Η νεύρωση ως επιβίωση

[Κριτική θεάτρου] Του Κώστα Γεωργουσόπουλου
ΤΑ ΝΕΑ: Δευτέρα 26 Μαρτίου 2012

Η κοινοτοπία - αλλά συχνά πυκνά το απωθούμε ή το λησμονούμε. Εννοώ το από δεκάδες αναλύσεις διαπιστωμένο γεγονός πως οι άνδρες κυρίως αλλά και οι γυναίκες δεν μπορούν να εξηγήσουν ή να αποκρυπτογραφήσουν τις αινιγματώδεις αντιδράσεις της γυναίκας. Κάθε γυναίκα είναι ένα κλειστό κύκλωμα, τελείως ιδιότυπο και ιδιόμορφο, απόκοσμο και αυτοτροφοδοτούμενο. Κι όταν ακόμη επιτρέπει σε κάποιον να το ερευνήσει, είναι σίγουρο πως θα παραπλανηθεί ή θα αστοχήσει στις ερμηνείες του ή, το συνηθέστερο, θα παγιδευτεί μέσα σε ψευδαισθήσεις ή φαντασιώσεις.

Η άμυνα της γυναίκας, η αντίδρασή της στις συνθήκες που επέβαλε ο ανδρικός βιασμός είναι αυτό που αποκαλείται γυναικεία νεύρωση. Είναι κάτι σαν το σύμβολο που διατρέχει όλη την «Ορέστεια» του Αισχύλου, το δίχτυ της Κλυταιμνήστρας που παγιδεύει τον Αγαμέμνονα στο λουτρό. Αυτό το δίχτυ, το πλέγμα του νευρικού συστήματος των γυναικών αποτελεί το αιώνιο και άλυτο αίνιγμα της γυναικείας συμπεριφοράς που το φάσμα της είναι απεριόριστο και κορυφώνεται στην προσποίηση οργασμού, τη μεγάλη αυταπάτη των ανδρών.

Ολη η παγκόσμια λογοτεχνία και το θέατρο είναι μια ατέρμονη πινακοθήκη αινιγματωδών γυναικείων συμπεριφορών. Από την Κλυταιμνήστρα και τη Μήδεια, τη Φαίδρα και την Ιοκάστη, από τη Λαίδη Μάκβεθ και την Ολίβια ώς την Εντα Γκάμπλερ και τη Δεσποινίδα Τζούλια, από την Ερσίλια Ντρέι στη Μάνα Κουράγιο και από την Ουίνι στη Μάρθα του Αλμπι, η πινακοθήκη της γυναικείας υστερίας είναι μια επιβεβαίωση πως δεν υπάρχει μια γυναίκα που να μοιάζει με την άλλη. Αυτός είναι ο πυρήνας του ειρωνικού και συνάμα τρομαγμένου έργου του Αλμοδόβαρ «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης». Σ' ένα κατ' αρχάς σενάριο που διασκευάστηκε για το θέατρο από τον Τζέφρι Λέιν ανθολογούνται μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις γυναικείας υστερίας, νεύρωσης και ιδιορρυθμίας με μορφή ανάλαφρης κωμωδίας μετ' ασμάτων (μουσική Ντέιβιντ Γιάζμπεκ). Σχολαστικές, μυξοπαρθένες, πολυσυλλεκτικές, διεκδικητικές, προδομένες, ενδοτικές ή εγκαταλελειμμένες από φαλλοκράτες άνδρες ή πολυγαμικές, χαλάνε τον κόσμο για να επιβάλουν το δικαίωμά τους στην ερωτική αποκλειστικότητα. Και η προδοσία έγκειται στο εξής σύνδρομο. Η γυναίκα, όπως και όλο το ζωικό βασίλειο, διαλέγει τον ερωτικό της σύντροφο, όπως η αράχνη, η μέλισσα, το θηλυκό παγώνι, η σκύλα και η γάτα, έτσι δεν ανέχεται την εγκατάλειψη και δεν μπορεί να αντιδράσει, όπως η αράχνη που τρώει το αρσενικό μετά τη γονιμοποίηση και η μέλισσα που σκοτώνει τον κηφήνα στέλνοντάς τον σε φέρετρο κέρινο στον πάτο της κυψέλης!..

Ο Γιάννης Κακλέας στο Μικρό Παλλάς έστησε μια καταιγιστική σε εικόνες, ρυθμούς, ανατροπές και υστερικές εκδηλώσεις παράσταση χρησιμοποιώντας και πολυμέσα. Σωστά είδε πως είχε να κάνει με ένα σκηνικό σενάριο αλλά πρυτάνευσε η τεχνική του μοντάζ. Η μετάφραση του Θ. Πετρόπουλου έξυπνη και θεατρική στον εκσυγχρονισμό της και τα σκηνικά του Παντελιδάκη πολυμήχανα! Οι φωτισμοί (Τέλλος), η κίνηση (Πανάς), οι στίχοι και η ενορχήστρωση (Πρίφτης) συνέτειναν σε μια ευφρόσυνη όσο και γλυκόπικρη παράσταση που ενθουσιάζει το πλειοψηφούν γυναικείο κοινό.

Ο Κακλέας εκμεταλλεύτηκε τις ευκολίες και τα αναγνωρίσιμα τεχνάσματα των ηθοποιών και τους άφησε μέσα στο γερό του σχέδιο να «παίξουν». Η Σμαράγδα Καρύδη ωριμάζει και βαθαίνει, η Βίκυ Σταυροπούλου εύφορα αυτοσχεδιάζει, ο Φραγκάκης μετρημένος, η Αριέττα Μουτούση καρατερίστα ολκής, η Νεφέλη Ορφανού λιτή, ο Φιορέτος εξελίσσεται σε μπριλάντε κωμικό, η Ντ. Παπαδημητρίου, η Κωνσταντάκη πειθαρχούν με μέτρο, ο Χατζηνικολάου έχει γκελ και οι υπόλοιποι γράφουν!...