«Η αυλή των θαυμάτων» είναι οδυνηρά επίκαιρη

[Της Ολγας Σελλα, Η Καθημερινή, 20/12/2011]. Πενήντα τρία χρόνια πριν, το 1958, πρωτοανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης το κλασικό, πλέον, έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, «Η αυλή των θαυμάτων». Την περασμένη Τετάρτη, παρουσιάστηκε για δεύτερη φορά στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα (η πρώτη ήταν το 1982, σε σκηνοθεσία Κώστα Μπάκα). Στην Κεντρική Σκηνή ο Μανόλης Παντελιδάκης έστησε την εσωτερική αυλή των παλιών αθηναϊκών σπιτιών (με αρκετά υπερβολικά και νεωτερικά στοιχεία), και το πλήθος του μικρόκοσμου που ο Καμπανέλλης έβαλε να συγκατοικούν στο εσωτερικό της άρχισε να παρουσιάζεται μπροστά μας. Λαϊκοί άνθρωποι, μεροκαματιάρηδες ή άνεργοι, με εντάσεις, με κακίες, με απωθημένα, με όνειρα αδικαίωτα, με κρυμμένη σοφία ζουν εκεί «σαν μια οικογένεια». Μοιράζονται τα μυστικά τους, τα όνειρά τους, ερωτεύονται, φαντασιώνονται, ελπίζουν.

Είναι η εποχή της μετανάστευσης και το όνειρο για την Αυστραλία είναι δελεαστικό. Είναι και η εποχή της αντιπαροχής και ξαφνικά, μια ωραία πρωία, στους κατοίκους της αυλής ανακοινώνεται ότι πρέπει να την εγκαταλείψουν, γιατί στη θέση των παλιών μικρών δωματίων θα στηθεί «πολυτελής πολυκατοικία». Οι άνθρωποι της αυλής αποδέχονται, με συγκατάβαση ή με βία, τη μοίρα τους. Μαζεύουν το νοικοκυριό τους και παίρνουν τον δρόμο για την επόμενη στάση τους... Οι ηθοποιοί (Θ. Τζήμου, Αλ. Αϊδίνη, Μ. Αδαμάκη, Θ. Κατσαφάδος, Αγ. Στελλάτου, Λ. Παπαληγούρα, Πρ. Αλειφερόπουλος, Ν. Ψαρράς, Ν. Κουρής, Εύη Σαουλίδου) ζωντάνεψαν τους λαϊκούς ανθρώπους της αυλής του ’58, καταφέρνοντας να μας θυμίσουν πολλές σημερινές καταστάσεις.
Πενήντα τρία χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση, εκείνο που πρωτίστως συζητούσαν οι θεατές της πρεμιέρας του Εθνικού είναι πόσο ζωντανό, πόσο σημερινό, πόσο επίκαιρο εξακολουθεί να είναι αυτό το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Αλλοι είχαν δει την πρώτη παράσταση και έκαναν τις συγκρίσεις. Αλλοι το έβλεπαν για πρώτη φορά. Ολοι συμφωνούσαν ότι είναι ένα έργο που όχι απλώς αντέχει, αλλά περιγράφει πολλά από τα σημερινά αδιέξοδα των Ελλήνων. Σαν «εφιάλτη από το μέλλον, κι όχι σαν μια νοσταλγική στιγμή από το παρελθόν» είδε το έργο ο Γιάννης Κακλέας, και γι’ αυτό επέλεξε να «φυλακίσει» τον θίασο στην τελευταία σκηνή. Στη σκηνοθεσία του ανέδειξε τη σκληρότητα, τα αδιέξοδα, την απελπισία και τη βία που συναντούμε σήμερα γύρω μας. Εκείνο που συναντούμε όλο και λιγότερο είναι η συνοχή του κοινωνικού ιστού. Κι εκείνο που δεν ξέρουμε αν θ’ ακούσουμε σύντομα είναι η τελευταία φράση του έργου: «Ολα θα φτιάξουνε... Θα δεις...».