«Καταστρούπολη»- Θέατρο Πόρτα
Βγήκα συγκλονισμένη από την παράσταση του Θουκυδίδη της Αννας Κοκκίνου και με τον έντονο προβληματισμό: θα είναι σε θέση η δωδεκάχρονη κόρη μου να αισθανθεί παρόμοια συγκίνηση σε μια ανάλογη παράσταση ως ενήλικη θεατής;
Πόσο έχουμε συνειδητοποιήσει τη σημασία αυτού που ονομάζουμε θέατρο για παιδιά στη διαμόρφωση μιας αισθητικής και ενός κριτηρίου ωφέλιμου για το θεατρικό κοινό των επόμενων δεκαετιών;
Την άμεση απάντηση δίνει η Τατιάνα Λύγαρη με την ευφυή σύλληψη της θεατρικής διασκευής του κλασικού παραμυθιού «Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες», που παρουσιάστηκε στον νέο εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Μουσικής.
Εφτιαξε μια παράσταση που γαργαλάει τη φαντασία, βγάζει και βάζει όρια, εξάπτει, καλλιεργεί, κεντρίζει την κριτική σκέψη, την επαφή, την επικοινωνία, τη γνώση.
Η Λύγαρη ορίζει με ευαισθησία στο πρόγραμμα της παράστασης το αυτονόητο: Το θέατρο για παιδιά είναι ένα θέατρο που πλάθει συνειδητοποιημένους πολίτες τού αύριο…
Η αυστηρά προγραμματισμένη ζωή του Λονδρέζου Φιλέα Φογκ διαταράσσεται με αφορμή ένα στοίχημα και μαζί με τον ευέλικτο υπηρέτη Πασπαρτού μας ταξιδεύουν με όλα τα μεταφορικά μέσα -εκτός αεροπλάνου- σε μια γοητευτική διαπολιτισμική περιπλάνηση.
Η προσεκτική εξέταση του ρεπερτορίου που παίχτηκε φέτος στις αθηναϊκές σκηνές δείχνει την πρόθεση ορισμένων καλλιτεχνών να αποδομήσουν την κλασική φόρμα των παραμυθιών και να παραδώσουν με ανανεωτική διάθεση το παλιό στο καινούργιο…
Αν σκεφτεί κανείς ότι το παιδικό θέατρο συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την αναπαράσταση των παραμυθιών, που αποτελούν την πρώτη ύλη της παράδοσης ενός λαού, τότε είναι σαφές ότι οι σύγχρονοι καλλιτέχνες που ασχολούνται με το είδος αυτό ακροβατούν ισόρροπα σε ένα νήμα που συνδέει με τρόπο εκσυγχρονιστικό αυτό που πέρασε με αυτό που έρχεται…
Το όλο θέμα αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον βαθμό που αρχίζει η κατάληψη του χώρου από υπερπαραγωγές και υπερθεάματα σε αχανείς θεατρικές σκηνές, με σαφείς επιρροές από την αισθητική του τηλεοπτικού θεάτρου.
Το star-system αναζητά την πελατεία του στο παιδικό κοινό.
Ακριβά σόου, εύπεπτες διασκευές ομηρικών κειμένων, πρωταγωνιστές-ονόματα, γνωστοί τηλεοπτικοί κράχτες που λειτουργούν ως γοητευτικά πρότυπα στην παιδική συνείδηση.
Ολα αυτά επαληθεύουν το επιστημονικό φαινόμενο του μαγνητισμού των σωμάτων (συντελεστές-κοινό) όχι μόνο στο πεδίο της φυσικής αλλά και στο πεδίο της θεατρικής πραγματικότητας.
Πρόκειται για «πειραγμένα» παραμύθια, που συνδυάζουν αρμονικά τα κόμικς με τον κινηματογράφο, τους κλασικούς ήρωες με τα σύγχρονα ενδύματα: αστυνομικοί επιθεωρητές που ζητούν λύσεις στα αδιέξοδα και στα μυστήρια των γνωστών παραμυθιών, χιονάτες, κοκκινοσκουφίτσες, τέρατα του δάσους, έντομα με ανθρώπινη ομιλία, νεράιδες που κινούνται με άνεση στα Δάση του Παραμυθιού (Μπαγκέτα), έφηβοι ήρωες που αναζητούν μια καινούργια αφήγηση της ζωής με την καθοδήγηση της γριάς μάγισσας (Καταστρούπολη), βασίλισσες που συλλέγουν κοχύλια και άσχημες μάγισσες που ερωτεύονται κεραυνοβόλα ωραιοπαθείς και ματαιόδοξους πρίγκιπες…
Αυτού του είδους τη διάθεση εκσυγχρονισμού εντοπίζουμε ήδη από το 2006 στη συγγραφή του έργου «Η κοιμωμένη ξύπνησε» της Ξ. Καλογεροπούλου και του Θ. Μοσχόπουλου.
Οκτώ χρόνια μετά την πρώτη παράσταση, το έργο σκηνοθετήθηκε φέτος από τον Β. Θεοδωρόπουλο και γοήτευσε τους μικρούς θεατές σε πολλά μέρη όπου περιόδευσε.
Η παιδική φαντασία διεγείρεται με άξονα την ανατροπή της κλασικής φόρμας. Η ωραία κοιμωμένη όντως τρυπιέται από το δηλητηριώδες αδράχτι, βυθίζεται σε ύπνο γλυκό, αλλά όχι τόσο σύντομο όπως στο κλασικό παραμύθι.
Ο ύπνος είναι μακραίωνος, η αίσθηση της αχρονίας και του απροσδιόριστου στοιχείου απλώνεται σε κλίμακα αιώνων και η ηρωίδα ξυπνά στον σύγχρονο κόσμο, όπου καλείται με αγωνία εμφανή να προσαρμοστεί μόνη κι έρημη στο πλαίσιο του τεχνοκρατικού παγκοσμιοποιημένου πολιτισμού.
Οι νεράιδες, οι πύργοι, και οι βασιλιάδες συνυπάρχουν σκηνικά με αυτοκινητόδρομους, τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα και η ωραία κοιμωμένη εργάζεται σκληρά για να επιβιώσει, αλλά και να κατακτήσει τον έρωτα του νεαρού πρίγκιπα που ακούει σύγχρονη μουσική και χρησιμοποιεί διάφορα γκάτζετ όπως όλα τα αγόρια της εποχής μας.
Το κλασικό μιούζικαλ, χωρίς να προδώσει τους κώδικες ενός εμπορικού γεγονότος, συνδύασε αρμονικά τα εντυπωσιακά σκηνικά, τις ωραίες χορογραφίες και τη μουσικότητα.
Οι μικροί θεατές ταυτίστηκαν άμεσα με τις αγωνίες και τις περιπέτειες της οικογένειας Φον Τραπ και συνέλαβαν το μήνυμα αντίστασης σε όποιο ναζιστικό και αντιδημοκρατικό στοιχείο μπορεί να κυοφορεί η εποχή μας.
Η ξανθή κοιμωμένη του προηγούμενου παραμυθιού, η ξανθή γκουβερνάντα και ο γλυκός πατέρας της Μελωδίας αποτελούν πραγματικούς ήρωες, σταθερές ηθικές συνειδήσεις σε έναν κόσμο ιδεολογικής ρευστότητας, που τελεί μονίμως υπό αναστολή.
Η αισθητική των παραστάσεων, μια αισθητική λεπτών τόνων, χωρίς ηχηρές κραυγές και μελοδραματικά στοιχεία ανούσιου μελοδραματισμού ή χοντροκομμένων αστείων, βοήθησε στην εξοικείωση των παιδιών με τον μοντέρνο τρόπο γραφής και ανάγνωσης των παραμυθιών, αλλά και των κλασικών ιστοριών.
Αλλωστε, όπως σημειώνει και ο Τιμ Ο’ Μπράιαν, «οι ιστορίες είναι για εκείνες τις περασμένες ώρες της νύχτας, που δεν μπορείς να θυμηθείς πώς έφτασες, από εκεί που ήσουν, εκεί που είσαι».
Ισως οι μικροί θεατές μάθουν να ονειρεύονται τις σύγχρονες ιστορίες με τον ιδιαίτερο τρόπο που το ποιοτικό θέατρο μπορεί να τους διδάξει.
*Διδάκτωρ Ιστορίας και Δραματολογίας ΑΠΘ
Πόσο έχουμε συνειδητοποιήσει τη σημασία αυτού που ονομάζουμε θέατρο για παιδιά στη διαμόρφωση μιας αισθητικής και ενός κριτηρίου ωφέλιμου για το θεατρικό κοινό των επόμενων δεκαετιών;
Την άμεση απάντηση δίνει η Τατιάνα Λύγαρη με την ευφυή σύλληψη της θεατρικής διασκευής του κλασικού παραμυθιού «Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες», που παρουσιάστηκε στον νέο εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Μουσικής.
Εφτιαξε μια παράσταση που γαργαλάει τη φαντασία, βγάζει και βάζει όρια, εξάπτει, καλλιεργεί, κεντρίζει την κριτική σκέψη, την επαφή, την επικοινωνία, τη γνώση.
Η Λύγαρη ορίζει με ευαισθησία στο πρόγραμμα της παράστασης το αυτονόητο: Το θέατρο για παιδιά είναι ένα θέατρο που πλάθει συνειδητοποιημένους πολίτες τού αύριο…
Η αυστηρά προγραμματισμένη ζωή του Λονδρέζου Φιλέα Φογκ διαταράσσεται με αφορμή ένα στοίχημα και μαζί με τον ευέλικτο υπηρέτη Πασπαρτού μας ταξιδεύουν με όλα τα μεταφορικά μέσα -εκτός αεροπλάνου- σε μια γοητευτική διαπολιτισμική περιπλάνηση.
Η προσεκτική εξέταση του ρεπερτορίου που παίχτηκε φέτος στις αθηναϊκές σκηνές δείχνει την πρόθεση ορισμένων καλλιτεχνών να αποδομήσουν την κλασική φόρμα των παραμυθιών και να παραδώσουν με ανανεωτική διάθεση το παλιό στο καινούργιο…
Αν σκεφτεί κανείς ότι το παιδικό θέατρο συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την αναπαράσταση των παραμυθιών, που αποτελούν την πρώτη ύλη της παράδοσης ενός λαού, τότε είναι σαφές ότι οι σύγχρονοι καλλιτέχνες που ασχολούνται με το είδος αυτό ακροβατούν ισόρροπα σε ένα νήμα που συνδέει με τρόπο εκσυγχρονιστικό αυτό που πέρασε με αυτό που έρχεται…
Το όλο θέμα αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον βαθμό που αρχίζει η κατάληψη του χώρου από υπερπαραγωγές και υπερθεάματα σε αχανείς θεατρικές σκηνές, με σαφείς επιρροές από την αισθητική του τηλεοπτικού θεάτρου.
Το star-system αναζητά την πελατεία του στο παιδικό κοινό.
Ακριβά σόου, εύπεπτες διασκευές ομηρικών κειμένων, πρωταγωνιστές-ονόματα, γνωστοί τηλεοπτικοί κράχτες που λειτουργούν ως γοητευτικά πρότυπα στην παιδική συνείδηση.
Ολα αυτά επαληθεύουν το επιστημονικό φαινόμενο του μαγνητισμού των σωμάτων (συντελεστές-κοινό) όχι μόνο στο πεδίο της φυσικής αλλά και στο πεδίο της θεατρικής πραγματικότητας.
Η πρωτοπόρος Ξ. Καλογεροπούλου
Οι τίτλοι των παραστάσεων που κυοφόρησαν την αναζήτηση και τον σύγχρονο προβληματισμό είναι ενδεικτικοί: «Υπόθεση μαγική μπαγκέτα» στο θέατρο Φούρνος, «Η Καταστρούπολη» στη Μικρή Πόρτα, «Τα μάγια της πεταλούδας» στο Σύγχρονο Θέατρο.Πρόκειται για «πειραγμένα» παραμύθια, που συνδυάζουν αρμονικά τα κόμικς με τον κινηματογράφο, τους κλασικούς ήρωες με τα σύγχρονα ενδύματα: αστυνομικοί επιθεωρητές που ζητούν λύσεις στα αδιέξοδα και στα μυστήρια των γνωστών παραμυθιών, χιονάτες, κοκκινοσκουφίτσες, τέρατα του δάσους, έντομα με ανθρώπινη ομιλία, νεράιδες που κινούνται με άνεση στα Δάση του Παραμυθιού (Μπαγκέτα), έφηβοι ήρωες που αναζητούν μια καινούργια αφήγηση της ζωής με την καθοδήγηση της γριάς μάγισσας (Καταστρούπολη), βασίλισσες που συλλέγουν κοχύλια και άσχημες μάγισσες που ερωτεύονται κεραυνοβόλα ωραιοπαθείς και ματαιόδοξους πρίγκιπες…
Αυτού του είδους τη διάθεση εκσυγχρονισμού εντοπίζουμε ήδη από το 2006 στη συγγραφή του έργου «Η κοιμωμένη ξύπνησε» της Ξ. Καλογεροπούλου και του Θ. Μοσχόπουλου.
Οκτώ χρόνια μετά την πρώτη παράσταση, το έργο σκηνοθετήθηκε φέτος από τον Β. Θεοδωρόπουλο και γοήτευσε τους μικρούς θεατές σε πολλά μέρη όπου περιόδευσε.
Η παιδική φαντασία διεγείρεται με άξονα την ανατροπή της κλασικής φόρμας. Η ωραία κοιμωμένη όντως τρυπιέται από το δηλητηριώδες αδράχτι, βυθίζεται σε ύπνο γλυκό, αλλά όχι τόσο σύντομο όπως στο κλασικό παραμύθι.
Ο ύπνος είναι μακραίωνος, η αίσθηση της αχρονίας και του απροσδιόριστου στοιχείου απλώνεται σε κλίμακα αιώνων και η ηρωίδα ξυπνά στον σύγχρονο κόσμο, όπου καλείται με αγωνία εμφανή να προσαρμοστεί μόνη κι έρημη στο πλαίσιο του τεχνοκρατικού παγκοσμιοποιημένου πολιτισμού.
Οι νεράιδες, οι πύργοι, και οι βασιλιάδες συνυπάρχουν σκηνικά με αυτοκινητόδρομους, τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα και η ωραία κοιμωμένη εργάζεται σκληρά για να επιβιώσει, αλλά και να κατακτήσει τον έρωτα του νεαρού πρίγκιπα που ακούει σύγχρονη μουσική και χρησιμοποιεί διάφορα γκάτζετ όπως όλα τα αγόρια της εποχής μας.
Ανανέωση και «μέιν στριμ»
Ιδιαίτερα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ανανέωσης του θεάτρου, που απευθύνεται εξίσου στο παιδικό και στο ενήλικο κοινό, χωρίς ωστόσο να συγκαταλέγεται στο παιδικό θέατρο, είναι η παράσταση «Η μελωδία της ευτυχίας» που ανέβηκε στο Παλλάς.Το κλασικό μιούζικαλ, χωρίς να προδώσει τους κώδικες ενός εμπορικού γεγονότος, συνδύασε αρμονικά τα εντυπωσιακά σκηνικά, τις ωραίες χορογραφίες και τη μουσικότητα.
Οι μικροί θεατές ταυτίστηκαν άμεσα με τις αγωνίες και τις περιπέτειες της οικογένειας Φον Τραπ και συνέλαβαν το μήνυμα αντίστασης σε όποιο ναζιστικό και αντιδημοκρατικό στοιχείο μπορεί να κυοφορεί η εποχή μας.
Η ξανθή κοιμωμένη του προηγούμενου παραμυθιού, η ξανθή γκουβερνάντα και ο γλυκός πατέρας της Μελωδίας αποτελούν πραγματικούς ήρωες, σταθερές ηθικές συνειδήσεις σε έναν κόσμο ιδεολογικής ρευστότητας, που τελεί μονίμως υπό αναστολή.
Η αισθητική των παραστάσεων, μια αισθητική λεπτών τόνων, χωρίς ηχηρές κραυγές και μελοδραματικά στοιχεία ανούσιου μελοδραματισμού ή χοντροκομμένων αστείων, βοήθησε στην εξοικείωση των παιδιών με τον μοντέρνο τρόπο γραφής και ανάγνωσης των παραμυθιών, αλλά και των κλασικών ιστοριών.
Αλλωστε, όπως σημειώνει και ο Τιμ Ο’ Μπράιαν, «οι ιστορίες είναι για εκείνες τις περασμένες ώρες της νύχτας, που δεν μπορείς να θυμηθείς πώς έφτασες, από εκεί που ήσουν, εκεί που είσαι».
Ισως οι μικροί θεατές μάθουν να ονειρεύονται τις σύγχρονες ιστορίες με τον ιδιαίτερο τρόπο που το ποιοτικό θέατρο μπορεί να τους διδάξει.
*Διδάκτωρ Ιστορίας και Δραματολογίας ΑΠΘ
No comments:
Post a Comment