15 Μαρ. 2016
Ήταν μια συζήτηση απ’ αυτές που κάνεις συνήθως ως φοιτητής: «Για φαντάσου ότι ξυπνάς μια μέρα και έχει καταστραφεί σχεδόν όλος ο λογοτεχνικός πολιτισμός. Αν παρέμενε ένα θεατρικό έργο μόνο, ποιο θα ήθελες να ήταν;» Αν και σπούδαζα τότε τη κλασική φιλολογία, η απάντησή μου ήταν άμεση και σαφής: «Θα προσευχόμουν να ‘χει σωθεί ο Άμλετ, το σπουδαιότερο θεατρικό έργο που γράφτηκε ποτέ.» Ο φίλος μου, αντίθετα, είχε στο μυαλό του κάποιο έργο του Σοφοκλή και έτσι ξεκίνησε αμέσως η σοβαρή μας κονταρομαχία.
Σκεφτόμουν τις προάλλες αυτή τη συζήτηση και τον έφηβο εαυτό μου ενώ έβλεπα μια παράσταση του Άμλετ στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα, από τον θίασο του Shakespeare’s Globe. Είναι φέτος η επέτειος 400 χρόνων από τον θάνατο του Γουίλιαμ Σαίξπηρ και η κληρονομιά του γιορτάζεται παγκοσμίως. Το Globe to Globe Hamlet είναι στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας και ανεβαίνει σε κάθε χώρα της υφηλίου (http://globetoglobe.shakespearesglobe.com). Οι δυο παραστάσεις που έλαβαν χώρα στην Αθήνα σήμαναν την έναρξη της τελικής φάσης της διετούς περιοδείας, η οποία θα ολοκληρωθεί ως τις 23 Απριλίου, ημερομηνία της γέννησης και του θανάτου του Σαίξπηρ.
σκηνοθέτης της παράστασης, Ντόμινικ Ντρόμγκουλ, δήλωσε: «Η περιοδεία βασίστηκε σε μια αρχή: ότι ο Σαίξπηρ μπορεί να διασκεδάζει και έχει κάτι να πει στον καθέναν, άσχετα από το που βρίσκεται στη γη, και ότι κάθε χώρα και κάθε λαός ωφελείται από την ζωντανή παρουσία του Άμλετ.» Συμφωνώ απολύτως με την άποψη αυτή και βρήκα την παράσταση θαυμάσια: ζωντανή, φανερώς αυθόρμητη, δραματική και συγκινητική.
Στην Ελλάδα, όπου ξεκίνησε όντως η ιστορία του δυτικού θεάτρου, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να ενδιαφέρεται κανείς και για τον Σαίξπηρ. Η ίδια η συγγένεια μεταξύ του ελισαβετιανού και του ελληνικού θεάτρου είναι αντικείμενο μεγάλης συζήτησης. Σε ποιον βαθμό συνδέονταν αυτά τα δυο είδη θεατρικού έργου, τα οποία εξελίχτηκαν σε πολύ διαφορετικές εποχές και σε πολύ διαφορετικά πλαίσια; Πόσο ήξερε ο Σαίξπηρ – με τα «λίγα Λατινικά του και λιγότερα Ελληνικά» - για τον κόσμο του αρχαίου θεάτρου, είτε ρωμαϊκού είτε ελληνικού, είτε τραγικού είτε κωμικού; Και οι δυο παραδόσεις του θεάτρου αυτές διαχειρίζονται μόνο τοπικά θέματα ή πραγματικά οικουμενικά ζητήματα και προβληματισμούς;
Εάν αυτές οι σκέψεις σας φαίνονται πάρα πολύ ακαδημαϊκές, μπορεί να σας κινήσει το ενδιαφέρον η ποικιλία και τα χρώματα των ελληνικών και ρωμαϊκών έργων του Σαίξπηρ. Υπάρχουν μερικά τέτοια. Ο Ιούλιος Καίσαρκαι ο Αντώνιος και Κλεοπάτρα διαδραματίζονται μερικώς στην Ελλάδα (στους Φιλίππους και το Άκτιο, αντίστοιχα). Ο Τρωίλος και Χρυσηίδα αναπαρασταίνει τον Τρωϊκό Πόλεμο. Η Κωμωδία των παρεξηγήσεων και ο Περικλής διαδραματίζονται στον ελληνο-ρωμαϊκό κόσμο. Μερικοί ισχυρίζονται ότι τοποθεσία Της Τρικυμίας είναι η Κέρκυρα. Και δεν υπάρχει αμφιβολία για την Αθηναϊκή τοποθεσία δυο πολύ διαφορετικών έργων: τουΟνείρου θερινής νύχτας και του Τίμωνα του Αθηναίου.
Κι η ζωντανή παράδοση αυτών των σπουδαίων έργων έχει σημασία. Τι νόημα έχουν σήμερα τα σαιξπηρικά και αρχαία έργα; Πως οι σκηνοθέτες και οι παραγωγοί τα καθιστούν σύγχρονα για τα σημερινά ακροατήρια; Μπορεί άραγε το κοινό να ανταποκριθεί με αμεσότητα στον Οθέλλο ή τον Έμπορο της Βενετίας; Εδώ στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη δική σας παράδοση, απαντάτε αυτή την ερώτηση κάθε χρόνο, ιδιαιτέρως το καλοκαίρι στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Αλλά και καθημερινά δίνονται απαντήσεις στο ερώτημα για το νόημα του Σαίξπηρ, στα θεατρικά σανίδια παντού στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε βέβαιοι ότι η παράδοση «ζει και βασιλεύει». Αυτός είναι ο λόγος που επελέξαμε τον τίτλο Shakespeare Lives («Ζει ο Σαίξπηρ») για τον παγκόσμιο εορτασμό της επετείου των 400 χρόνων. Μάθετε περισσότερα στην ιστοσελίδα της εκστρατείας (http://www.shakespearelives.org).
Όπως βλέπετε από το μεγάλο πανό Shakespeare Lives που κρέμεται έξω από το Μέγαρο, ξεκίνησε ήδη ο εορτασμός και στην Ελλάδα. Πέρα από το Globe to Globe Hamlet, είχαμε πρόσφατα μια διάλεξη του Gregory Thompson και μια μετάδοση της παράστασής του Όπως σας αρέσει από το Βασιλικό Εθνικό Θέατρο. Έχουμε κι άλλα σχέδια και μπορείς να ενημερωθείς για αυτά στοhttps://www.britishcouncil.gr/programmes/shakespeare-lives. Μετά από την επιτυχία του Ριχάρδου Γ’ από το Εθνικό Θέατρο, ας ελπίζουμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε περισσότερες παραστάσεις του Σαίξπηρ φέτος στα ελληνικά.
Αν τύχει και βρεθείτε στη Βρετανία, μην παραλείψετε τις παραστάσεις που ανεβαίνουν: φαίνεται ότι οι φετινές σαιζόν από τον Shakespeare’s Globe (http://www.shakespearesglobe.com) και τον Royal Shakespeare Company (https://www.rsc.org.uk) είναι συναρπαστικές. Στα έργα του Σαίξπηρ, υπάρχει κάτι για όλους. “Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή”, όπως δήλωσε ο ποιητής, και στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτή την εορταστική χρονιά σίγουρα θα βρείτε, στα λόγια του Άμλετ, “τους καλύτερους ηθοποιούς του κόσμου, είτε για την τραγωδία, την κωμωδία, την ιστορία, την βουκολική, την βουκολικο-κωμική, την ιστορικο-βουκολική, την τραγικο-ιστορική, την τραγικο-κωμικο-ιστορικο-βουκολική, την σκηνή αδιαχώριστη ή το ποίημα απεριόριστο.”
Όπου κι αν βρεθείτε, απολαύστε την παράσταση!
Τζων Κίττμερ
13 Μαρτίου 2016
No comments:
Post a Comment