ΘΕΑΤΡΟ «ΑΛΦΑ» Μυστήριο και μια βόμβα

• Δύο νομπελίστες φυσικοί συζητούν για την αγάπη, την προδοσία, αλλά και τον θάνατο, στην «Κοπεγχάγη» που σκηνοθετεί ο Γιάννης Μαργαρίτης

Ηρώ Μουκίου, Βασίλης Ρίσβας και Θοδωρής Αντωνιάδης πρωταγωνιστούν στην «Κοπεγχάγη»

Πυρηνική φυσική, ζητήματα ηθικής, παγκόσμια ιστορία, διεθνείς σχέσεις και ολοζώντανοι χαρακτήρες, ανθρώπινα πάθη, πίστη και προδοσία, έχθρα και αγάπη είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το γοητευτικό έργο του Μάικλ Φρέιν «Κοπεγχάγη», που χαρακτηρίζεται από γοργούς ρυθμούς και εκρηκτικές εντάσεις, αποτελώντας ένα μακρύ ταξίδι από τη Φυσική ως τον Ανθρωπο. Η παράσταση παρουσιάζεται από τις 23 του μήνα στο θέατρο «Αλφα», σε σκηνοθεσία Γιάννη Μαργαρίτη και με τους Ηρώ Μουκίου, Βασίλη Ρίσβα, Θοδωρή Αντωνιάδη.

Το έργο (το 13ο του συγγραφέα) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο, στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, τον Μάιο του 1998, και αποτέλεσε αντικείμενο πολλών συζητήσεων στην κοινότητα των ιστορικών της επιστήμης, αποσπώντας τα βραβεία της Ενωσης Κριτικών. Είναι βασισμένο σε μια συνάντηση-γεγονός ανάμεσα στους δύο από τους σημαντικότερους νομπελίστες φυσικούς, τον Γερμανό Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (1901-1976) και τον Δανό Νιλς Μπορ (1885-1962) -από τους θεμελιωτές της κβαντικής θεωρίας- μαζί με τη γυναίκα του Μπορ, Μαργκρέτε (1890-1984). Τον Σεπτέμβριο του 1941, σε μια εποχή που η ανθρωπότητα ζει τη φρίκη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χάιζενμπεργκ, ως επικεφαλής του Ατομικού Προγράμματος της ναζιστικής Γερμανίας, φτάνει ξαφνικά στην κατεχόμενη Δανία και επισκέπτεται τον δάσκαλο και φίλο του Νιλς Μπορ, που ζει στο σπίτι του στην Κοπεγχάγη υπό περιορισμόν. Τι ρόλο έπαιξε η μυστηριώδης αυτή συνάντηση στο κυνήγι των εξοπλισμών και την κατασκευή της τρομερής ατομικής βόμβας; Μαζί με τους δύο μεγάλους άνδρες -και ανάμεσά τους- η Μαργκρέτε Μπορ, η οποία εκφράζει το ανθρώπινο στοιχείο σ' αυτή την παράξενη σύγκρουση Επιστήμης, Ηθικής, και Ιστορίας, όπου τα πάθη και το συναίσθημα, η προδοσία και η αγάπη, κυριαρχούν πάνω στα ηλεκτρόνια και στα νετρόνια, πάνω στη διάσπαση του ατόμου και τη βόμβα που σκορπά τον θάνατο.

Ο Φρέιν δημιούργησε μια φανταστική συζήτηση που πραγματοποιείται μετά τον θάνατο των δύο, προσπαθώντας να δώσουν τέλος στις εκκρεμότητες σχετικά με το τι ακριβώς ειπώθηκε μεταξύ τους σε κείνη τη σύντομη συνάντησή τους το 1941 που αποτέλεσε και το τέλος της προσωπικής τους σχέσης. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε η περίφημη συνάντηση ήταν αρνητικές, μια και έλαβε χώρα στην κατεχόμενη από τα γερμανικά στρατεύματα Κοπεγχάγη, ενώ οι ναζί είχαν ήδη αρχίσει τις έρευνες για την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Ο συγγραφέας με μεγάλη μαεστρία και χιούμορ αντιστοιχίζει την αρχή της αβεβαιότητας στην ανθρώπινη ζωή. Ενα είναι βέβαιο, ότι τίποτα δεν είναι βέβαιο. Ποιος μπορεί να είναι σίγουρος για την ακρίβεια της μνήμης του; Ποια είναι τα κίνητρα πίσω από τις πράξεις μας; Πώς κάποιες σκέψεις ή κάποιες τυχαίες ανακαλύψεις ή ακόμα και κάποιες παρεξηγήσεις ή προσωπικές φιλοδοξίες μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα τη φρίκη της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι;

Η παραγωγή αποτελεί συνεργασία της θεατρικής εταιρείας «Αμφιάρειο» με το θέατρο «Αλφα» και τον Στέφανο Ληναίο. Τη μετάφραση υπογράφει η Αννίτα Δεκαβάλλα, τη σκηνοθεσία και τους φωτισμούς ο Γιάννης Μαργαρίτης, τα σκηνικά-κοστούμια ο Δημήτρης Κακριδάς και τη μουσική επιμέλεια η Σεμέλη Μαργαρίτη. Σκηνοθεσία βίντεο: Αλέξανδρος Ζαρμπής. Παίζουν: Ηρώ Μουκίου, Βασίλης Ρίσβας, Θοδωρής Αντωνιάδης.

Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στην Ελλάδα από το Θέατρο Εξαρχείων (στη συνέχεια μετακόμισε και συνεχίστηκε στο θέατρο «Τζένη Καρέζη» με μεγάλη επιτυχία) με τους Κώστα Καζάκο, Τάκη Βουτέρη και Αφροδίτη Γρηγοριάδου, πριν από έξι χρόνια. Μετά την πρεμιέρα του στο Λονδίνο, λόγω της μεγάλης επιτυχίας της παράστασης μεταφέρθηκε στο Γουέστ Εντ, όπου παίχθηκε για τρία συνεχή χρόνια. Τον Απρίλιο του 2000 ανέβηκε στη Νέα Υόρκη και τιμήθηκε με τρία βραβεία ως το καλύτερο έργο της χρονιάς και εν συνεχεία πραγματοποίησε μεγάλη περιοδεία στις ΗΠΑ.

Αντιγόνη Καράλη, Εθνος, 13/1/2012