα των φορέων, δεν μπορεί να δώσει 1 εκατ. για τα λειτουργικά έξοδα που ζητάει ο δήμος.

Η περίπτωση που εξετάζεται είναι να υπαγάγει ο δήμος το θέατρο Πειραιά στην Κοινωφελή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης. Εκεί, τουλάχιστον για τα δύο πρώτα χρόνια το θέατρο πρέπει να είναι υποδοχέας αλλά όχι παραγωγός παραστάσεων, λένε οι γνώστες. Συζητούν όμως συνεργασίες με το Εθνικό θέατρο, τη Λυρική Σκηνή, το Θέατρο Τέχνης. Επίσης, να χρησιμοποιηθεί ο χώρος και ως συνεδριακός αλλά κυρίως ως επισκέψιμο μνημείο το οποίο θα μπορούσε να κάνει προγραμματικές συμβάσεις με το υπουργείο Παιδείας για να το επισκέπτονται μαθητές αλλά και τα υπουργεία Ναυτιλίας και Τουρισμού, προκειμένου να αξιοποιηθεί το κομμάτι του τουρισμού που έρχεται με τα κρουαζιερόπλοια.

«Εχω πλήρη συνείδηση της ευθύνης του έργου», λέει ο δήμαρχος Πειραιά κ. Βασίλης Μιχαλολιάκος ο οποίος ισχυρίζεται πως δεν κρατάει το θέατρο κλειστό επειδή απαιτεί χρήματα από το υπουργείο, «αλλά γιατί υπάρχουν ακόμη κάποιες εκκρεμότητες - λεπτομέρειες στον περιβάλλοντα χώρο κ.α.». Τι μπορεί να γίνει στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά; «Ισως ενσωματώσουμε στην Κοινωφελή Επιχείρηση σχετική τροποποίηση». Οταν όμως ακούει για την υπερβολή του 1 εκατ. ευρώ, παίρνει φωτιά:. «Γιατί να μπορεί να τα καταφέρνει με χρηματοδότηση το Μέγαρο Μουσικής και να μην μπορεί να χρηματοδοτηθεί το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά;».

«Μεγάλος αριθμός το 1 εκατ. ευρώ» και για τον αναπληρωτή υπουργό Παιδείας και Αθλητισμού κ. Κώστα Τζαβάρα, ο οποίος δεν κρύβει πως στρέφεται σε χορηγούς. «Ψάχνουμε να βρούμε χορηγίες, ακόμη και την πολύτιμη βοήθεια των εφοπλιστών. Είναι δυνατόν ο Πειραιάς, το σύμβολο της ναυτοσύνης ανά τους αιώνες, να μην έχει ανθρώπους να αναλάβουν το κόστος του συμβόλου της πόλης». Με την ευκαιρία θα τροποποιήσουν τον χορηγικό νόμο ενώ θα λύσουν -όπως υπογραμμίζει- πολλά ζητήματα με το Σύστημα Εθελοντών. Κάποιοι άλλοι, όμως, αγωνιούν για την ασφάλεια του θεάτρου.

• Κίνδυνος διαρρήξεων

Ο τ. προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων, κ. Νίκος Χαρκιολάκης, είναι κατηγορηματικός: «Πρέπει να βρεθεί λύση ώς τον Οκτώβριο, ώστε φεύγοντας η ανάδοχη εταιρεία που εξασφάλιζε τη φύλαξη του χώρου να μην το αφήσει απροστάτευτο. Σε αυτήν την περίπτωση ο δήμος μπορεί να εκμισθώσει τουλάχιστον περιμετρικά τα καταστήματα και από τα έσοδα των μισθωμάτων να αναθέσει σε εταιρεία σεκιούριτι τη φύλαξη του κτιρίου και τη συντήρηση του μηχανολογικού του εξοπλισμού, ώστε να μην επαναληφθεί η ίδια ιστορία που είχαμε στα ολυμπιακά ακίνητα».

Μέχρι σήμερα «έγιναν τρεις απόπειρες διάρρηξης προκειμένου να αφαιρέσουν τα ηλεκτρονικά συστήματα. Βεβαίως χαίρομαι γιατί φέραμε εις πέρας -χάρη το ΕΣΠΑ και όλους στους εργαζομένους της διεύθυνσης το έργο-, αλλά δεν κρύβω ότι ανησυχώ. Οπως για τη θέση του δημάρχου -σε ημερίδα στο Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδου-, που τόνισε πως αν δεν εξασφαλιστεί το 1 εκατ. ευρώ για τη λειτουργία του θεάτρου δεν μπορεί να το παραλάβει».

Ο αρχιτέκτων, σκηνογράφος, σκηνοθέτης όπερας και σχεδιαστής θεάτρων Νίκος Πετρόπουλος (ειδικός τεχνικός σύμβουλος στον ανάδοχο, που σχεδίασε τη νέα σκηνή και την εσωτερική αισθητική), είχε πρώτος μιλήσει για τους κινδύνους να αναλάβει τη χρήση κάθε δημοτική αρχή, ζητώντας την παρέμβαση τότε του ΥΠΠΟ. Σήμερα είναι πιο επιφυλακτικός: «Φοβάμαι πως θα συμβούν διάφορα πράγματα με ηθοποιούς πέμπτης κατηγορίας που θέλουν να μπουν στον χώρο».

Εφάμιλλο ευρωπαϊκών θεάτρων, από τα τέσσερα σωζόμενα με μηχανισμούς μπαρόκ που υπάρχουν στην Ευρώπη, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά μπορεί τα πρωινά να λειτουργεί ως επισκέψιμο μνημείο με ένα πρόγραμμα επισκέψεων διάρκειας 15 λεπτών, όπου το κοινό θα ξεναγείται στον χώρο με μουσική υπόκρουση μπαρόκ παρακολουθώντας αλλαγές σκηνικών με φωτισμούς και στην οθόνη τη λειτουργία των μηχανισμών του υποσκηνίου. Είχε προτείνει να λειτουργήσει στο κτίριο εργαστήριο σκηνογραφίας μπαρόκ, βιβλιοθήκη, να υπάρχουν ξεναγήσεις με εισιτήριο που θα εισπράττει ο δήμος. «Μπορεί να στείλει παραστάσεις το Εθνικό Θέατρο, η Λυρική Σκηνή, η Καμεράτα, να είναι ίσως η στέγη της Ορχήστρας των Χρωμάτων που δημιούργησε ο Μ. Χατζιδάκις. Αν δεν λειτουργήσει και μείνει κλειστό, το Δημοτικό Πειραιά θα αφεθεί και θα καταρρεύσει». Είναι καιρός να σπάσει την «κατάρα» της ατυχίας του. Ολοι το θέλουν.