Του Λέανδρου Πολενάκη
Η επιθεώρηση άνθιζε πάντα σε εποχές κρίσης, λειτουργώντας με το αβίαστο γέλιο της ως αντίδοτο στη θλίψη και στο πένθος ενός λαού «πάντοτε ευκολόπιστου και πάντα προδομένου». Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι αυτό το μουσικοχορευτικό είδος γεννήθηκε στα απόνερα μιας κρίσης, της στρατιωτικής και πολιτικής ήττας της Ελλάδας (1897), ενώ βρήκε την πιο μεγάλη ακμή του στα χρόνια της μαύρης κατοχής. Ούτε ότι «έφτιαξε» μια σειρά μεγάλων Ελλήνων ηθοποιών. Ούτε ότι την τίμησε και η σπουδαία Μαρίκα Κοτοπούλη.
Η επιθεώρηση φάνηκε να κάμπτεται στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όταν, από τη μία, ένας - ένας εξέλιπαν φυσικά οι σπουδαίοι ηθοποιοί, κειμενογράφοι και άλλοι που τη στήριζαν, ενώ απ' την άλλη οι συνθήκες τεχνητής ευημερίας και το πνεύμα της κατανάλωσης που επικρατούσαν δεν άφηναν μεγάλα περιθώρια αμφισβήτησης του «ελληνικού θαύματος». Ξεράθηκε ο «κορμός», αλλά έμεινε ένα ρίζωμα από το οποίο ξεπετάγονταν πού και πού νέοι βλαστοί. Ένας από αυτούς είναι ο θαλερός και πάντα πρωτοπόρος Σταμάτης Κραουνάκης. Στην καινούργια του Επιθεώρηση με τον τίτλο «Avanti Dario», κάνει ένα βήμα πιο πέρα για να τη βγάλει από το τέλμα, «σκηνοθετώντας» μια συνάντηση της επιθεώρησης με το «τρομερό παιδί της ιταλικής σκηνής τον λαϊκό βάρδο, κυρίως όμως ανανεωτή της «κομέντια», της οποίας τυχαίνει να είναι σπουδαίος μελετητής, Ντάριο Φο.
Αντί άλλων, παραθέτω ένα απόσπασμα του σημειώματος στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών (Δημήτρης Β. Μανιάτης):
«Έχω την αίσθηση πως μιλάμε για μια ιστορική συνάντηση, αφού ο πιο γνήσιος εκπρόσωπος του μουσικού θεάτρου στη χώρα μας σήμερα βουτάει με την κολλεκτίβα Σπείρα - Σπείρα στο σύμπαν του Ιταλού μπουφόνου, στη 'διαμετακομιστική γιορτή του' όπως θα έλεγε ο ίδιος ο Ντάριο, και κόβει μερικά από τα ωραιότερα λουλούδια της για να φτιάξει ένα πολύχρωμο μπουκέτο για τον ταλαιπωρημένο, αλλά όρθιο λαό της Αθήνας. Απόψε θα δείτε και θα θυμηθείτε σπαράγματα από κλασικά έργα του Ιταλού δραματουργού και ψηφίδες του βίου του. Όλα μαγειρεμένα στο καζάνι της λαϊκής γιορτής, όπως ακριβώς υποσχέθηκε ο Κραουνάκης στον ίδιο τον Ντάριο, στο εργαστήριό του στο Μιλάνο, πριν μερικούς μήνες (...) Τα κείμενα του μεγάλου Ιταλού αποκτούν μια δραματική επικαιρότητα, μοιάζουν απαντοχή των κατατρεγμένων. Κάτι ακόμα, τα (ευρωπαϊκά) λόγια και τα (ανατολίτικα) παραμύθια του δεν αποτέλεσαν ποτέ μια μίζερη θεώρηση του καπιταλισμού, αλλά νότες μιας ελεγείας για τη ζωή και τις χαρές της».
Στα πιο πάνω, θα πρόσθετα μόνο ότι σε τέτοιου είδους «μείξεις» τα πιο όμορφα λουλούδια είναι, ακριβώς, τα υβριδικά. Για έναν λόγο, λοιπόν, περισσότερο, η δουλειά του Κραουνάκη, σαν σύνθεση κειμένων, μουσικό σενάριο και διδασκαλία, μας ενδιαφέρει: επειδή συνεισφέρει στο να αποδεχθούμε την υβριδική πολιτισμική μας καταγωγή ως προϊόντων διασταύρωσης ποικίλων ρευμάτων μέσα στο απέραντο χωνευτήρι της Μεσογείου. Όπου το «ξένο» είναι, μερικές φορές, πιο «δικό μας» από το «καθαρό» δικό μας. Φτάνει να είμαστε σε θέση να το αναγνωρίζουμε. Με τους εκλεκτούς στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, που διαθέτουν το πλεονέκτημα να μας αιφνιδιάζουν ευχάριστα και να μας «ξενίζουν» με τις σκληρές αλήθειες τους, όπως έκανε ανέκαθεν η επιθεώρηση. Όχι να «χαϊδεύουν» τα αυτιά μας. Με τις λαϊκές, και ποιοτικές συνάμα, χορογραφίες του «εργάτη της σκηνής» Ισίδωρου Σιδέρη. Με το χορταστικό σκηνικό και τα κοστούμια των Γιάννη Μουρίκη, Μαρίας Καραπούλιου, με τους δραστικούς φωτισμούς του Κώστα Μπλουγουρά, με τις ευφυείς κατασκευές του Αλέξανδρου Λόγγου. Με μια Μάγια Λυμπεροπούλου «από τα παλιά», στα «ώπα» της, και με ένα επιτελείο λαμπρών ηθοποιών. Ερμηνεύουν ο ακούραστος Δάνης Κατρανίδης, ο «σημαδιακός» Άγγελος Παπαδημητρίου, η δαιμόνια Ελένη Ουζουνίδου, η Φωτεινή Μπαξεβάνη «μέσα σε όλα», η Αλεξάνδρα Καρακατσάνη «σιγανή φωτιά» και ο Χάρης Φλέουρας, πολύτιμος «μπαλαντέρ». Μετέχουν ως «ουκ άνευ» συντελεστές οι Αθηνά Αφαλίδου, Χρήστος Γεροντίδης, Σάκης Καραθανάσης, Γεράσιμος Καλούτα, Μαρία Κοσκινά, Χρήστος Μουστάκας, Αναστασία Έδεν, Γιώργος Στιβανάκης, Κώστας Μπουγιώτης. Επίσης, οι ικανοί μουσικοί Άρης Βλάχος, Παντελής Ντζιάλας, Πέτρος Σταμέλλος, Αλεξανδρος Γκινάλας, Βαγγέλης Βλάχος. Μια συνάντηση προσωπικοτήτων «από αλλού».
- «Avanti Dario» του Κραουνάκη στο «Ηρώδειο»
Η επιθεώρηση φάνηκε να κάμπτεται στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όταν, από τη μία, ένας - ένας εξέλιπαν φυσικά οι σπουδαίοι ηθοποιοί, κειμενογράφοι και άλλοι που τη στήριζαν, ενώ απ' την άλλη οι συνθήκες τεχνητής ευημερίας και το πνεύμα της κατανάλωσης που επικρατούσαν δεν άφηναν μεγάλα περιθώρια αμφισβήτησης του «ελληνικού θαύματος». Ξεράθηκε ο «κορμός», αλλά έμεινε ένα ρίζωμα από το οποίο ξεπετάγονταν πού και πού νέοι βλαστοί. Ένας από αυτούς είναι ο θαλερός και πάντα πρωτοπόρος Σταμάτης Κραουνάκης. Στην καινούργια του Επιθεώρηση με τον τίτλο «Avanti Dario», κάνει ένα βήμα πιο πέρα για να τη βγάλει από το τέλμα, «σκηνοθετώντας» μια συνάντηση της επιθεώρησης με το «τρομερό παιδί της ιταλικής σκηνής τον λαϊκό βάρδο, κυρίως όμως ανανεωτή της «κομέντια», της οποίας τυχαίνει να είναι σπουδαίος μελετητής, Ντάριο Φο.
Αντί άλλων, παραθέτω ένα απόσπασμα του σημειώματος στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών (Δημήτρης Β. Μανιάτης):
«Έχω την αίσθηση πως μιλάμε για μια ιστορική συνάντηση, αφού ο πιο γνήσιος εκπρόσωπος του μουσικού θεάτρου στη χώρα μας σήμερα βουτάει με την κολλεκτίβα Σπείρα - Σπείρα στο σύμπαν του Ιταλού μπουφόνου, στη 'διαμετακομιστική γιορτή του' όπως θα έλεγε ο ίδιος ο Ντάριο, και κόβει μερικά από τα ωραιότερα λουλούδια της για να φτιάξει ένα πολύχρωμο μπουκέτο για τον ταλαιπωρημένο, αλλά όρθιο λαό της Αθήνας. Απόψε θα δείτε και θα θυμηθείτε σπαράγματα από κλασικά έργα του Ιταλού δραματουργού και ψηφίδες του βίου του. Όλα μαγειρεμένα στο καζάνι της λαϊκής γιορτής, όπως ακριβώς υποσχέθηκε ο Κραουνάκης στον ίδιο τον Ντάριο, στο εργαστήριό του στο Μιλάνο, πριν μερικούς μήνες (...) Τα κείμενα του μεγάλου Ιταλού αποκτούν μια δραματική επικαιρότητα, μοιάζουν απαντοχή των κατατρεγμένων. Κάτι ακόμα, τα (ευρωπαϊκά) λόγια και τα (ανατολίτικα) παραμύθια του δεν αποτέλεσαν ποτέ μια μίζερη θεώρηση του καπιταλισμού, αλλά νότες μιας ελεγείας για τη ζωή και τις χαρές της».
Στα πιο πάνω, θα πρόσθετα μόνο ότι σε τέτοιου είδους «μείξεις» τα πιο όμορφα λουλούδια είναι, ακριβώς, τα υβριδικά. Για έναν λόγο, λοιπόν, περισσότερο, η δουλειά του Κραουνάκη, σαν σύνθεση κειμένων, μουσικό σενάριο και διδασκαλία, μας ενδιαφέρει: επειδή συνεισφέρει στο να αποδεχθούμε την υβριδική πολιτισμική μας καταγωγή ως προϊόντων διασταύρωσης ποικίλων ρευμάτων μέσα στο απέραντο χωνευτήρι της Μεσογείου. Όπου το «ξένο» είναι, μερικές φορές, πιο «δικό μας» από το «καθαρό» δικό μας. Φτάνει να είμαστε σε θέση να το αναγνωρίζουμε. Με τους εκλεκτούς στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, που διαθέτουν το πλεονέκτημα να μας αιφνιδιάζουν ευχάριστα και να μας «ξενίζουν» με τις σκληρές αλήθειες τους, όπως έκανε ανέκαθεν η επιθεώρηση. Όχι να «χαϊδεύουν» τα αυτιά μας. Με τις λαϊκές, και ποιοτικές συνάμα, χορογραφίες του «εργάτη της σκηνής» Ισίδωρου Σιδέρη. Με το χορταστικό σκηνικό και τα κοστούμια των Γιάννη Μουρίκη, Μαρίας Καραπούλιου, με τους δραστικούς φωτισμούς του Κώστα Μπλουγουρά, με τις ευφυείς κατασκευές του Αλέξανδρου Λόγγου. Με μια Μάγια Λυμπεροπούλου «από τα παλιά», στα «ώπα» της, και με ένα επιτελείο λαμπρών ηθοποιών. Ερμηνεύουν ο ακούραστος Δάνης Κατρανίδης, ο «σημαδιακός» Άγγελος Παπαδημητρίου, η δαιμόνια Ελένη Ουζουνίδου, η Φωτεινή Μπαξεβάνη «μέσα σε όλα», η Αλεξάνδρα Καρακατσάνη «σιγανή φωτιά» και ο Χάρης Φλέουρας, πολύτιμος «μπαλαντέρ». Μετέχουν ως «ουκ άνευ» συντελεστές οι Αθηνά Αφαλίδου, Χρήστος Γεροντίδης, Σάκης Καραθανάσης, Γεράσιμος Καλούτα, Μαρία Κοσκινά, Χρήστος Μουστάκας, Αναστασία Έδεν, Γιώργος Στιβανάκης, Κώστας Μπουγιώτης. Επίσης, οι ικανοί μουσικοί Άρης Βλάχος, Παντελής Ντζιάλας, Πέτρος Σταμέλλος, Αλεξανδρος Γκινάλας, Βαγγέλης Βλάχος. Μια συνάντηση προσωπικοτήτων «από αλλού».
No comments:
Post a Comment