Το «Μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη γράφηκε σε συγκεκριμένη ιστορική στιγμή μέσα στην «επάρατη» επταετία και παίχτηκε το καλοκαίρι του 1973, ενώ διαμορφωνόταν μια πολιτική αλλαγή που κανείς δεν ήξερε ακόμη ποια μορφή θα έπαιρνε και τι θα «έσερνε» πίσω της. Έχω την εντύπωση ότι το έργο του Καμπανέλλη, που συνάντησε, τότε, όπως τώρα που ξαναπαίζεται, την ολόθερμη ανταπόκριση του κοινού, συνέβαλε με τον τρόπο του στη διαμόρφωση της αλλαγής.
Εκείνο που μένει από το «Μεγάλο μας τσίρκο» είναι μια αίσθηση, σωστή, της ιστορικής αδικίας που έπληξε τον ελληνικό λαό από την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα
Ο «Ρωμιός» και το «Ρωμιάκι» είναι οι δύο χαρακτηριστικές φιγούρες του έργου, η «ραχοκοκαλιά» του. Μέσα από τους διαλόγους τους ο Καμπανέλλης σχολιάζει θυμόσοφα τη νεοελληνική Ιστορία και προδιαγράφει αισιόδοξα το μέλλον: βάζει το «Ρωμιάκι», στο φινάλε, να αφουγκράζεται το έδαφος καλώντας μας να ακούσουμε «κάτι μεγάλο που έρχεται».
Το «μεγάλο» που προσμέναμε ήρθε, κούτσα - κούτσα, με τη μορφή της Μεταπολίτευσης, που βγήκε στα μετερίζια με τα νυχτικά της και μας έσκασε από εκεί πάνω ένα φτενό χαμόγελο ξεδοντιασμένης γραίας. Τα υπόλοιπα, γνωστά.
Εκείνο που μένει από το «Μεγάλο μας τσίρκο» είναι μια αίσθηση, σωστή, της ιστορικής αδικίας που έπληξε τον ελληνικό λαό από την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Το επεισόδιο με τους πρέσβεις των «Μεγάλων Δυνάμεων» (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) να μαλώνουν για το αν πρέπει να επιτρέψουν στους Έλληνες να έχουν Σύνταγμα, με καταληκτικό συμπέρασμα: «να έχουν δια να μην έχουν», είναι έξοχο. Το μεγάλο ζήτημα, όμως, είναι πώς διαχειριζόμαστε αυτή τη δίκαιη πίκρα για την άνιση μεταχείρισή μας από τους «μεγάλους». Η αίσθηση της ιστορικής αδικίας από μόνη της δεν φτάνει. Τι να πουν π.χ. οι Παλαιστίνιοι για τη δική τους άδικη ιστορική μοίρα; Δεν είμαστε οι μόνοι.
Όπως παρατήρησα πιο πάνω, και η καινούργια παράσταση του ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, βρίσκει ολόθερμη ανταπόκριση στο κοινό, με παραστάσεις “sold out”, που λένε, σε όλη την Ελλάδα. Τι είδε, άραγε, στο έργο αυτό ένα νεανικό στην πλειονότητα του κοινό, που, στην εποχή των «μεγάλων γεγονότων» δεν ήταν καν γεννημένο; ΄Η μήπως το ότι είμαστε πάλι «στριμωγμένοι» στη μέγγενη των «ισχυρών» κάνει το έργο επίκαιρο ξανά;
Χρειάζεται προσοχή. Το «Μεγάλο μας τσίρκο», έχει τη στόφα των έργων που μπορεί να παρασύρουν στην επανάληψη του ίδιου. Οι εποχές, όμως, δεν είναι ίδιες. Το έργο του Καμπανέλλη γράφηκε ως απάντηση στην ψευδή πρόταση «εκδημοκρατισμού» του καθεστώτος από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, που ήθελε να επιβάλει ένα «Σύνταγμα» βάσει του οποίου θα διατηρούσε ο ίδιος όλες τις εξουσίες ως παντοδύναμος «Πρόεδρος της Δημοκρατίας». Αυτό δεν πέρασε. Φθάσαμε, όμως, σήμερα, να διαθέτουμε ένα Σύνταγμα που, με τις αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις του, παραδίδει όλες τις εξουσίες σε έναν παντοδύναμο Πρωθυπουργό, με μόνο «κερασάκι» τις εκλογές κάθε τέσσερα χρόνια: «ψηφίστε - σκουπίστε - τελειώστε!».
Φορέσαμε, χωρίς να το καταλάβουμε... το κοστούμι του Παπαδόπουλου ανάποδα! Αυτό είναι για να 'ναι τσίρκουλο! Χρειάζεται η γραφή ενός δεύτερου «Τσίρκου» για να ιστορίσει τα καινούργια πάθη μας. Ποιος θα το γράψει δεν γνωρίζω, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι με την εισαγόμενη λαίλαπα του «μεταμοντέρνου» να σαρώνει το θέατρό μας -και όχι μόνο- εκβιάζοντας την εξίσωση των πάντων με τα πάντα -βιαστές και βιαζόμενοι ένα πράγμα-, προάγοντας την παλινόρθωση παλιών ιδεών και φθαρμένων καταστάσεων, δεν είμαι αισιόδοξος. Ελπίζω, ο ενθουσιασμός του νεανικού κοινού στο «Ηρώδειο» και αλλού να πηγάζει από μια τέτοια προσδοκία, ριζικής ανατροπής, όχι μόνο του πολιτικού κατεστημένου, αλλά και του τρόπου σκέψης που το αναπαράγει.
Να πω δύο πράγματα και για την παράσταση. Χωρίς να υποτιμώ τη συμβολή των παλιών, χάρηκα κυρίως τη δροσιά, τη φρεσκάδα και την ορμή των νέων παιδιών που συμμετείχαν: Μαρίνα Ασλάνογλου (υπέροχο «Ρωμιάκι»), Στέλλα Ράπτη, Πολυξένη Σπυροπούλου, Ευανθία Σωφρονίδου, Αλέξανδρος Τσακίρης κ.ά.
No comments:
Post a Comment