Ενα ταξίδι στον κόσμο των επιθυμιών και του ιερού

• Τα αδέλφια Ταμπέτ συνδυάζουν τον χορό, το τσίρκο και τη μουσική των σούφι

Συνέντευξη στη Σαντρα Bουλγαρη [Η Καθημερινή, 10/6/2012]

Σε μια Αθήνα που βράζει από αναμονή και αγωνίες, με ένα έργο που «θα μπορούσε να είναι αφιερωμένο στους “Αγανακτισμένους”» και όνειρό τους το επόμενο έργο τους να είναι εμπνευσμένο από τη ρεμπέτικη μουσική (!), οι δύο αδερφοί περφόρμερ, ο Αλί και ο Χεντί Ταμπέτ, γεννημένοι στο Βέλγιο από Τυνήσιο πατέρα και Βελγίδα μητέρα, έρχονται σε λίγες ημέρες στην Αθήνα. Αυτή την εβδομάδα (14, 15, 16/6, Πειραιώς 260, 9 μ. μ.) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στην πρώτη τους εμφάνιση στην Ελλάδα οι Χαμπέτ θα παρουσιάσουν την παράσταση «Rayahzone» (στα αραβικά η λέξη rayah σημαίνει ταξίδι) που συνδυάζει τον χορό, το τσίρκο και τη μουσική των σούφι. Σώματα, φωνές, κρουστά οι πρωταγωνιστές. «Σ’ ένα πολιτικό ταξίδι στον κόσμο των επιθυμιών και του ιερού», όπως το περιγράφουν οι ίδιοι.  Ο Αλί και ο Χεντί Ταμπέτ ασχολήθηκαν από μικροί με το τσίρκο και σύντομα στα ενδιαφέροντά τους προστέθηκε ο χορός, το θέατρο, η γραφή και η φωτογραφία. Ακόμη και όταν ο Χεντί Ταμπέτ έπαθε καρκίνο των οστών σε ηλικία 18 ετών και δύο χρόνια μετά έχασε το πόδι του, η αγάπη του για τη σκηνή παρέμεινε, και χρόνια μετά δημιούργησε μαζί με τον αδερφό του την παράσταση που θα δούμε στην Αθήνα.

Για το «Rayahzone» τα δύο αδέρφια συνεργάστηκαν με τον χορευτή Nicolas Vladyslav και τον μουσικολόγο Sofyann Ben Youssef, ο οποίος με πέντε μουσικούς σούφι έδωσε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μουσική, κάνοντας έτσι και μια έμμεση πολιτική δήλωση, καθώς η μουσική των σούφι στην Τυνησία απαγορεύτηκε σε διάφορες στιγμές της Ιστορίας. Στην παράσταση, η μουσική δεν λειτουργεί συμπληρωματικά στα βήματα και στις κινήσεις των χορευτών, αλλά γίνεται, με εργαλεία της την ανάσα και τη φωνή, όχημα που οδηγεί τους θεατές προς το Θείο, ακολουθώντας τη φιλοσοφία του σουφισμού.

• Στο Φεστιβάλ Αθηνών

Λίγες ημέρες πριν από την παρουσίαση του «Rayahzone» στο Φεστιβάλ Αθηνών, ο Αλί και ο Χεντί (με μια μικρή συμπληρωματική δήλωσή του) μίλησαν στην «Κ».

– Με ποιο τρόπο συνδέετε τη μουσική των σούφι στο έργο σας και τι σημαίνει αυτή η επιλογή σας;

– Θέλαμε ν’ αφήσουμε τον σουφισμό να εκφραστεί μονάχα μέσα από την επιλογή της μουσικής και τον σεβασμό προς αυτήν. Δεν είμαστε ακόλουθοι του σουφισμού και η δραματουργία του έργου δεν επιδιώκει να μιλήσει για τον σουφισμό. Η μουσική στην παράσταση λειτουργεί όπως μια καρδιά που χτυπάει, η οποία μας δίνει την πνοή, το έναυσμα να εκφράσουμε ιδέες πιο φιλοσοφικές.

– Ποια είναι η σκηνική φόρμα της παράστασης «Rayahzone»;

– Πρόκειται για ένα θέαμα που έχει δημιουργηθεί από τα ενδιαφέροντά μας, τις ασχολίες μας: τον χορό, το τσίρκο, το θέατρο, τη μουσική. Είναι δύσκολο να την τοποθετήσουμε σε μια συγκεκριμένη κατηγορία θεάματος. Το πιο σωστό θα ήταν να πούμε πως είναι ένα παραμύθι φτιαγμένο από όλες αυτές τις σκηνικές φόρμες. Ομως το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι να κάνουμε τον θεατή να ξεχάσει τα ερωτήματα κατηγοριοποίησης. Πάντως η μουσική και η κίνηση κυριαρχούν.

– Πώς δουλεύετε μαζί;

– Είναι η πρώτη φορά που δουλεύουμε μαζί και μοιραστήκαμε με πολύ φυσικό τρόπο τις ευθύνες μας επί σκηνής. Δεν υπάρχουν χώροι που ανήκουν περισσότερο στον έναν η στον άλλον, παρόλο που οι ευαισθησίες μας είναι διαφορετικές. Μιλάμε για τα πάντα, για τη δραματουργία, για τη μουσική, τη χορογραφία, τα σκηνικά, όλα συζητιούνται μέχρι να βρεθεί αυτό που ταιριάζει και στους δυο μας.

• Η γοητεία του ρεμπέτικου

– Ποιο θα είναι το επόμενό σας rayah (ταξίδι);

– Σκεφτόμαστε να εξερευνήσουμε τον χώρο του ρεμπέτικου. Αισθανόμαστε μεγάλη γοητεία γι’ αυτή τη μουσική και γενικότερα για την περίοδο της ελληνικής ιστορίας που είναι συνδεδεμένη μαζί της. Αυτό το «μπλέξιμο» του ήχου και της ατμόσφαιρας που αποπνέει Ελλάδα, Τουρκία, γενικότερα Μεσόγειο, είναι πολύ ενδιαφέρον. Στην παράσταση «Rayahzone» χρησιμοποιούμε μουσική της Μαρίκας Νίνου, μιας τραγουδίστριας που μας εμπνέει πολύ.

– Γιατί γίνατε καλλιτέχνες;

– Αλί Ταμπέτ: Εγινα καλλιτέχνης κατά τύχη, ήρθα σε επαφή με τη φωτογραφία, το τσίρκο, τον χορό χωρίς ποτέ στ’ αλήθεια να επιλέξω κάποιο από αυτά. Φαντάζομαι ότι το να είσαι καλλιτέχνης είναι να περνάς μια γνώμη μέσα από το πρίσμα της επιλεγμένης σου έκφρασης, της τέχνης σου. Για να είμαι ειλικρινής, επειδή ακόμη δεν είμαι σίγουρος ποια είναι η τελική φόρμα της τέχνης μου, δεν αισθάνομαι ολοκληρωτικά καλλιτέχνης.

– Χεντί Ταμπέτ: Για μένα τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς είχα μια μεγάλη περίοδο απραξίας δώδεκα χρόνων. Δεν δημιούργησα τίποτα εκείνη την περίοδο, όμως ποτέ δεν σταμάτησα να σκέφτομαι και να ονειρεύομαι τη σκηνή. Ποτέ δεν αισθάνθηκα καλλιτέχνης με την έννοια του μηχανισμού της, ότι λειτουργώ δηλαδή μέσα από την τέχνη. Ηταν απαραίτητο για μένα να κάνω αυτό το έργο όπως θα ήταν πιθανόν απαραίτητο για μένα να ανοίξω ένα εστιατόριο. Κάνω τα πράγματα από ανάγκη, οπότε όλα μπορεί να σταματήσουν αύριο κι εγώ να μην το μετανιώσω καθόλου.

• Το «Rayahzone» και η Αραβική Ανοιξη

– Πώς αισθάνεστε για τις επαναστάσεις στη Μέση Ανατολή; Υπάρχει κάποιο πολιτικό ή κοινωνικό μήνυμα στο έργο σας που να συνδέεται με την Τυνησία;

– Αισθανθήκαμε μεγάλη συγκίνηση και πολύ συνδεδεμένοι με την επανάσταση των λαών της Μέσης Ανατολής. Το «Rayahzone» κατά τύχη συνέπεσε χρονικά να ξεκινήσει τις παραστάσεις του μία εβδομάδα μετά την τυνησιακή επανάσταση με επτά Τυνήσιους στο πρότζεκτ. Δεν μπορούσαμε να αισθανθούμε πιο εμπλεκόμενοι. Η Ιστορία καταγράφει την επιρροή που είχε αυτή η κίνηση, όμως για μας ξεπερνάει τον αραβικό κόσμο και τη βρίσκουμε στα κινήματα του Occupy Wall Street, των «Αγανακτισμένων» για να φτάσουμε στη διαμαρτυρία του ελληνικού λαού. Η παράσταση δημιουργήθηκε, και ένα χρόνο μετά (σχεδόν μέρα με τη μέρα) οι διαδηλώσεις και τα κινήματα συνεχίζονταν, δεν μπορούμε να περιγράψουμε πώς αισθανθήκαμε, όντας τόσο συμμέτοχοι της κατάστασης.

Πάντως αν και το «Rayahzone» άνθησε μέσα σε αυτή την περίοδο, λειτουργήσαμε μεταφορικά. Φυσικά δεν πρόκειται για ένα κομμάτι αφιερωμένο στην Αραβική Ανοιξη αλλά ένας μύθος, ένα παραμύθι για την κουλτούρα μας, για τη βία της, την αδελφότητα και την αλληλεγγύη μεταξύ μας αλλά και για την πορεία μας μέσα σε όλα αυτά.