«Η τέχνη δημιουργεί ενώ η πολιτική μιλάει»

• Επτά, Κυριακή 10 Ιουλίου 2011 
• ΤΗΣ ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 

Θυμωμένος έρχεται αυτή τη φορά στην Ελλάδα ο τριανταπεντάχρονος ισραηλινός χορογράφος Χόφες Σέχτερ, από τα πιο hot ονόματα της διεθνούς σκηνής, και πολιτογραφημένος «βρετανικό ταλέντο» τα τελευταία χρονια. «Ο θυμός μου προέρχεται από όλη αυτή τη σύγχυση που βλέπω γύρω μας, από το πώς παίρνονται οι αποφάσεις σε μια κοινωνία, την Ευρώπη, που θεωρητικά βρίσκεται σε αρμονία, δεν ζει πια πολέμους.

Κι όμως, λειτουργεί πραγματικά η δημοκρατία; Το έργο μου γεννήθηκε από τή δική μου σύγχυση πάνω στην πολιτική», μας λέει. Το βάφτισε, λοιπόν, «Political Mother» («Πολιτική μητέρα») κι αφού οι Βρετανοί το φόρτωσαν διθυραμβικές κριτικές και το κοινό το αποθέωσε, το φέρνει στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (που αρχίζει την Πέμπτη και θα διαρκέσει ώς τις 21 Ιουλίου). Με αυτό, μάλιστα, το εξωστρεφές και απολαυστικό σαν μια «ροκ συναυλία» έργο, όπως έγραψαν οι ξένοι κριτικοί, διάλεξε η Βίκυ Μαραγκοπουλου να κλείσει την διοργάνωση στο Αμφιθέατρο του Κάστρου. Στην Καλαμάτα, άλλωστε, είχε κάνει το ελληνικό του ντεμπούτο ο νεαρός χορογράφος το 2008 με τα έργα «In your Rooms» και «Uprising», που τον καθιέρωσαν διεθνώς.


Ο τίτλος του νέου του έργου είναι γρίφος. Ο Χόφες δεν συμφωνεί. «Δίνει στον θεατή μια ένδειξη για τις ιδέες, αλλά και την ενέργεια που έχει. Για μένα αυτές οι δυο λέξεις είναι αντικρουόμενες. Η έννοια της πολιτικής έχει κάτι το ψυχρό και ουδέτερο. Η έννοια τής μητέρας κάτι το θερμό και προσωπικό. Κι, όμως, πολλές φορες συνδέονται. Οι Αμερικανοί έχουν τους Founding Fathers και η Κινέζοι τη Mother China. Και επειδή το έργο μου ασχολείται με τις συγκρούσεις μέσα στα συστήματα, που διαχειρίζονται ανθρώπινα ένστικτα, συναισθήματα και συγκινήσεις, ήθελα έναν τίτλο που να "πιάνει" αυτή τη σύγχυση».

Οταν λέει ο Χόφες «συστήματα» δεν δανείζεται πολιτικό λεξιλόγιο. Το αντίθετο. «Προσωπικά δεν ασχολούμαι με την πολιτική και τα κόμματα», λέει. «Η πολιτική για μένα είναι όλο λόγια, χωρίς κανένα ενδιαφέρον. Και ξέρω ότι και για τους πολιτικούς η τέχνη είναι μάταιη και άσκοπη. Η τέχνη, όμως, συνεπάγεται πολύ περισσότερη πράξη και ενέργεια από την πολιτική. Η τέχνη δημιουργεί, ενώ η πολιτική μιλάει».

Ποια είναι, λοιπόν, αυτά τα «συστήματα» που τον κάνουν «θυμωμένο και σαρκαστικό», όπως λέει, αλλά του βγάζουν και «λίγο χιούμορ»; «Οτιδήποτε φέρνει τους ανθρώπους κοντά, αλλά την ίδια στιγμή μπορεί και να τους χειραγωγήσει», απαντά. «Η χειραγώγηση πάντα με αναστατώνει».
Στη σκηνή δέκα χορευτές ζωντανεύουν με καταιγιστικούς ρυθμούς ετερόκλητα στιγμιότυπα από πλήθη που εξεγείρονται, ροκ συναυλίες, δημαγωγούς σε παροξυσμό, αιχμάλωτους σε απόγνωση, ζευγάρια που αγαπιούνται. Τους συνοδεύουν σε πρωταγωνιστικό ρόλο δυο μπάντες, μια ροκ και μια στρατιωτική.

Ο Χόφες δεν αφήνει στο απυρόβλητο ούτε τις δυο μεγάλες του αγάπες, τους λαϊκούς χορούς και τη ροκ μουσική. «Δεν κάνω κριτική», λύνει την απορία μου, «απλώς αμφιβάλλω, θέτω ερωτήσεις. Ετσι είμαι εγώ, αμφισβητώ τα πάντα, ακόμα και τον εαυτό μου, αφού μπορώ να αναγνωρίσω και σε μένα ορισμένα από τα συναισθήματα που έχουν να κάνουν με τους λαϊκούς χορούς και τη ροκ μουσική».
Εχει δίκιο. Ξεκίνησε στο Ισραήλ από πολυπληθείς φολκ χορευτικές ομάδες, πριν εξελιχθεί σε αστέρι του σύγχρονου ισραηλινού χορού και εγκαταλείψει την πατρίδα του για την Ευρώπη. Κι ενώ χρησιμοποιεί πάντα, ακόμα και τώρα που είναι ένας τυπικός σύγχρονος χορογράφος, φολκ κινήσεις και μουσικές σέ όλα σχεδόν τα έργα του, κι ενώ στο «Political Mother» ξεδιπλώνει φαρδιά-πλατιά το σλόγκαν «Οπου υπάρχει πίεση υπάρχει και φολκ χορός», την ίδια στιγμή τού τραβάει το χαλί.
«Σίγουρα οι φολκ χοροί φέρνουν τους ανθρώπους κοντά», εξηγεί. «Υπάρχει, όμως, κι ένα άλλο στοιχείο τους πολύ σημαντικό. Οσο περισσότερους πολέμους ζει μια χώρα, τόσο πιο πολλούς λαϊκούς χορούς έχει. Χρησιμεύουν για να καλλιεργήσουν τον ενθουσιασμό, να ανυψώσουν πνεύματα και ηθικό, συνδέονται πάντα με τον πατριωτισμό και την έννοια τού έθνους. Την ίδια στιγμή, λοιπόν, που βοηθούν τους ανθρώπους να βρούν ο ένας τον άλλο, κάνουν τα πάντα και για να τους χειραγωγήσουν».

Και η ροκ μουσική γιατί ενοχοποιείται; «Ακριβώς επειδή αμφισβητώ τα πάντα και αναρωτιέμαι πάνω στις φόρμες που το σύστημα μας παρέχει για να εκφραστούμε, να συγκινηθούμε και να συνυπάρξουμε, σκέφτομαι ότι κάθε έντονη μουσική (από τη ροκ μέχρι τα εμβατήρια) εξαναγκάζει τους ανθρώπους να ανήκουν κάπου. Κι εγώ αγαπάω τη ροκ, αλλά μερικές φορές νιώθω ότι είναι ένα σύστημα που απλώς μάς επιτρέπει να είμαστε θυμωμένοι άγονα, μάταια. Σαν να είμαστε κλεισμένοι σε ένα υπόγειο χωρίς καμιά επίδραση στον πραγματικό κόσμο».

Κάνουν, λοιπόν, λάθος οι κριτικοί που διέγνωσαν στην έντονη, σαγηνευτική ροκ μουσική μια προσπάθεια να πάρει με το μέρος της το κοινό, να παρασύρει την αίθουσα σε μια μαζική, αξέχαστη εμπειρία; Ο Χοφες σαν να θυμώνει. «Δεν καταλαβαίνω γιατί η ροκ να είναι πιο γοητευτική για το κοινό απ' ό,τι η κλασική μουσική. Αν οι άνθρωποι θέλουν να ακούσουν ροκ, ας πάνε σε καμιά συναυλία, γίνονται τόσες πολλές. Δεν νομίζω ότι η μεγάλη επιτυχία του "Political Mother" έχει να κάνει με τη μουσική, αλλά με τα συναισθήματα που προκαλεί και την σωματική ενέργεια που βγάζει».
Κι όμως, η μουσική δεν είναι απλώς σημαντικό κομμάτι της δουλειάς του, είναι και προσωπική του υπόθεση. Τη γράφει μόνος του σε όλα του τα έργα. Αλλωστε, από τις πρώτες δουλειές που έκανε όταν ήρθε στην Ευρώπη ήταν ντράμερ σε συγκροτήματα. Αφού μου υπενθυμίσει ότι χρησιμοποιεί και μουσική άλλων (πολύ Μπαχ και φολκ, για παράδειγμα), υποστηρίζει με σθένος τη συνθετική του ιδιότητα.

«Από τη στιγμή που έχω την ικανότητα να γράψω μουσική, μου φαίνεται το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο. Θα μου φαινόταν παράξενο να γράψει κάποιος άλλος μουσική για τα έργα μου, θα ήταν σαν να καλούσα έναν τρίτο να τα... χορογραφήσει. Η μουσική είναι μέρος του κόσμου που δημιουργώ πάνω στη σκηνή. Και, επιπλέον, απαιτεί πολύ μοντάζ, πολλές αλλαγές, σκληρή δουλειά επί τόπου, που μου δίνει και μεγάλη ευχαρίστηση».

Τα τελευταία χρόνια θεωρείται από τους Βρετανούς δικός τους. Δεν τον ενοχλεί καθόλου. «Η δουλειά μου γεννήθηκε στο Λονδίνο, όχι στο Τελ Αβίβ ή στην Ιερουσαλήμ, με την στήριξη της βρετανικής κυβέρνησης και του βρετανικού κοινού. Ενας καλλιτέχνης γίνεται δημιουργικός όταν βρεθεί στον σωστό τόπο. Κι εγώ νιώθω ότι πραγματικά ανήκω στη Βρετανία», λέει. Το ότι εγκατέλειψε κάποια στιγμή την πατρίδα του, παρόλο που θα μπορούσε και στη δικη της, πολύ σημαντική χορευτική σκηνή, να έχει εξίσου μεγάλη διεθνή καριέρα, θέλει, επίσης μια εξήγηση.

«Είχα πάντα, από παιδί, την ανάγκη να ταξιδέψω, να ζήσω στην Ευρώπη. Ηταν ένας συνδυασμός πραγμάτων, ένα από αυτά ήταν φυσικά και η ένταση που υπάρχει στο Ισραήλ. Δεν μπορούσα να είμαι δημιουργικός σε τέτοιο περιβάλλον. Στην Ευρώπη βρήκα πολλά από αυτά που ήθελα. Κυρίως το κλίμα. Δεν αντέχω τη ζέστη. Βλέπετε οι πρόγονοί μου ήταν από τη Γερμανία και τη Ρωσία».