Ο Τζέρι Λιούις σκηνοθετεί μιούζικαλ

Jerry Lewis, photographed at the Tennessee Performing Arts Center in Nashville. Portrait b

y Marco Grob.

Ο βασιλιάς της κωμωδίας ανεβάζει τον «Δάσκαλο για κλάματα», σε θεατρική διασκευή

The New York Times

Πριν προλάβει κανείς να τον τοποθετήσει σε βάθρο, ο Τζέρι Λιούις είχε ήδη ανεβεί σε μια ψηλή πολυθρόνα σκηνοθέτη, στο άνετο καμαρίνι του στο Tennessee Performing Arts Center του Νάσβιλ. Ωστόσο, κοιτάζοντάς μας από το ύψος του, επέμεινε ότι δεν βρισκόταν εδώ για να ειδωλοποιηθεί, ούτε από τους θαυμαστές του ούτε, βέβαια, από τον θίασο τον οποίο σκηνοθετεί –ναι, σκηνοθετεί– σε μια θεατρική διασκευή σε μιούζικαλ του φιλμ «Δάσκαλος για κλάματα». Φορούσε ένα μαύρο πουκάμισο με το μονόγραμμά του και μαύρα μοκασίνια στολισμένα με τις μάσκες της τραγωδίας και της κωμωδίας. Παρά τις κεφάτες λεπτομέρειες της συμπεριφοράς του, δεν έκανε μεγάλη προσπάθεια να κρύψει τη σωματική εξασθένισή του. Χρησιμοποιούσε ένα αναπηρικό σκούτερ για να κυκλοφορεί στο δαιδαλώδες Κέντρο Τεχνών και φορούσε ένα ζευγάρι ακουστικά συνδεδεμένα με μικρόφωνο για να ακούει καλύτερα τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων.

Η φωνή του όμως ήταν σταθερή και δυνατή, πιο βραχνή, αλλά με το οικείο σε όλους μας χρώμα. «Ο,τι κάνω έρχεται από εδώ», είπε δείχνοντας την καρδιά του. «Οσες φορές ήρθε από εδώ», συνέχισε δείχνοντας το στομάχι του, «δεν λειτούργησε». Οταν ερωτήθηκε αν στηρίζεται στο ένστικτο για να καταλάβει από ποιο σημείο του σώματος έρχεται το σήμα, απάντησε: «Οπωσδήποτε. Υπάρχουν όμως φορές που με ξεγελάει».

Η ίδια προσωπική πυξίδα που τον βοήθησε να συγκεντρώσει ένα κινηματογραφικό βιογραφικό που μοιάζει με μνημείο στην κωμωδία –από τις «καλτ» ταινίες που σφραγίστηκαν από τη συνεργασία του με τον Ντιν Μάρτιν μέχρι τον «Σταχτοπούτο», τον «Περιπλανώμενο» και τον «Ταραχοποιό»- τον οδήγησε τώρα σ’ αυτήν τη νέα περιπέτεια.

«Είναι σημαντικό το ρίσκο», λέει, «το θάρρος που χρειάζεται για να αντιμετωπίσεις το ρίσκο. Και νιώθω πολύ καλά γι’ αυτό. Ποτέ δεν καταφέρνω μεγάλα πράγματα αν δεν προχωρήσω με φόβο και αβεβαιότητα».

Εχει να σκηνοθετήσει ταινία από τη δεκαετία του ’80. Εμφανίστηκε μόνο μία φορά στο Μπρόντγουεϊ, στον ρόλο του διαβολικού Απλγκεϊτ στο «Damn Yankies», ενώ δεν έχει ποτέ ασχοληθεί ως σκηνοθέτης με έργο του μουσικού θεάτρου. Το μιούζικαλ, που οι παραγωγοί του δεν κρύβουν την επιθυμία τους να το μεταφέρουν στο Μπρόντγουεϊ, έκανε την πρεμιέρα του στο θέατρο «Τζέιμς Κ. Πολκ» του Κέντρου Τεχνών. Η μουσική είναι του Μάρβιν Χάμλις, το σενάριο και οι στίχοι των τραγουδιών του Ρούπερτ Χολμς, ενώ οι ηθοποιοί είναι στην πλειονότητά τους άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Ανάμεσά τους, ο πρωταγωνιστής Μάικλ Αντριου, στον διπλό ρόλο του συνεσταλμένου καθηγητή Τζούλιους Κελπ και του Μπάντι Λαβ, του τολμηρού γυναικοκατακτητή «άλτερ έγκο» του.

Η αλήθεια είναι ότι η ιδέα για τη μετατροπή του «Δάσκαλου για κλάματα» σε μιούζικαλ δεν ήταν του Τζέρι Λιούις αλλά του Μάικλ Αντριου. Τραγουδιστής, αρχηγός τζαζ μπάντας και ηθοποιός, ο 42χρονος Αντριου είναι θαυμαστής του Λιούις από τα παιδικά του χρόνια και έχει πάρει μέρος στους τηλεοπτικούς μαραθώνιους που διοργανώνει κάθε χρόνο ο βετεράνος κωμικός για την καταπολέμηση της μυϊκής δυστροφίας. Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι η ιδέα να συγκεντρώσει την απαραίτητη χρηματοδότηση και να πει το τελικό «ναι» ο Λιούις στην πρόταση να σκηνοθετήσει την παράσταση.

• Κύκνειο άσμα του Μ. Χάμλις

Χρειάστηκε επιπλέον χρόνος για να εξασφαλίσει ο παραγωγός του έργου, ο Νεντ Μακλέοντ, τη συμμετοχή του Μάρβιν Χάμλις, του πολυβραβευμένου συνθέτη ο οποίος υπέγραψε τη μουσική επένδυση πολλών κινηματογραφικών και θεατρικών επιτυχιών όπως «Το κεντρί», «Τα καλύτερά μας χρόνια», «Α Chorus Line». Δυστυχώς, αυτή η δουλειά ήταν η τελευταία του διάσημου μουσικού, ο οποίος πέθανε την περασμένη εβδομάδα στα 68 του χρόνια.

Το αρχικό φιλμ του 1963, μια κωμική εκδοχή του «Δρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ», όπου ένα μαγικό καταπότι απελευθερώνει τον τολμηρό γόη που κρύβεται μέσα στον δειλό και αδέξιο ερωτευμένο καθηγητή, ο Τζέρι Λιούις ήταν πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης, ενώ είχε γράψει και το σενάριο μαζί με τον Μπιλ Ρίτσμοντ. Η ταινία εκείνη είχε αρκετά μεγάλη εμπορική επιτυχία, πολύ μεγαλύτερη όμως είχε το ριμέικ του 1996 με τον Εντι Μέρφι, καθώς και το σίκουελ του 2000. Παρ’ όλα αυτά, ο Τζέρι Λιούις δεν είχε ενδιαφερθεί για τη θεατρική μεταφορά του έργου, όπως είπε, παρά μόνο όταν τον επηρέασε ο ενθουσιασμός του Μάικλ Αντριου.

Παρά τα προβλήματα υγείας που περιορίζουν την κινητικότητά του, ο Τζέρι Λιούις ήταν πολύ δραστήριος στις πρόβες, επεμβαίνοντας συχνά για να καθοδηγήσει τον πρωταγωνιστή και τους άλλους ηθοποιούς στις ερμηνείες τους. Οποιο άγχος κι αν είχε –και ομολογεί ότι είχε πολύ– ένιωθε ότι έπρεπε να τους εμπνεύσει εμπιστοσύνη και να τους ανεβάσει το ηθικό. «Τα παιδιά είχαν την ίδια αγωνία με μένα, αυτό όμως μπορείς να το αξιοποιήσεις προς όφελος της δουλειάς».

Η πορεία του μιούζικαλ μετά τον κύκλο παραστάσεων στο Νάσβιλ είναι ένα θέμα που δεν απασχολεί ακόμα τον Τζέρι Λιούις, ωστόσο ο Νεντ Μακλέοντ, ο παραγωγός, έχει κάνει ορισμένες συζητήσεις για την παρουσίαση του «Δάσκαλου» στο Μπρόντγουεϊ. Το μη συμβατικό ξεκίνημα του έργου δεν αποκλείει την άφιξή του στη λαμπερή θεατρική λεωφόρο της Νέας Υόρκης.

• Δύσκολη δουλειά

«Οι βετεράνοι του Μπρόντγουεϊ είναι συχνά πρόθυμοι να απορρίψουν προτάσεις ανθρώπων που δεν προέρχονται από το βασίλειό τους, παρότι κάνουν αξιόλογες δουλειές», είπε σχολιάζοντας την πιθανότητα να παρουσιαστεί ο «Δάσκαλος για κλάματα» στη Νέα Υόρκη ο Τζεντ Μπέρνσταϊν, παραγωγός επιτυχιών του Μπρόντγουεϊ όπως το «Ο σοφέρ της κυρίας Ντέιζι» και η πρόσφατη διασκευή του «Hair». «Το ιδεώδες είναι να βρει κανείς μια ισορροπία αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν ορισμένοι σταθεροί κανόνες, αλλά αντιμετωπίζοντας με ανοιχτό μυαλό τις νέες ιδέες». Ο Τζέρι Λιούις, από τη μεριά του, έχει βιώσει πολλούς δισταγμούς με σχέδιά του τα οποία τελικά είχαν μεγάλη επιτυχία. Οπως έχει πει, ανησυχούσε για την ερμηνεία του αδίστακτου γυναικοκατακτητή Μπάντι Λαβ. Αντιπαθούσε τον ρόλο και γύρισε πρώτα όλες τις σκηνές με τον συνεσταλμένο, ευγενικό Τζούλιους Κελπ. «Τελικά ήρθε ο παραγωγός και μου είπε “ο Κελπ μας τελείωσε, αύριο πρέπει να γυρίσεις τον Μπάντι Λαβ”, κι εγώ του είπα “ελπίζω μέχρι αύριο να μου έχει περάσει η ναυτία”».

Το τελευταίο του σκηνοθετικό εγχείρημα «είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά», είπε. «Και λατρεύω τη δυσκολία, γιατί αν δεν τη σέβεσαι, χάνεις την ομορφιά».

• Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 19/8/2012